- آسمونی
- مجله اینترنتی
- گردشگری
- اماکن مقدس
- کربلای معلا
کربلای معلا
شهر کربلا به پایتخت مذهبی و سیاسی شیعیان تبدیل شده است. چند سالیست که در روز اربعین تمام شیعیان دنیا مسیر نجف تا کربلا را پیاده طی کرده و همگی در این شهر کوچک تجمع می کنند. تمام مسلمان از کشورهای مختلف گرد هم می آیند و این شهر پذیرای حضور میلیونی انسانها می شود. پیشینه کربلا به قبل از اسلام و دوره بابلی برمی‌گردد. همزمان با توسعه شهر کربلا در سده سوم قمری مدارس دینی کربلا تأسیس شد. رونق علمی حوزه علمیه کربلا در طول تاریخ با فراز و فرودهایی همراه بوده است. کربلا در طول تاریخ به نام‌های دیگری نیز خوانده شده است. غاضریه، نینوا، طَفّ، عقر، حائر و نواویس از آن جمله‌اند. در ادامه مطلب آسمونی با جزئیات بیشتری از این شهر آشنا می‌شویم.
کربلا کجاست؟
شهر مقدس کربلا در صد کیلومتری جنوب غربی بغداد واقع شده است. در زمان حیات امام علی (ع) این شهر را به اسامی نینوا و شط الفرات نیز می‌شناختند. جمعیت شهر کربلا حدود ۱٫۲۱۸٫۷۳۲ تن است و در ناحیه غربی فرات قرار دارد. این شهر مرکز استان کربلا است. فاصله‌اش تا بغداد ۱۰۵ کیلومتر است.شهر کربلا پس از شهر‌های مکه، مدینه منوره، بیت‌المقدس و نجف، مقدس ترین شهر شیعیان جهان محسوب می‌شود. در واقع در نزدیکی همین شهر بود که واقعه مصیبت بار عاشورا رخ داد. شهرت این شهر با نبرد کربلا در دهم محرم ۶۱ هجری قمری پیوند دارد. حرم حسین بن علی در شهر کربلا یکی از مکان‌های مقدس اسلامی و زیارتگاه مسلمانان شیعه‌است.
کربلا از ثروتمندترین شهر‌های عراق است و منابع اصلی درآمد آن از زائرین اماکن متبرکه و کشاورزی است و بویژه محصول خرما است. این شهر از دوبخش قدیم یا بخش مذهبی و کربلای جدید تشکیل شده است. مدارس اسلامی و ساختمان‌های دولتی زیادی نیز در کربلا متمرکز شده‌اند.
مرقد مطهر امام حسین (ع) که در برخی از منابع نیز آن را مسجد‌الحسین (ع) نامگذاری کرده‌اند، در مرکز بخش مذهبی شهر کربلا قرار دارد.در روز عاشورای حسینی بسیاری از مسلمانان و شیعیان جهت زیارت این مکان مقدس به شهر کربلا می‌آیند. بسیاری از زائران مسن نیز به کربلا می‌آیند تا آخرین سال‌ها و روز‌های زندگی خود را در این شهر مقدس سپری کنند. به دلیل وجود مرقد مطهر امام حسین در شهر کربلا، ۱۰۰ مسجد و ۲۳ مدرسه دینی در این شهر ساخته شده‌اند.
جاذبه‌های دیدنی کربلا
-
حرم امام حسین (ع)
حرم امام حسین (ع) که با نام حرم حسینی نیز شناخته می‌شود در کربلا قرار دارد و مدفن ابی عبدالله حسین بن علی، مشهور به سیدالشهداء پیشوای سوم شیعیان است. امام حسین (ع) در مخالفت با یزید بن معاویه، خلیقه وقت جنگید و در روز عاشورا، ۱۰ محرم سال ۶۱ هجری قمری در بیابان نینوا به شهادت رسید. امروزه آرامگاه امام حسین (ع) تبدیل به یکی از مهمترین جاذبه‌های مذهبی برای شیعیان شده است. در این حرم، امام حسین (ع)، به همراه حضرت علی اکبر (ع) در پایین پا و حضرت علی اصغر (ع) بر سینه ایشان، در ضریح دفن شده‌اند. همچنین، بیشتر شهدای کربلا در همین حرم به خاک سپرده شده‌اند. در شمال شرقی حرم امام حسین (ع)، حرم حضرت عباس (ع) قرار دارد و مابین دو حرم را بین‌الحرمین می‌گویند.
