نگاهی به فیلم پاپیون 1973

نگاهی به فیلم پاپیون 1973

پاپیون (به انگلیسی: Papillon) فیلمی سینمایی در ژانر درام، جنایی، و سرگذشت‌نامه‌ای به کارگردانی فرانکلین جی. شافنر است. این فیلم محصول سال 1973 فرانسه و ایالات متحدهٔ آمریکا است و بر اساس رمانی واقعی از آنری شاریر به همین نام و با بازی استیو مک‌کوئین و داستین هافمن ساخته شده‌است. این فیلم در رشتهٔ بهترین موسیقی متن نامزد جایزهٔ اسکار شد. جری گلدسمیت موسیقی متن این فیلم را ساخته‌است. «پاپیون» در زبان فرانسوی به‌معنی پروانه است و شاریر (استیو مک‌کوئین) پروانه‌ای را روی سینهٔ خود خالکوبی کرده و آن را به‌عنوان نام مستعار خود انتخاب کرده بود، و عنوان فیلم هم به همین معنی اشاره دارد.

داستان فیلم پاپیون 1973

آنری شاریر با نام مستعار پاپیون (استیو مک کوئین) فردی است که به اتهام قتل در دادگاهی در فرانسه محاکمه شده و برای گذراندن دوران محکومیت باید به جزیره شیطان در ناحیه گویان در شمال شرقی آمریکای جنوبی برود ولی خود او منکر هرگونه دخالت در قتل است و مدعی است که برای او پاپوش درست کرده‌اند. در طول مسیر وی با لوئیس دگا (داستین هافمن) آشنا می‌شود. دگا به دلیل جعل کردن اوراق قرضه ملی فرانسه برای دوران محکومیت راهی گویان است. دگا به طریقی مقدار زیادی پول را با خود حمل می‌کند و اکثر زندانیان همراه آنان این موضوع را می‌دانند. دگا ناچار می‌شود پیشنهاد پاپیون مبنی بر مراقبت از وی را بپذیرد و در مقابل هزینه فرار او را متقبل شود. این، سرآغاز آشنایی این دو است. در نهایت پس از سال‌ها تلاش و سه بار فرار نافرجام پاپیون موفق به فرار می‌شود ولی دگا با او نمی‌رود.

بازیگران فیلم پاپیون 1973

استیو مک کوئین در نفش آنری 'پاپیون' شاریر داستین هافمن در نفش لوئیس دگا ویکتور جوری در نفش فرمانده سرخ‌پوستها دون گوردون در نفش جولوت آنتونی زربه در نفش رئیس جزامیها رابرت دمن در نفش ماچورت وودرو پارفری در نفش کلوسیوت بیل مومی در نفش لاریوت جورج کولوریس در نفش دکتر چاتال راتنا آسان در نفش زوریما ویلیام اسمیترز در نفش واردن باروت وال آوری در نفش پاسکال

نقد فیلم پاپیون 1973

موج بازسازی آثار مشهور هالیوودی حالا با شیب تند تری به سینما آمده است. پس از ساخت بازسازی آثار مشهور سینما از جمله « هفت دلاور » ، « کری » ، « پولترگیست » و چند تایی فیلم دیگر، حالا در جدیدترین مورد « پاپیون » به سینما آمده که بازسازی فیلم مشهوری به همین نام در سال 1973 می باشد. اثری که با بازی فوق العاده استیو مک کوئین و داستین هافمن و موسیقی جاودانه اش در یاد تماشاگران سینما باقی مانده و البته برای ما ایرانی ها دلیل دیگری نیز برای ماندگاری اش وجود دارد و آن دوبله فارسی بی نظیر فیلم است. برای آن دسته از عزیزانی که تا به امروز درباره « پاپیون » چیزی نشنیده اند باید بگویم که این داستان براساس سرگذشت واقعی آنری شاریر ساخته شده است.

شاریر در 1931 به قتل متهم شد و پس از محاکمه به زندان مستعمرات در گویان فرانسه منتقل شد و در سالهای بعد با روش های گوناگون سعی در فرار از زندان و بدست آوردن آزادی اش داشت. البته همواره کارشناسان در نقد کتاب پاپیون عنوان کرده اند که اتفاقات روی داده در کتاب کمتر به واقعیت شبیه هستند و احتمالا زاییده ذهن این زندانی بوده یا اینکه این موضوعات را از زندانی های دیگر شنیده و به نام خود ثبت کرده! پاپیون در نهایت در سال 1969 به همراه کتابش به کشور فرانسه بازگشت و آن کتاب نیز با فروش قابل توجهی در این کشور مواجه شد و بلافاصله برگردان سینمایی نیز انجام گرفت و در سال 1973 به اکران درآمد؛ یعنی همان سالی که پاپیون از دنیا رفت.

در نسخه بازسازی، چارلی هونام در نقش پاپیون ظاهر شده است. مردی که به اشتباه در دهه 30 میلادی به یک قتل محکوم می شود و به همین دلیل، به یک زندان مخوف فرستاده می شود تا دوران محکومیت خود را بگذراند. او در این زندان با لوییس ( رامی مالک ) آشنا می شود و بین این دو رابطه ای دوستانه شکل می گیرد. پاپیون سعی دارد به هر قیمتی که شده از زندان بگریزد اما هربار ناکام است تا اینکه...

