مروری بر برنامه های گفتگو محور (تاک شو) به بهانه شروع فصل سوم «شب آهنگی»

چهارشنبه ۱۶ اسفند ۱۴۰۲
سید حسام فروزان

درباره تاک شو

تاک شو (Talk Show) یا برنامه گفتگومحور از جمله برنامه های تلویزیونی است که در تمام دنیا پرمخاطب است. هدف تاک شو در وهله اول ایجاد سرگرمی و استفاده از ظرفیت مهمان برنامه برای جذب بیینده است. برنامه هایی که با عنوان گفتگی داغ (Hard Talk) شناخته می شوند نیز به نوعی تاک شو محسوب می شوند که فضای جدیتری دارند و معمولاً به گفتگو با سیاستمداران اختصاص دارند. تاک شوها معمولاً موضوعی هستند و روی شخصیت و زندگی و کار و بار مهمان برنامه گپ و گفت شکل می گیرد.

یکی از کارکردهای تاک شو این است که فاصله میان بینندگان و چهره های مشهور برداشته می شود و صمیمیتی بیشتر از فیلم ها و سریالها ایجاد می شود. در تاک شو می شود سوالات چالشی پرسید، رازهای مگو و مسائل خصوصی و گاه زرد زندگی هنرمندان را مطرح کرد. می شود با مهمان برنامه شوخی کرد و او را به بازی گرفت. فقط در تاک شو است که مهران مدیری می تواند از هنرمندان بپرسد «تا حالا عاشق شده اید یا نه!؟»

تاک شو از قدیمیترین برنامه های تاریخ تلویزیون است و پیشینه آن به اولین سالهای پیدایش تلویزیون برمی گردد. جو فرانکلین اولین مجری بود که در سال 1951 در تلویزیون امریکا تاک شو اجرا کرد. برای نمونه برنامه شو امشب (The Tonight Show) از سال 1954 روی آنتن رفته و هنوز هم پخش می شود. تاک شوی معروف جانی کارسون نیز به مدت پنجا سال با ترکیبی از موسیقی و قطعات نمایشی و گفتگوی زنده با هنرپیشگان و چهره ها و سیاستمداران امریکایی پخش شد.

اوپرا وینفری و لری کینگ هم با تاک شوهای خود به شهرت و محبوبیت رسیدند. برنامه گراهام نورتون در بریتانیا، الن شو با اجرای الن دی جنرس و آخر وقت با دیوید لترمن هم از نمونه های موفق تاک شو در جهان هستند.

تسلط مجری بر سوژه برنامه و رابطه ای که با مهمان برقرار می کند و میزان اطلاعات عمومی و همچنین محبوبیت مردمی او از عناصر اصلی یک تاک شو موفق محسوب می شوند. ویژگی مهم تاک شوها پخش زنده آنهاست و اینکه امکان حذف و اصلاح صحبت هایی که می شود نیست و مخاطبان بدون سانسور با چهره ها رودرو هستند. تاک شو زنده برگزار می شود و به روز است و می توان در آن به مهمترین مسائل روز جامعه پرداخت .

تاریخچه تاک شو در ایران

سابقه تاک شو در تلویزیون ایران به نوروز سال 1383 برمی گردد و برنامه «صندلی داغ» با اجرای داریوش کاردان. اجرای خوب و حرفه ای کاردان در این برنامه و تاثیرگذاری آن راه را برای بقیه نیز باز کرد. در دهه هشتاد برنامه «کوله پشتی» با اجرای فرزاد حسنی هم به یکی از نمونه های موفق تاک شو تبدیل شد.برخی گفتگوهایی وی بسیار جنجالی از کار در آمد و به اصطلاح امروز «وایرال» شد. جریان تاک شو در دهه نود هم ادامه پیدا کرد و برنامه هایی مانند «پارک ملت» با اجرای محمدرضا شهیدی فر و «شب شیشه ای» ، عبور شیشه ای و مثلث شیشه ای از رضا رشیدپور از تلویزیون پخش شد.

در اوایل دهه نود، احسان علیخانی با ایده گرفتن از برنامه «جزر و مد» فرزاد حسنی، برنامه مناسبتی ویژه ماه رمضان را با نام «ماه عسل» روی آنتن فرستاد. این برنامه به مدت 12 سال پخش شد و مخاطبان بسیاری یافت. رامبد جوان نیز در سال 1393 برنامه ترکیبی «خندوانه» را ساخت که که از شبکه نسیم پخش شد و بخشی از آن به گفتگو و بازی و شوخی با مهمان برنامه اختصاص داشت. برنامه «دورهمی» با اجرای مهران مدیری آخرین نمونه تاک شو پرمخاطب در صداوسیماست که از سال 1394 کارش را آغاز کرد. شهرت و محبوبیت مهران مدیری باعث شد دورهمی بسیار دیده شود. سروش صحت در برنامه «کتاب باز» نیز تجربه موفقی در اجرای تاک شو فرهنگی با موضوع کتاب و کتابخوانی داشت.

با گسترش فضای رسانه ای پلتفرم های پخش انلاین (VOD) در اواخر دهه نود یکی پس از دیگری کار خود را آغاز کردند. سرویس های ویدئوی درخواستی در ابتدا به پخش فیلم ها وسریال ها پرداختند اما خیلی زود به تولید تاک شو، رئالیتی شو و گیم شو هم روی آوردند. برنامه «همرفیق» با اجرای شهاب حسینی یکی از اولین تاک شوهای شبکه نمایش خانگی بود که در 31 قسمت تولید و پخش شد.

شب آهنگی هم در ادامه چنین مسیری در سال 1400 از پلتفرم فیلم نت پخش شد. در سالهای اخیر، توقف پخش خندوانه و اتمام برنامه دورهمی در صداوسیما باعث شد تاک شوهایی که در پلتفرم ها پخش می شوند مورد توجه بیشتر بییندگان قرار گیرد. اگرچه تاک شوهای ایرانی کپی برنامه های خارجی هستند اما کماکان می شود با خلاقیت و افزودن عناصر مختص فرهنگ ایرانی نمونه هایی منحصر بفرد تولید کرد.