-
حرم حضرت عباس (ع)
حرم حضرت عباس (ع) محل دفن حضرت عباس در کربلا و از زیارتگاه‌های شیعیان است. حرم حضرت عباس (ع) در شمال شرقی حرم امام حسین (ع) قرار دارد و حد فاصل آن دو را بین الحرمین می‌نامند. حرم حدود ۱۰۹۷۳ مترمربع مساحت دارد و ساختمان آن از ضریح، رواق، صحن، گنبد، گلدسته و ایوان با معماری اسلامی تشکیل شده است.
پیشینه تاریخی آن به دوران آل بویه برمی‌گردد؛ اما در دوره‌های صفویه و قاجاریه توسعه یافته یا بازسازی شده است. جدیدترین ضریح آن در سال ۱۳۹۵ش نصب شد. حضرت عباس (ع)، برادر امام حسین (ع) و پرچم‌دار سپاه او در کربلا بود که روز تاسوعا سال 61 قمری در جنگ با لشکریان عمر سعد به شهادت رسید.
-
بین الحرمین
بین الحرمین حد فاصل حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) و مسیری به‌طول ۳۷۸ متر است. در گذشته بین الحرمین به‌صورت فضای آزاد میان دو حرم نبود، بلکه حد فاصل حرمین، منازل مسکونی و تجاری قرار داشت، در دوره صدام، اماکن مسکونی و بناهای این محدوده با انگیزه توسعه اطراف حرمین تخریب شد و فضای کنونی بین الحرمین به‌وجود آمد. پس از سقوط صدام، توسعه بین الحرمین به‌عنوان یکی از طرح‌های مهم ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران و عراق مورد بررسی قرار گرفته و اجرایی شد.
-
آرامگاه امیر کبیر
آرامگاه امیرکبیر در نزدیکی حرم امام حسین (ع) در کربلای عراق قرار دارد. میرزا تقی خان فراهانی ملقب به امیرکبیر، صدراعظم معروف ناصرالدین شاه در دوره قاجار بود. وی در زمان صدارت خود اصلاحات و کارهای بزرگ و ارزشمندی برای ایران کرد که مدرسه‌ی دارالفنون، نخستین دانشگاه مدرن در ایران و روزنامه‌ی وقایع اتفاقیه نمونه‌‌هایی از آنها هستند. امیرکبیر ابتدا در کاشان و در مشهد اردهال دفن شد؛ اما مدتی بعد به درخواست همسرش جسد وی را به کربلا انتقال دادند.
-
مقام امام صادق (ع)
مقام امام صادق (ع) یکی از جاهای دیدنی کربلا محسوب می‌شود. نقل شده است در یکی از سفرهایی که حضرت امام صادق (ع) به زیارت امام حسین (ع) می‌آمدند به صورت ناشناس مهمان صاحب این باغ می‌شوند، ولی صاحب باغ امام را می‌شناسند و باغ پر از درختان نخلشان را به ایشان هدیه می‌کنند. گفته می‌شود امام صادق (ع) هرگاه برای زيارت جدشان به کربلا تشريف می‌آوردند، در اين باغ اقامت می‌کردند و پس از غسل در آب فرات، به زيارت می‌رفتند. این باغ در سال ۱۹۹۱ توسط صدام به طور کامل تخریب شد، ولی اکنون دوباره در همان جا ساختمانی ساخته شده که محل زیارت دوست‌داران آن حضرت است.
-
مقام امام زمان (ع)
مقام حضرت مهدی (عج) در سمت چپ نهر حسینیه کنونی، در ورودی کربلا و راه مقام امام صادق علیه‌السلام واقع شده است. این بقعه به یاد و نام حضرت بقیة اللَّه بنا شده است. بنای زیارتگاه دارای نمایی از سنگ مرمر، سه ورودی و یک گنبد کاشی‌کاری شده، به ارتفاع ۱۷ متر از سطح زمین است. بخش‌هایی از بنا نیز با الواح کاشی، تزیین یافته و بر محراب بنا، پنجره‌ای برنزی به طول و عرض ۱.۵ در ۲.۵ متر نصب شده است.