با توجه به بازسازی بودن اثر، بطور ناخواسته تمام بخش های فیلم با نسخه اصلی مقایسه می شود و این وضعیت کار را برای سازندگان این نوع آثار سخت تر کرده است. در نسخه بازسازی شده « پاپیون » نیز این موضوع صدق می کند. در نسخه اصلی نگاه فیلم به شکست ناپذیر بودن شخصیت پاپیون و تلاش او برای کسب آزادی اش بود. اما در نسخه بازسازی داستان حول محور رابطه میان پاپیون و دوستش لوییس می گردد و آن را بسط و گسترش می دهد. البته که در این رابطه نکته مهم و ارزشمندی وجود ندارد که در نسخه اصلی از به تصویر کشیده شدن آن خودداری شده باشد. تمام صحبت های دو نفره این دو و موقعیت هایی که در آن قرار می گیرند، در نهایت به نقطه ای ختم می شود که نسخه استاندارد تر آن در سال 1973 به تصویر کشیده شده بود.

اما در نسخه جدید خشونت موجود در داستان بیش از گذشته مورد توجه فیلمساز قرار گرفته است. خشونتی که در نسخه سال 1973 نیز وجود داشت اما هرگز به مرحله ای نمی رسید که تماشاگر را از خود دور نماید اما در نسخه بازسازی سازندگان ترسی از به تصویر کشیدن لحظات خشن نداشته اند تا حقیقت زندان گویان فرانسه خونین تر از گذشته باشد. البته که به نمایش گذاشتن این میزان از خشونت همانطور که نسخه سال 1973 به ما ثابت کرد، نیاز الزامی نبوده و می شد در چند سکانس خاص این خشونت را از طریق تصویر به تماشاگر منتقل کرد ( همانگونه که نسخه اصلی اینکار را انجام می داد ) اما در نسخه بازسازی خشونت بیش از حد معمول در تصویر گنجانده شده که در مقام مقایسه، کارکرد چندانی هم در قصه ندارند. در این میان نسخه جدید موارد جنسی را هم به فیلم اضافه کرده که به نظر می رسد نتیجه تفاوت زمان اکران دو اثر طی سالیان اخیر باشد. در نسخه اصلی بصورت محدود و کنترل شده، بحث سوء استفاده جنسی از یک زندانی مطرح می شد و در حد و اندازه قاب فیلم باقی می ماند، اما در نسخه بازسازی میزان اشاره به این موارد افزایش یافته و مباحث جنسی دخالت بیشتری در قصه دارند که در مواردی، از کادر بیرون می زند!

در این بین نکته مهم دیگری که درباره فیلم مطرح است، اشاره به گذشته پاپیون است که در نسخه اصلی به چشم نمی خورد اما در اینجا تا حدی به آن پرداخته شده ؛ هرچند که این اشارات خیلی هم نکته مهمی برای مخاطب ندارد و اطلاعات مفیدی در ارائه نمی گردد. اما « پاپیون » جدید اگرچه در بخش قصه و کارگردانی دستاورد جدیدی برای سازندگانش نسبت به نسخه 1973 به ارمغان نمی آورد، اما در بخش فیلمبرداری می تواند نمره قبولی را دریافت نماید. فیلمبرداری و قاب بندی های مناسب فیلم مخصوصاً در سکانس های بیرونی از جمله ویژگی های مثبت اثر به شمار می رود و در مجموع، چشم نواز هستند.

در بخش بازیگری می توان بازی در نقش پاپیون را یکی از مهم ترین نقش آفرینی های چارلی هونام تا به امروز دانست. بازیگری که در تلاش است تا بتواند جایگاهی در میان ستاره های سینما داشته باشد و ایفای نقش سخت و چالش برانگیز پاپیون گام بلندی برای او در رسیدن به این هدف محسوب می شود. هونام ابداً نمی تواند در مقایسه با استیو مک کوئین در نسخه کلاسیک در جایگاه حتی یکسان با او قرار بگیرد، اما روی هم رفته در این نقش ناامید کننده هم نیست و توانسته گلیم خود را از آب بیرون بکشد. کاری که باید انجام دهید این هست که ابداً او را با مک کوئین در فیلم مقایسه نکنید! رامی مالک نیز در نقش لوییس تلاش کرده تا همان تصویر داستین هافمن را به نوعی زنده نماید که نتیجه خیلی امیدوار کننده نیست. البته که ایفای نقش لوییس توسط هافمن تاثیر بسزایی در انکار بازی مالک در این نقش دارد.

مشخص نیست که چرا باید یک نسخه بازسازی از فیلم موفق « پاپیون » ساخته شود. اثری که در سال 1973 اکران شد و تمام آنچه که می بایست درباره این قصه گفته شود را به بهترین شکل ممکن روایت کرد و ساخت یک بازسازی از آن تصمیمی عجیب و غریب محسوب می شد. حالا که فیلم اکران شده بار دیگر این سوال مطرح می شود که چرا تماشاگر باید بیش از 2 ساعت به تماشای نسخه بازسازی شده بنشیند که در تمام موارد از نسخه کلاسیک خود عقب تر است!؟ سخت است که بتوان هونام و مالک را جایگزین مک کوئین و هافمن در نسخه کلاسیک کرد. سخت است که بتوان شاهکار مک کوئین در سکانس های سلول انفرادی و البته دقایق پایانی فیلم در کنار داستین هافمن را فراموش کرد و به تماشای نسخه جدید نشست که هیچ حرف جدیدی برای گفتن ندارد و ساخته شدنش از بی اهمیت ترین تصمیمات سالهای اخیر هالیوود بوده است!