- آسمونی
- مجله اینترنتی
- ورزشی
- اطلاعات ورزشی
- غلامرضا تختی به روایت بهرام توکلی
غلامرضا تختی به روایت بهرام توکلی
از نگاه ورزشی تاریخی (مهدی زارعی)
دیدن فیلمهای چند سال قبل، اگر برای مرور خاطرات و به منظور تحلیل فیلم باشد، کار جذابی است. شبکه نمایش هم در سالروز خودکشی غلامرضا تختی فیلم بهرام توکلی را پخش کرد؛ البته با سانسور قسمتهایی که هم تیمی هایی چون محمدعلی فردین در اروپا، پس از نوشیدن مشروب و تعارف آن به تختی برای رقصیدن با دختران فنلاندی از جا بلند شده و تختی را تنها می گذارند.
برای کسانی که فیلم جهان پهلوان تختی بهروز افخمی را دیده و جنایتی که افخمی در حق فیلم نیمه تمام علی حاتمی انجام داد را در ذهن داشته باشند، قطعا فیلم توکلی یک شاهکار و حماسه است. امروز کمتر کسی می داند که عشق اول زندگی غلامرضا دختری به نام لیلی بود که در فیلم به درستی به تصویر کشیده شده. یا جوانک کشتی گیری که به تختی می گوید می خواهد از ایران برود در واقع حسن رجبی است که از تولیدو به ایران بازنگشت و اندکی قبل از تختی در آمریکا خودش و دوست دخترش را کُشت. حتی امروز هم امثال علیرضا دبیر و جواد خیابانی به زور می خواهند به ملت بقبولانند که تختی خودکشی نکرده! به همین خاطر دیدگاه توکلی قابل ستایش است.
البته باز هم جزئیات فراموش شده اند. حریف تختی در فینال المپیک 1956 لباس سفید بر تن داشت، تختی هرگز پرچمدار ایران در المپیک ملبورن نبود و استقبال مردم از تختی بعد از بازگشت از المپیک در روز صورت گرفت نه در تاریکی شب. و تختی در جو سال 1335 شمسی روی شانه های مردم، هرگز عکسی از دکتر مصدق را بلند نکرد و نبوسید!
یا این که مخالفت او با قبول پست شهرداری تهران نه به خواست خود، بلکه به دستور جبهه ملی بود. شخصیت شوخ و گرم تختی هم بیش از حد ماخوذ به حیا و سر به زیر نشان داده شده و البته درباره سیگار کشیدن یا قمار کردن تختی هم در فیلم صحبتی نشده. با این حال فقط باید به یاد فاجعه بهروز افخمی افتاد و یک بار دیگر در برابر توکلی و فیلمش تعظیم کرد.
آنچه در زیر می بینید، نگاه سینمایی به این فیلم است.
از نگاه منتقد سینما (نجیبه نعمتی)
تاریخ و پژوهش در رخدادها و کارهای آدمی در گذشته است. آدمیان که در طول تاریخ اثراتی را در جامعه ایجاد کرده و یا در آینده خواهند کرد. افرادی که با افتخاراتی که برای جامعه ایجاد کردند سبب سربلندی و بالندگی قوم و ملت خود می‌شوند. تاثیرات تاریخ بر هرملت تا آنجا مهم است که بعضی از جوامع به منظور ایجاد انگیزه در میان ملت و جوانان خود به خلق شخصیت هایی کاملا خیالی می‌پردازند و در خلق و باور پذیر نمودن چنین تاریخی از سینما مدد می‌گیرند. به همین منظور سینما به عنوان راوی جریان ساز فرهنگی و بازنمایی وقایع تاریخی همواره مورد توجه بوده است.
سینما بر دنیای جنگ و انقلاب و سیر تاریخی، تحولات فرهنگی، جامعه شناسی، سبک زندگی، ژئوپلتیک( تاثیر عوامل جغرافیایی بر سیاست) و اقتصاد جهانی تاثیر گذار است. تمامی این تاثیرگذاری ها و تاثیرپذیری های از آنجا نشات می‌گیرد که در وهله نخست این وسیله ارتباطی با عواطف، اخلاق، فرهنگ و اعتقادات مردم سروکار دارد و قادر است افکار و اعتقادات خاصی را به مخاطبان خود القا نماید. قابلیت غیرقابل انکار سینما در اعتبار بخشی به تصاویرش، موجب شده است تا به رسانه ای برتر جهت تضعیف فرهنگ و یا ارتقا آن مبدل گردد.
فیلمهای تاریخی یکی از ژانرهای مطرح در سینما است ؛ فیلم تاریخی قدمتی طولانی دارد اما با وجود علاقه در بین بینندگان به لحاظ آماری درصد بسیار پایینی از تولیدات را به خود اختصاص داده است. تهیه ساخت فیلم تاریخی هزینه های بالایی را می‌طلبد که با توجه به ظرفیت اقتصادی سینمای ایران، توجیه اقتصادی نمی‌تواند داشته باشد. ساخت دکور، لباس، کار با سیاهی لشکرهای بسیارو انجام تحقیقات تاریخی مورد نیاز برای ساخت فیلمهای تاریخی همه دست به دست هم داده‌اند تا تعداد بسیار کمی به ساخت فیلم‌هایی با مضامین تاریخی بپردازند.