-
نهر علقمه
نهر علقمه یکی از شاخه‌های منشعب شده از رود فرات است که آب را به کربلا و سرزمین‌های اطراف آن می‌برد. پدر بزرگ ابن علقمی (آخرین وزیر عباسیان) از خاندان بنی اسد که در شهر نیل کشور عراق بود، در کنار رود فرات نهری را حفر کرد و نام آن را علقمه نامید. علقم در زبان فارسی به تلخی معنی می‌شود. روایت شده است که در روز تاسوعا زمانی که حضرت عباس برای آوردن آب به کنار این نهر رفته بود، در مقابله با لشکر عمر بن سعد به شهادت رسید. البته امروزه جایگاه آن نهر در شهر کربلا به طور دقیق مشخص نیست، چرا که با تخریب‌ها در حملات مختلف و ساخت و سازهای بعد از آن نمی‌توان معین کرد، جایگاهی که حضرت عباس برای آوردن آب رفته بود، کجاست. امروزه به این نهر رسیدگی کرده و به جای زیبایی تبدیل شده است.
-
مزار طفلان مسلم
مرقد طفلان مسلم یکی از جاهای دیدنی کربلا و مرقد طفلان مسلم مدفن ابراهیم و محمد فرزندان مسلم بن عقیل بن ابی طالب (ع) مشهور به طفلان مسلم است. فرزندان مسلم در سال ۶۱ قمری به دست یکی از سپاهیان عمر بن سعد شهادت رسیدند.
این مکان توسط یک راه فرعی به جاده اصلی کربلا-بغداد می‌پیوندد. مرقد طفلان مسلم، دارای دو گنبد است که کاشی فیروزه‌ای دارند. درب اصلی آستانه، به صحن بزرگ باز می‌شود و در مقابل در ورودی صحن، ایوان مستطیل‌شکل سرپوشیده‌ای است که در دو طرف آن، کفشداری قرار دارد. از ایوان، دو در به درون مرقد که به شکل مستطیل است، راه می‌دهد. در داخل حرم، دو ضریح قرار دارد. ضریح شرقی متعلق به ابراهیم بن مسلم و ضریح غربی متعلق به محمد بن مسلم است. فاصله‌ی بین دو ضریح، ۶ متر است.
-
مزار حر بن یزید ریاحی
مرقد حر بن یزید ریاحی یکی از جاهای دیدنی کربلا محسوب می‌شود که در ۹ کیلومتری شهر کربلا در نزدیک منطقه‌ای به نام کمالیه واقع شده است. حر بن یزید از یاران امام حسین(ع)، در روز عاشورا در مواجهه با سپاهیان عبیدالله بن زیاد به شهادت رسید. علت اینکه جنازه حر را به خارج از میدان معرکه منتقل کردند، این بود که قبیله او یعنی بنی‌تمیم، جنازه او را برداشته و به مکان فعلی آورده و به خاک سپردند.
مرقد به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد. مساحت مرقد حر حدود ۵۸۰ متر مربع است. ضریحی که صندوقی مشبک از جنس نقره ساخته شده، در وسط این عمارت واقع است. گنبدی که بر فراز ضریح قرار دارد، با هفت متر قطر، دارای ارتفاعی ۱۰ متری از سطح زمین حرم است. نمای خارجی این گنبد کاشی‌کاری شده است. در اطراف مرقد، صحن وسیعی وجود دارد که از چهار طرف اتاق‌هایی با ایوان‌های کوچک بر آن مشرف هستند. بر فراز هریک از این ایوان‌ها نیز طاق‌هایی نوک تیز قرار دارد. این اتاق‌ها و ایوان‌ها به منظور استراحت زائران به کار می‌روند.
