- آسمونی
- مجله اینترنتی
- گردشگری
- اماکن مقدس
- اماکن زیارتی شهر کربلا
اماکن زیارتی شهر کربلا
رواقهای حرم
- رواق ابراهیم مجاب
در رواق غربی حرم که در بخش بالاسر حضرت قرار دارد، سنگ مرمر دو سمت بازسازی شده و تغییر کرده است. این کار، آغاز پروژه تعویض سنگ و کتیبههای حرم مطهر است که به نام پروژه یا حسین(ع) توسط ستاد سازسازی عتبات در حال اجراست. پیشتر، روی تمام سنگها آثار گلولههای ماموران بعثی در ماجرای انتفاضه شعبان 1412 دیده میشد که تمامی تغییر کرده و فقط به فاصله هر ده متر، نمونه سنگهای سابق در اندازههای کوچک نصب شده است تا خاطره آن جنایت در اذهان بماند. روی این سنگها نوشتهاند: آثار رصاص الاعتداء الصدامی المجرم علی جدران الحرم المقدس خلال الانتفاضه الشعبانیه
پیش از طرح تعویض سنگهای رواق، نام چند تن از شهدای کربلا به صورت کتیبهها و سنگنبشتههای زیبا قرار داشت که گویا در طرح جدید، توسعه یافته است و نام تمامی شهدا درج خواهد شد. البته تنها مکانی که نام شهدا در آن قرار داشت، رواق پائین پا و بالای ضریح شهدا بود.
سختی زیارت برای زائران، طرح الحاق مسجد به حرم امام را سید مهدی شهرستانی مطرح کرد، اما با مخالفت ملاعثمان، مفتی عثمانی کربلا مواجه شد که در آن مسجد اقامه نماز میکرد. آقای شهرستانی با مشورت و موافقت عالم بزرگ کربلا، سید مهدی طباطبایی و همکاری کلیددار حرم، مخفیانه و شبانه دستور داد دیوار حائل میان مسجد و حرم را تخریب کنند. با برداشته شدن این دیوار، فضای مسجد به رواق شمالی حرم ملحق شد. مفتی شهر به مرادبیگ، حاکم کربلا شکایت برد و سلطان عثمانی نیز هیأتی را برای رسیدگی اعزام کرد. سرانجام، این ماجرا به مصالحه انجامید و سید مهدی شهرستانی، مسجدی را در بخش شرقی صحن به مفتی کربلا سپرد.
- مقبره شهدا
در ضلع جنوب غربی ضریح، پنجره فولادی قرار دارد که نمایانگر محل دفن شهدای کربلا است. بر بالای این پنجره تابلویی سیاه رنگ قرار دارد که نام شهدا روی آن نوشته شده است.
دایره تعمیرات حرم شامل مقبره شهدا نیز شده است و پیش از این ضریح جنوبی و اطراف آن مسدود بود.
- نخل مریم
در دیوار جنوبی بالاسر و به فاصله تقریبی دو متر تا ضریح مطهر، محرابی به نام نخل مریم قرار داشت. این محراب نشانی از محل نخل خرمایی بود که حضرت مریم در حین ولادت حضرت عیسی، در آنجا مستقر شد. همان مکان دورافتادهای که قرآن کریم در آیات 22-25 سوره مبارکه مریم بدان اشاره کرده است: پس [مریم] به او [عیسی] آبستن شد و با او به مکان دورافتادهای پناه جست. تا درد زایمان، او را به سوی تنه درخت خرمایی کشانید. گفت: «ای کاش پیش از این مرده بودم و یکسر فراموش شده بودم. پس، از زیر [پای] او [فرشتهای] وی را ندا داد که غم مدار؛ پروردگارت زیر [پای] تو چشمه آبی پدید آورده است و تنه درخت خرما را به طرف خود [بگیر] و بتکان تا بر تو خرمای تازه فرو ریزد.
در برخی از متون روایی ما به این نکته اشاره شده است که مریم از دمشق خارج شد و به کربلا آمد و در مکان شهادت حسین(ع) عیسی را به دنیا آورد. محراب نخل مریم به دستور سلطان اویس جلائری ساخته شد و به سال 1366 قمری (1946) به دست طاهر قیسی از میان رفت. آقای آل طعمه که خود، آن سنگ محراب را دیده است، مکانش را در محل بالاسر نشان داد. به گفته او، روی این سنگ نخلی ترسیم شده بود و بالای آن به صورت هلالی، این آیه مرقوم شده بود: «وَ هُزّی إِلَیْکِ بجِذْعِ النَّخْلَهِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَبًا جَنِیًّا»
- مدفونان داخل حرم
سید مرتضی و برادرش سید رضی، از عالمان والامرتبه شیعه در قرن چهارم بودند که در بغداد از دنیا رفتند و گویا در کنار قبر پدر دفن شدند که در جوار مزار ابراهیم مجاب است. البته امروزه، در جوار حرم کاظمین(ع) مزار باشکوهی نیز به نام این دو برادر والامقام وجود دارد.
