بهمن صالح نیا و رکوردهای منحصر بفردش

زندگی این مربی با افتخارات جام حذفی ایران عجین شده است. افتخاراتی که می توانست بیشتر هم شود، البته اگر قوانین عجیب و غریب و من درآوردی در فوتبال کشورمان حاکم نبود. یک بار در دهه 60 تیم او به فینال جام حذفی رسید تا در برابر پیروزی قرار گیرد. اما مسوولان فوتبال کشور به جای برگزاری مسابقه فینال به صورت رفت و برگشت، هر دو بازی را در تهران برگزار کردند. پیروزی در مجموع (1-0) ملوان بندر انزلی را شکست داد و قهرمان شد. یک دهه بعد، دو تیم دوباره در فینال جام حذفی مقابل هم ایستادند. این بار فینال به صورت تک بازی برگزار شد. کجا؟ جواب مشخص است. باز هم پیروزی میزبان بود و به لطف این حمایت های آشکار (2-1) ملوان را شکست داد تا یک نایب قهرمانی دیگر در پرونده صالح نیا و شاگردانش ثبت شود.

پیش از آن هم ملوانی ها یک بار ناچار شدند تک بازی فینال جام حذفی را مقابل استقلال برگزار کنند. آن دیدار هم در استادیوم آزادی برگزار شد تا باز تلاش فدراسیون برای قهرمان کردن یک تیم تهرانی نمایان شود. هرچند این بار ملوان در ضربات پنالتی برنده شد تا در ابتدای دهه 70، پرافتخارترین تیم جام حذفی ایران لقب گیرد و صالح نیا هم پرافتخارترین مربی در جام حذفی.

صالح نیا در روز 20 اسفند 1317 در محله سامان سرِ بندرپهلوی ( انزلی) به دنیا آمد. در شناسنامه اسم او نقی بود. اما هیچ کسی او را با اسم نقی صالح نیا نشناخت. همیشه انسان مقتدری بود. به طوری که در سال 1356 کیهان ورزشی درباره صالح نیا نوشت: از اقتدار او، همین بس که بازیکن خاطی تیمش را در برابر چشمان 15 هزار تماشاگر با مشت و لگد ادب کرد!

در دهه 50 به او لقب دیکتاتور داده شد و او هم در مصاحبه ای گفت: اگه من دیکتاتور هستم، حسن حبیبی مربی پاس هم میلیتاریست است.

ولی صالح نیا با همین خصوصیاتش تیمی را ساخت که در جام تخت جمشید، تنها رقیب جدی تهرانی ها بود و علاوه بر کسب نتایج درخشان در لیگ، در جام حذفی هم تبدیل به نخستین قهرمان بازیها شد.

دوران تحصیل صالح نیا در مدارس پروین، سنایی و دبیرستان دریابیگی گذشت و در سال 1336 با تیم منتخب آموزشگاه های انزلی به مربیگری جبار صمدی، قهرمان آموزشگاههای گیلان شد. یک سال بعد رقابتهای آموزشگاههای ایران در تبریز برگزار شد و در همان جا بود که صالح نیا و پرویز دهداری برای اولین بار با یکدیگر ملاقات کردند. رابطه با دهداری و توصیه های محسن آزاد- بازیکن ملی پوش شاهین که خودش معلم ورزش بود و مقدر بود چندی بعد در اثر تصادف از دنیا برود- باعث شد که صالح نیا راهی دانشسرای تربیت بدنی تهران گردد.

صالح نیا در تهران فرصت کرد که به محل تمرین باشگاه شاهین برود که محل آن، زمین شماره 3 شهباز بود. چهار سال به همین روال و زیر نظر دکتر عباس اکرامی گذشت و سرانجام وقتی او به شهر خود بازگشت، هم دبیر ورزش دبیرستان بود و هم مسئول آماده سازی تیم منتخب دبیرستانهای انزلی.

وقتی در سال 1347  و در رقابتهای بابل، تیم منتخب انزلی قهرمان آموزشگاههای گیلان شد، این تیم جواز حضور در مسابقات آموزشگاه های کشور را کسب کرد و یک سال بعد قهرمان این مسابقات شد؛ رقابتهایی که در مشهد برگزار می شد.

در همان سال صالح نیا مربیگری تیم منتخب کارگری انزلی را نیز عهده دار شد و وقتی این تیم را هم قهرمان کرد، این ایده در ذهنش شکل گرفت که چرا یک باشگاه مخصوص بازیکنان انزلی تاسیس نکند؟

با کمک سروان نیروی دریایی« کریم رستگار» و تیمسار آریانپور فرمانده وقت پایگاه نیروی دریایی انزلی، جواز تاسیس باشگاه گرفته شد تا تیم جدید با نام « نیروی دریایی انزلی» کار خودش را شروع کند. نیروی دریایی اولین مسابقه تاریخ خود را با تیم گیو انزلی برگزار کرد که 2 بر 1 آن مسابقه را به سود خود خاتمه داد.

وقتی قرار شد جام تخت جمشید آغاز به کار کند، مسابقات انتخابی بین تیمهای شهرستانهای مختلف برگزار شد. شاگردان صالح نیا هم با بودجه ای 7200 تومانی و با یک اتوبوس نیروی دریایی راهی اهواز شدند. ده روز را با این پول گذراندند و شبها زیر سکوهای استادیوم می خوابیدند؛ غذایشان هم جیره بندی بود. وقتی به آنها اجازه داده شد که سال بعد در اولین دوره لیگ تخت جمشید بازی کنند، سه اسم برای تیشمان پیشنهاد دادند که همه یادآور تاریخ و هویت نیروی دریایی ایران بود: ملوان، آرتمیس و بایندر.

هرچند در اولین دوره جام تخت جمشید فقط 5 تیم از 12 تیم شرکت کننده شهرستانی بودند، اما ملوان خیلی زود تفاوت خود را با سایر تیمها نشان داد و رقیبی جدی برای تهرانی ها شد.

در دی ماه 1352 ملوان به عنوان نماینده ایران در پنجمین دوره جام عمران منطقه ای شرکت کرد. رقابتهایی که تا قبل از آن همیشه تیم ملی در آن حاضر می شد ولی فدراسیون این بار صالح نیا و شاگردانش را به این تورنمنت فرستاد و ملوان هم نایب قهرمان رقابتها شد.

بعد از آن، صالح نیا به جای مربی- بازیکن، تبدیل به مربی ملوان شد و در سال 1355 با برتری مقابل تیمهایی مثل رستاخیز خرمشهر و تراکتورسازی تبریز، اولین فاتح جام حذفی ایران لقب گرفت. در سال 56 ملوان بالاخره به سلطه تهرانی ها پایان داد و اولین تیم شهرستانی نام گرفت که عنوان سوم لیگ را به دست آورده است. صالح نیا هم به عنوان کمک مربی تیم ملی عنوان قهرمانی آسیا را از آن خود کرد.

صالح نیا تا دهه 70 مربی ملوان بود و با 3 قهرمانی و 3 نایب قهرمانی در جام حذفی، رکوردهایی منحصر به خود کسب کرد.