- آسمونی
- مجله اینترنتی
- فرهنگ و تاریخ
- آداب و رسوم
- یلدا یا چله، جشن باستانی ایرانی
یلدا یا چله، جشن باستانی ایرانی
حتما تا به حال شنیده اید که عده ای به جای شب یلدا از واژه شب چله استفاده می کنند. در مواقع تفاوت چندانی نمی کنند و بیشتر قدیمی ها از واژه شب چله استفاده می کنند. آسمونی در این بخش مطالب جالب و خواندنی در مورد شب یلددا یا همان شب چله برای شما خوبان تهیه کرده است که در ادامه می خوانید.
شب یلدا بلندترین شب سال است، اما میتوان جور دیگری به یلدا نگاه کرد: اینکه یلدا سرآغازی است برای شکستن شب و از این شب، به بعد روز و روشنایی بیشتر و بیشتر میشود، پس یلدا مقدمه و طلیعه روزهای بلند است و گویا بر همین اساس، گذشتگان ما این شب را به بیداری و کنار هم بودن میگذرانند.
آیین شب یلدا
یلدا، پاسداشت فرهنگ و سنت های خوب ایرانی است: در کنار هم بودن و مهمان هم بودن و کنار هم به فردای روشن چشم داشتن، کنار هم بودن و نیایش، کنار هم بودن و انار خوردن و حافظ خواندن، کنار هم بودن و قصه گفتن از دیروزی که رفته است و میتواند چراغ راه بچههای فردا باشد.
*یلدا چگونه یلدا شد؟ خورشید چگونه متولد شد؟
از گذشته واژه یلدا به معنای زایش و تولد است، ایرانیان باستان نیز به این باور بودند که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید روزها بلندتر میشود تا تابش نور ایزدی افزایش مییابد و به این ترتیب تا آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر و خورشیدی نامیدند و به این دلیل دهمین ماه سال دی نام گرفت که ماه تولد خورشید است.
در دوران کهن، شب مظهر تاریکی و تباهی و وحشت بوده و اغلب سعی می کردند که شب هنگام با افروختن آتش و افزودن نور، خانه روشن باشد تا پلیدی و تباهی در آن راه نیابد. شب یلدا طولانی ترین شب ها است. یعنی تسلط تاریکی بر زمین از تسلط نور خورشید و روشنایی می کاهد. و چون فردای این شب روشنایی بر ظلمت غالب و روز طولانی می شود، ایرانیان تولد دوباره خورشید را که مظهر روشنایی است جشن می گیرند.
شب یلدا هم همچون رسوم کهن برای خود راه و رسم ویژهای دارد از وجود انواع خوراکیها و تنقلات متنوع از جمله میوه، آجیل و شیرینی گرفته تا تفال به حافظ و گردهمایی خانواده و فامیل تا بهانهای برای گذراندن ساعات لذتبخش باشد.
صدای پای یلدا آرام آرام به گوش می رسد. پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها خانه را برای استقبال از فرزندان می آرایند و فرزندان و نوه ها نیز از آن سوی برای دیدار بزرگان خانواده بی قرارند. برگزاری مراسم یلدا، آیینی خانوادگی است و گردهمایی ها به خویشاوندان و دوستان نزدیک، محدود می شود.
ایران کشوری با فرهنگی غنی است که مردمانش بنا به ذوق و سلیقه و طبیعت منطقه ای که در آن زیست می کنند، هر یک برای برگزاری سنت های کهن آداب خاص خود را دارند.
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار، شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند.
آیین شب یلدا یا شب چله :
فال حافظ و شاهنامه خوانی
یکی دیگر از رسم های بی نظیر شب یلدا، «فال حافظ گرفتن» است اگر رسم ها و آیین های دیگر یلدا را میراثی از فرهنگ چند هزار ساله بدانیم، ولی فال حافظ گرفتن در شب یلدا در سده های اخیر به رسم های شب یلدا افزوده شده است. شاهنامه خوانی و قصه گویی پدربزرگ و مادربزرگ دور کرسی برای کوچکترها نیز، از آیین های یلدا است که خاطرات شیرینی برای بزرگسالی آنها فراهم می آورد.
میوه های شب یلدا
هندوانه
هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است. باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد و این باور، با خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های a و b و c است، مطابقت دارد.
90 درصد بافت هندوانه آب است و خوردن آن برای رفع تشنگی و دفع مواد زاید بدن و نشاط و طراوت پوست مفید است. منتهی حواستان باشد هندوانه را با غذا یا به مقدار زیاد نخورید که دلدرد میشوید.
انار
این میوه در سفره شب یلدا نماد شادی و زایش و تولد است. انار میوه ای خون ساز است و به کسانی که رنگ پریده و ضعیف هستند، توصیه می شود آب انار بنوشند.چرا که ویتامین ث و آهن زیادی دارد.
سیستم دفاعی بدن را تقــویت می کند و موجب افزایش انرژی و تصفیه خـون می شود و رنگ و روی کسی را که آب انار می خورد ،زیبا و شاداب می کند. به همین دلیل انار را نماد زایش و شادی می دانند.
آجیل
آجیل شب یلدا شامل پسته، بادام، فندق و گردو است و در بعضی مناطق از میوه های خشک نیز به عنوان آجیل شب یلدا استفاده می شود. دانههای آجیل سرشار از کالری و ویتامین و مواد معدنی هستند و نمی گذارند افراد پوستشان خراب شود، ریزش مو بگیرند، افسرده شوند یا قدرت بیناییشان کم شود. البته به شرط این که زیاد مصرف نکنند و خیلی هم شور نباشند و الا موجب چاقی و افزایش وزن می شوند.!