در سمت راست رواقی که به سمت مزار شهدا منتهی میشود، سیدعلی طباطبایی، وحید بهبانی و شیخ یوسف بحرانی مدفوناند. در سمت چپ رواق و در جوار مزار شهدا نیز سید مهدی مرعشی و خاندان او به خاک سپرده شدهاند.
بخش شرقی صحن
صحن امام، مثل ضریح، شش ضلعی است. این مهندسی، زیبایی خاصی به صحن بخشیده است. در ضلع شمالی آن، مدرسه و مجد حسن خان و در ضلع جنوبی نیز بنایی بود که بعدها در آن، میرزا محمدتقی شیرازی دفن شد که به بهانه همسانسازی بخش شرقی صحن با بخش غربی، بناهای دو ضلع شمالی و جنوبی بخش شرقی تخریب شد. این تخریب از ویرانی مناره عبد در سال 1354 آغاز شد و در سال 1365 به تخریب مدارس و مساجد داخل و خارج صحن انجامید.
همچنین بین باب قاضیالحاجات و شهدا، مسجد سید کاظم رشتی قرار داشت که مدتی در آن، سنیهای حنفی اقامه جماعت میکردند و امروزه این مدرسه به نام مدرسه امام حسین(ع) معروف است.
بخش غربی صحن
در این بخش میتوان از مدرسه زینبیه نام برد که به دلیل نزدیکی به تل زینبیه به این نام شهرت یافته بود و در طرح ایجاد خیابان اطراف صحن از بین رفت. مقبره رو به روی قتلگاه، مرقد عالم عارف، ملا حسین قلی همدانی است که اکنون در دیوار بیرونی بقعه، سنگ یادبودی برای ایشان نصب شده است.
قتلگاه: جایگاهی است در نزدیکی آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی که بنابر گفته روایات، امام حسین(علیه السلام) در آنجا به شهادت رسید و بعدها به جایگاه کنونی منتقل شد و دفن گردیده اند.
تلّ زینبیّه: در فاصله 20 متری از سمت غرب صحن مطهّر، تپه ای به ارتفاع 5 متر وجود دارد که امروزه بر روی آن اتاقی ساخته شده است، این تپّه به نام «تلّ زینبیّه» یا تپّه حضرت زینب(علیها السلام) مشهور است و بنا به نقل مورّخان، تپّه ای بوده است که در روز عاشورا حضرت زینب بر روی آن می رفته و از سیر وقایع جنگ آگاهی می یافته اند.
حرم منوّر و پاک ابوالفضل العباس(علیه السلام): این حرم در فاصله 350 متری شمال شرقی حرم امام حسین(علیه السلام)قرار گرفته و دارای قبّه و بارگاه شکوهمندی است که جسد پاک این سردار رشید و یار وفادار امام حسین(علیه السلام) را در بَرگرفته است. ساختمان دارای گنبدی طلایی است که بر روی گنبد خانه ای کوچکتر از حرم امام حسین(علیه السلام) قرار دارد. گِرداگرد قبر مطهّر را چهار رواق و صحن فراخ و وسیعی به همراه ایوان زیبا در برگرفته است. ضریح زیبای آن حضرت به دستور مرحوم آیة الله العظمی حکیم در سال 1965 میلادی در اصفهان ساخته شد.
آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی: او یکی از شهدای روز عاشورا است که در سن 80 سالگی به یاری امام حسین(علیه السلام) شتافت و شهید گردید و در فاصله 10 متری از ضریح مطهر و در رواق جنوب غربی مدفون است و دارای ضریح کوچکی است.
آرامگاه سید ابراهیم مجاب: وی امام زاده والا مقام و عظیم الشأن و دارای نسل مبارکی است. او ابراهیم فرزند محمّد العابد فرزند امام موسی بن جعفر(علیه السلام) است که در این بقعه مطهّر دفن شده است و بنا به نوشته مورّخان، بسیاری از سادات و بزرگان پیرامون او مدفونند. آرامگاه او در رواق حرم مطهّر و در گوشه شمال غربی آن است.
مشاهیر مدفون در حرم: در سرتاسر صحن و حجره های گرداگرد آن و رواقها، بسیاری از بزرگان در طول تاریخ دفن شده اند، برخی از این حجره ها به نام شخصیتی که در داخل آن دفن شده، مشهور است؛ همچون آخرین مقبره ای که در جنوب سمت مشرق قرار دارد و مدفن بسیاری از علمای دین می باشد که مشهورترین آنها مرحوم آیة الله میرزا محمّد تقی شیرازی است که در سال 1920میلادی، رهبری انقلاب مردم بر ضدّ دولت انگلیس را بر عهده داشت. از دیگر مشاهیر مدفون در این بقعه مطهر، میرزا محمّد تقی خان امیر کبیر است که پس از به قتل رسیدنش در کاشان، به کربلا منتقل و در مقبره ای در رواق شرقی حرم مطهر دفن گردید، همچنین قاجاریه نیز در رواق شمالی، دارای مقبره ای هستند که جمعی از آنان در آنجا مدفونند.
