قبرستان بَقیع (به عربی: مقبرة البقیع)، گورستانی است که در شهر مدینه، عربستان واقع شده‌است. عده بسیاری از اهل‌بیت و صحابه محمد از جمله چهار تن از امامان شیعه (حسن مجتبی، سجاد، محمد باقر و جعفر صادق) در این مکان دفن شده‌اند.با آسمونی همراه باشید.

تاریخچه قبرستان بقیع

پیشینه تاریخی بقیع به دوران قبل از اسلام می‌رسد ولی در کتب تاریخی به روشنی قدمت تاریخی آن مشخص نشده‌است. بعد از هجرت مسلمانان به مدینه، بقیع تنها قبرستان مسلمانان بوده، مردم مدینه قبل از آمدن مسلمانان به آن‌جا اجساد مردگان خود را در دو گورستان «بنی‌حرام» و «بنی‌سالم» و گاهی نیز در خانه‌های‌شان دفن می‌کردند و در واقع بقیع اولین قبرستانی است که به دستور محمد و توسط مسلمانان صدر اسلام ساخته شد. بر اساس روایت اسلامی اولین کسی که در آنجا به توصیه محمد دفن شد، عثمان بن مظعون بود که از دوستان نزدیک محمد و علی بن ابی‌طالب به‌شمار می‌رفت.

محمد بن عبدالله برخی از کشته شدگان جنگ اُحُد (زخمی‌هایی که در مدینه درگذشته بودند) و یکی از فرزندانش بنام ابراهیم را در آنجا به خاک سپرد. به نوشته تاریخ طبری عثمان بن عفان در قبرستان یهودی‌های مدینه به نام حش کوکب دفن شد، اما بعدها بنی‌امیه بقیع را به قدری وسعت داد که قبر عثمان در بقیع قرار گرفت.

مدفونان قبرستان بقیع

تقریباً تمامی صحابه محمد و شخصیت‌های صدر اسلام در این گورستان دفن شده‌اند. با این وجود تعداد اندکی از قبرها دارای محل دقیق و شناخته شده هستند. قبور ۲۴ نفر از خاندان محمد (اهل بیت) دارای قبر مشخص هستند. این افراد عبارتند از:

• حلیمه دایه (مادر رضاعی) محمد
• تمامی همسران محمد (غیر از خدیجه که در گورستان ابوطالب مکه مدفون است و میمونه): جویریه، ام‌سلمه، زینب بنت جحش، زینب بنت خزیمه، سوده، حفصه، صفیه،
• ام‌حبیبه، عایشه
• ابراهیم بن محمد
• همه دختران محمد: زینب، رقیه و ام‌کلثوم؛ فاطمه زهرا نیز گرچه به ظن قریب به یقین در بقیع دفن شده ولی محل دقیق دفن وی نامشخص است.
• چهارتن از امام شیعیان: حسن مجتبی، سجاد، محمد باقر و جعفر صادق
• فاطمه بنت اسد مادر علی
• عباس بن عبدالمطلب عموی محمد
• خدیجه کبری دختر علی
• ام‌البنین همسر علی و مادر عباس بن علی
• صفیه، عمه محمد و علی
• عاتکه، عمه محمد و علی
• جمانه، خواهر علی و دخترعموی محمد
• اروی، عمه محمد و علی
• عقیل بن ابی‌طالب
• عبدالله بن جعفر

بجز قبر اهل بیت محمد، قبر چهار تن از صحابه نیز مشخص است:

• عثمان
• ابوسعید خدری
• مالک بن انس
• نافع مدنی

ویژگی‌های بقیع

قبرستان بقیع دارای دو درب ورودی بوده که یک درب همیشه بسته، و درب دیگر، از صبح تا غروب هر روز بر روی زائران باز بوده‌است. حرم بقیع حالت هشت ضلعی داشته‌است. میرزا محمدحسین فراهانی در سفرنامه‌اش این‌گونه آورده‌است که:

اول چهار نفر از دوازده امام است که در بقعهٔ بزرگی که به صورت هشت‌ضلعی ساخته شده و اندرون و گنبد آن سفیدکاری است.

ویژگی بعدی، داشتن محراب است و این که حرم، خادمانی نیز داشته‌است. حرم ائمهٔ بقیع مانند سایر حرم‌ها دارای ضریح، روپوش، چلچراغ، شمعدان و فرش بوده‌است. ابن‌جبیر می‌نویسد: قبرشان بزرگ و از سطح زمین بلندتر و دارای ضریحی از چوب می‌باشد که بدیع‌ترین و زیباترین نمونه‌است از نظر فن و هنر. و نقوشی برجسته از جنس مس بر روی آن ترسیم شده و میخ‌کوبی‌هایی به جالب‌ترین شکل در آن تعبیه شده که نمای آن را زیباتر و جالب‌تر نموده‌است.