آن دسته از فیلمهای تاریخی در سینمای ایران موفق بوده‌اند که سازندگان آن ها در کنار علائق تاریخی و دلبستگی شخصی به این حوزه و داشتن اطلاعات در مورد آن، قریحه سینمایی نیز داشته‌اند. مرحوم علی حاتمی به عنوان برجسته ترین فیلمساز ایرانی در این گونه آثار شناخته می‌شود. با توجه به گذشته پرافتخار و پیشینه درخشان ایران، متاسفانه ما ایرانیان در ساخت فیلم تاریخی و به نمایش گذاشتن این پیشینه موفق نبوده ایم. درصورتی که کشورهایی با پیشینه ای نه چندان طولانی بسیاری از وقایع تاریخی را دست مایه ساخت آثار سینمایی قرار داده و با سرمایه گذاری مناسب و سوددهی، تاریخ کاذبی را به نمایش گذاشه‌اند.
ایران مهد مشاهیر هنر و دانشمندان صاحب نامی است که نه تنها در کشور بلکه شهرت آنها مرزها را در نوردیده و در جهان شناخته شده‌اند، اما سهم تمامی مشاهیر ایرانی از سینما محدود به تعداد اندکی است.با نگاهی به تاریخ ایران متوجه سهل انگاری و اهمال دست اندرکاران سینمای ایران در ساخت فیلم برای آشنایی جوانان ایرانی با گذشتگان و مشاهیر ایرانی هستیم. مبارزین و نخبگان بسیاری در این دیار بوده‌اند، خون دل خورده و برای آن جان خود را ادا کرده‌اند اما فیلمسازان حق آنان را به درستی به جا نمی‌آورده‌اند. آنها سرمایه های این کشور هستند و ما نیاز به بررسی زندگی نامه ایشان داریم.
جهان پهلوان تختی از جمله مشاهیری است که بر اساس زندگی اش دو فیلم سینمایی ساخته شده است؛ فیلم «جهان پهلوان تختی» سال تولید 1376 به کارگردان «بهروز افخمی» ، فیلم جدید دیگری که به زندگی آن پهلوان پرداخته فیلم «غلامرضا تختی» ساخته بهرام توکلی است که در دومین فیلم از جمله فیلمهای زندگینامه ای در خصوص مرحوم تختی است. اسم فیلم « غلامرضا تختی» بر خلاف فیلم قبلی «جهان پهلوان تختی» نشان از این دارد که قرار نیست اغراقی در خصوص زندگی قهرمان اعمال شود.
این حذف لقب ترا به عنوان تماشاگر با زندگی خصوصی یک قهرمان نزدیک می‌سازد. فیلم در همان آغاز بیننده خود را شوکه می‌سازد. مقدمات یک خودکشی. اتاق شماره بیست و سه هتل آتلانتیک محل خودکشی است. این همان محلی است که زندگی یک قهرمان به خاموشی و مرگ می‌انجامد. زمانی که تختی با خودکار قرص هایی را در میان لیوانی آب حل می‌کند و تماشاگر با گردش آب درون لیوان انگار به زندگی تختی در میان خرابه های آب سیاه کشانده می‌شود. زمانی که تختی کوچک مجبور برای مبارزه برای بقاست. پسرکی با لباس های ژنده، با چهره سیه چرده و کبره بسته از انتهای گودهای جنوب شهر تهران بر فراز شانه های مردم و هوادارانش می‌نشیند.
نگاه کارگردان از سیاهی زندگی و بیان بدون اغراق وجه بارز این فیلم محسوب می‌شود. ساختار فیلم در محلهایی با استفاده از فیلمهای آرشوی به سمت مستند کشیده می‌شود. این مسئله سبب واقعی تر شدن آن است. سیاه و سفید بودن فیلم نیز بر باورپذیر بودن آن موثر است. تختی ساخته توکلی در لحظاتی نفس ات را به شماره می‌اندازد با وجود این که می‌دانی تختی در مسابقه، رقیب آمریکاییش را شکست می‌دهد اما تقطیع درست و حساب شده ترا نگران می‌سازد. زندگی تختی، دلجویی از مردمش، دست گشاده اش، مبارزاتش با ساواک، هواداریش از آیت الله کاشانی و مصدق و...از کار تحقیقی وسیع و پی گیری خبر می‌دهد.
فیلمی که هیچ تمایلی به اغراق ندارد نشان دادن فقر اسفناک مردمان جنوب شهر تهران، پدر مشکل دار و...به درستی نشان داده می‌شود و در انتها برای تماشاگر؛ تختی همچنان یک اسطوره مردمی باقی می‌ماند. تختی اسطوره مردمی در باور مردم مرگی مشکوک داشته و از توطئه گروههای سیاسی تا قتل توسط ساواک و...را در پس زمینه مرگ خود به همراه دارد. مرگی که توکلی نیز نمی‌تواند شک؛ تردید و دلایل مرگ را به درستی فاش سازد.