بهترین زمان سفر به کربلا از نظر آب و هوا
نخستین موضوعی که ذهن هر زائر را برای سنجیدن بهترین زمان سفر به کربلا درگیر می کند، آگاهی از وضعیت آب و هوا در کشور عراق است، چرا که یک زائر باید بداند چه لباسی مناسب برای این منطقه است، به طور کلی وضعیت سفر به کربلا را از نظر آب و هوایی در ۱۲ ماه سال می تواند وابسته به دمای هوا و شرایط اقلیمی متفاوت باشد. بر اساس تحقیقات بهترین زمان برای سفر به کربلا از نظر آب و هوا فروردین ماه، مهرماه و آبان ماه است و در مقابل نامناسب ترین زمان سفر به کربلا تیر ماه و مرداد ماه است چرا که دمای هوا در این به ۴۷ درجه سانتی گراد می رسد که زیارت و سیاحت را برای زائر دشوار می کند.
سردترین ماه سال در کربلا بهمن ماه است که این سرما می تواند حس ناخوشاندی برای برخی از زائران داشته باشد، فارغ از ماههای گفته شده دی ماه نیز می تواند بهترین زمان سفر به کربلا باشد زیرا در این ماه آب و هوای کربلا در وضعیت تعادل است. به جز ماه های نامبرده شده در متن با عنوان نامناسب ترین ماه های سال برای سفر به کربلا، تمامی ماه ها زمان مناسبی برای سفر به این منطقه هستند.
ریشه نام کربلا
نظریات زیادی درباره ریشه‌زبانی نام کربلا وجود دارد. برخی بر این باورند که نام کربلا در زبان آشوری کهن ریشه دارد و از دو بخش کرب به معنای نزدیک و الله به معنای خداوند گرفته شده است.
برخی دیگر مانند یاقوت حموی جغرافی دان مسلمان بر این باورند که نام کربلا از واژه عربی کربلاط به معنای زمین نرم اخذ شده است. برخی دیگر نیز معتقدند این واژه در اصل برگرفته از زمان فارسی و دو کلمه کار و بالا است.
تاریخ کربلای معلی
مهمترین واقعه تاریخ شهر مقدس کربلا، شهادت جانگداز امام حسین(ع) و ۷۲ تن از یاران ایشان در عاشورای سال ۶۱ هجری(۱۰ اکتبر ۶۸۰ میلادی) است.
حسین بن علی(ع) یکی از محورهای وحدت شیعه و از چهره های برجسته و شاخصی بود که مورد توجه قرار داشت و همواره سلطه گران اموی از نفوذ شخصیت او بیم داشتند.
با مرگ معاویه در سال ۶۰ هجری، یزید به والی مدینه نوشت که از امام حسین(ع) به نفع او بیعت بگیرد. اما سید الشهدا که فساد یزید و بیلیاقتی او را میدانست، از بیعت امتناع کرد و برای نجات اسلام از بلیه سلطه یزید که به زوال و محو دین میانجامید، راه مبارزه را پیش گرفت.
از مدینه به مکه هجرت کرد و در پی نامه‌نگاری‌های کوفیان و شیعیان عراق به آن حضرت و دعوت برای آمدن به کوفه، آن امام ابتدا مسلم بن عقیل را فرستاد و نامههایی برای شیعیان کوفه و بصره نوشت و با دریافت پاسخ کوفیان در بیعتشان با مسلم بن عقیل، در روز هشتم ذیحجه سال ۶۰ هجری از مکه به سوی عراق، حرکت کرد.
پیمان‌شکنی کوفیان و شهادت مسلم بن عقیل، اوضاع عراق را نامطلوب ساخت و سیدالشهدا که همراه خانواده، فرزندان و یاران به سوی کوفه میرفت، پیش از رسیدن به کوفه در سرزمین «کربلا» در محاصره سپاه کوفه قرار گرفت.تسلیم نیروهای یزیدی نشد و سرانجام در روز عاشورا در آن سرزمین، مظلومانه و تشنه‌کام، همراه اصحابش به شهادت رسید.
از آن پس، کربلا کانون الهام و عاشورا سرچشمه قیام و آزادگی شد و کشته شدن وی، سبب زنده شدن اسلام و بیدار شدن وجدان های خفته گردید.
تصاویری از شهر کربلای معلی
کربلا کجاست؟
جاذبه های دیدنی کربلا چیست؟