خیمه گاه: در جنوب صحن مطهّر امام حسین(علیه السلام) و در فاصله 250 متری واقع است. (بنا به نقل مورّخان، محلّ برافراشته شدن خیمه ها و چادرهای سید الشهدا(علیه السلام) و یاران او بوده است). امروزه جایگاه خیمه ها را با ساختمانسازی به تصویر کشیده اند.
مقام حضرت مهدی(علیه السلام): در میان نخلستانهای کرانه رودخانه فرات که این شاخه رودخانه به نام «نهر علقمه» مشهور است، از شمال کربلا می گذرد و آن جایگاهی است منسوب به حضرت حجّت(علیه السلام) که مردم در آن به نماز می پردازند.
حُرّ: و آن شهرکی است در جنوب غربی کربلا که در فاصله 9 کیلومتری از شهر واقع شده و نام آن برگرفته از نام حرّ بن یزید ریاحی است. او در روز عاشورا یکی از فرماندهان لشکر عبیدالله زیاد بود ولی بعدها توبه کرد و به لشکر حق پیوست و تا پای جان ایستاد و به شهادت رسید و در این موقعیّت دفن گردید. امروزه آرامگاه او، که از ساخته های شاه اسماعیل صفوی است، دارای صحن و رواق و گنبد کاشی کاری است و مؤمنان فوج فوج به زیارت قبرش می شتابند.
آرامگاه الأخرس بن الکاظم(علیه السلام): وی محمد ابن أبی الفتح أخرس، از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام)است که بقعه اش در حومه کربلا، در محله ای به نام «الأبتر» قرار دارد.
آرامگاه ابن حمزه: وی نواده امیر المؤمنین و از امام زادگان والا مقام است. آرامگاهش در آغاز بزرگراه کربلا ـ طویریج قرار دارد.
آرامگاه عون بن عبدالله: در نسبت این امام زاده تردیدهایی وجود دارد که آیا وی همان عونی است که در کربلا شهید شد و یا نواده امام حسن(علیه السلام) است؟ امروزه وی دارای بقعه و بارگاه باشکوهی در 11 کیلومتری شمال غربی کربلا و در آغاز بزرگراه کربلا ـ بغداد می باشد. این امام زاده بسیار مورد توجّه مردمان عراق و دارای نذر مجربی است: از این رو همواره مزار او مملو از زائر و نذورات آنان است.
آرامگاه طفلان مسلم: این آرامگاه در راه کربلا ـ بغداد، در حومه شهر مسیّب قرار دارد.
این دو کودک به نامهای محمّد و ابراهیم، فرزندان حضرت مسلم ابن عقیل هستند که پس از شهادت پدرشان به شهادت رسیدند، آرامگاه این دو کودک صحن و سرای باشکوهی داشته و بر قبر هر یک گنبد و ضریحی قرار دارد.
آرامگاه ابن هاشم: وی از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام)است که در سال 745هـ.ق. وفات یافت و آرامگاهش امروزه در کویری واقع در شمال غربی کربلا می باشد. قبر او دارای صحن و سرای بزرگی است و در میان اعراب بیابان گرد بسیار معروف است و آنان همواره بدو پناه آورده و نذر می کنند.
آرامگاه ابن فَهْد حِلّی: او از فقهای امامیّه است و قبرش در غرب خیابان «باب القبله» درون مسجدی به نام او قرار دارد.
حسینیّه های کربلا: با توجّه به این که کربلا شهری زیارتی است و سالیانه صدها هزار مسلمان از سرتاسر کشورهای شیعه نشین برای زیارت به این شهر مقدّس مشرّف می شوند، از این رو بسیاری از مردم شهرهای گوناگون به ساختن حسینیّه و زائرسرا پرداخته اند که مهمترین حسینیّه ها از آنِ ایرانیان است; همانند حسینیّه تهرانیها، اصفهانیها، مازندرانی ها، قمی ها و آذربایجانیها، و ده ها حسینیّه دیگر که قسمت عمده این مراکز در سالهای اخیر منهدم و ویران گردیده است.
مدارس دینی کربلا: کربلا دارای حوزه علمیّه کهن و مهمّی است; از این رو مدارس دینی فراوان در کربلا دیده می شود که مهمترین آنها عبارتند از: مدرسه هندیّه، مدرسه حسن خان، مدرسه آیة الله بروجردی، مدرسه بادکوبه، مدرسه کریم خان، مدرسه مجاهد، مدرسه بُقعه، مدرسه حسینیّه، مدرسه شریف العلما، مدرسه سلیمیّه و...
علمای مدفون در حرم امام حسین (ع):
- وحید بهبهانی
- میرزا مهدی شهرستانی (از مهادی اربعه)
- عبدالله مامقانی
- سید محمد حسین شهرستانی
- سید علی طباطبایی (صاحب ریاض)
- میرزا محمدتقی شیرازی
- سید محمدعلی شهرستانی
- میرزا سید مهدی حسینی شیرازی
- ملا حسینقلی همدانی
- سید مرتضی کشمیری
- سید محمدرضا شیرازی