امام علی (ع) اولین امام شیعیان است. 11 امام دیگر شیعیان فرزندان بزرگوار ایشان و حضرت فاطمه (س) هستند. امام علی (ع) زندگینامه و تاریخچه ای بسیار طولانی و البته خواندنی دارند. برای آشنایی با امام علی (ع) و زندگینامه ایشان این بخش از آسمونی را تا پایان مطالعه نمایید تا درباره امام علی (ع) اطلاعات بیشتری به دست آورید.

نام	علی بن ابی طالب
نام پدر	عبدالمطلب
نام مادر	فاطمه بنت اسد بن هاشم
سن	63 سال
تاریخ تولد	سیزده رجب سال 30 عام الفیل، (23 سال پیش از هجرت پیامبر اسلام)
تاریخ شهادت	21 رمضان سال 40 هجری قمری
محل تولد	مکه معظّمه، داخل کعبه، در بیت الله الحرام (در سرزمین کنونی عربستان سعودی)
محل دفن	نجف اشرف، عراق
همسران	1. فاطمه زهرا، دختر رسول اللّه (ص)، 2. أمامه بنت أبی العاص، 3. خوله حنفیه 4. امّ البنین بنت حزام، 5. أسما بنت عمیس،6. لیلی بنت مسعود، 7. ام‏سعید بنت عروه، 8. محیاة بنت امرء القیس. و چند ام ولد.
فرزندان	پسران: امام حسن‏ مجتبی، امام‏ حسین، محسن (که به عقیده شیعیان،پیش از تولد، در رحم مادرش، فاطمه زهرا (س) سقط شد.) دختران: زینب کبری، ام‏ کلثوم کبری، 3. رقیه

 

نام، القاب و کنیه های امام علی (ع)

• کنیه: ابوالحسن، ابوالحسین، ابو تراب، ابو السبطین و الریحانتین.
• ألقاب: امیرالمؤمنین، سیّد الوصیین، سیّد المسلمین، سیّد الأوصیاء، سیّد العرب، خلیفة رسول الله، امام المتّقین، یعسوب المؤمنین، صهر رسول الله، حیدر، مرتضی، وصی، و... .
• منصب: معصوم دوم و امام اوّل شیعیان و خلیفه چهارم مسلمانان.

پدر و مادر امام علی (ع)

حضرت ابوطالب (ع) پس از پدرش، عبدالمطلب، به مدت 44 سال کفیل و پشتیبان حضرت محمد (ص) بود و در ظهور و گسترش اسلام کمک‏های شایانی به آن حضرت نمود و ایشان را از گزند و کید و کین قریش در امان داشت و بهتر از فرزندان خویش از او حمایت کرد. حضرت علی (ع) و برادرانش نخستین هاشمیانی بودند که از پدر و مادر هاشمی تولد یافتند. مادرش (فاطمه بنت اسد) از بانوان بزرگ صدر اسلام و از نخستین زنانی بود که پس از خدیجه کبری (س) به پیامبر اسلام (ص) ایمان آورد. حضرت محمد(ص) از سن هشت سالگی در دامن پرمهر این بانوی مجلّله تربیت یافت و بیش از چهل سال از خدمات و حمایت‏های او بهره‏مند بود. وی در این مدت نقش مادر پیامبر (ص) را بر عهده داشت.

ولادت امام علی (ع)

امام علی علیه سلام در سیزده رجب سال 30 عام الفیل، (23 سال پیش از هجرت پیامبر اسلام) در داخل خانه خدا چشم به جهان گشود.  تولد در خانه کعبه، فضیلتی است مخصوص حضرت علی (ع)، و خدای متعال، تنها به وی چنین امتیازی را کرامت نموده است. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ فردی چنین فضیلتی محقق نشده است.

ازدواج و فرزندان امام علی (ع)

امیرالمؤمنین علی (ع) تا هنگامی که فاطمه زهرا (س) زنده بود، همسر دیگری برنگزید. نخستین بانویی که افتخار همسری آن حضرت،پس از شهادت فاطمه زهرا(س) را پیدا کرد، أمامه دختر ابی العاص بود که بنا به سفارش فاطمه زهرا (س) پا به خانه حضرت علی (ع) نهاد. مادر أمامه، زینب، دختر رسول اللّه (ص) و خواهر اعیانیِ (پدر و مادری) فاطمه زهرا (س) بود.
به هنگام شهادت امام علی (ع) در 21 رمضان سال 40 هجری، چهارتن از همسران عقدی ایشان (به نام‏های: امامه، اُمّ البنین، اسماء،لیلی) در قید حیات بودند.

• پسران: 1. امام حسن‏ مجتبی، 2. امام‏حسین، 3. محمد حنفیه، 4. عبدالله( اکبر)، 5. ابوبکر (محمد اصغر)، 6. عباس، 7.عثمان، 8. جعفر، 9. عبداللّه (اصغر)، 10. یحیی، 11، عون، 12. عمر )أطرف)، 13. محمد اوسط، 14. محسن (که به عقیده شیعیان،پیش از تولد، در رحم مادرش، فاطمه زهرا (س) سقط شد.
• دختران: 1. زینب کبری، 2. ام‏کلثوم کبری، 3. رقیه، 4. ام الحسن، 5. رمله کبری، 6. رمله صغری، 7. ام هانی، 8. میمونه، 9.فاطمه، 10. زینب صغری، 11. ام‏کلثوم صغری، 12. أمامه، 13. خدیجه، 14. ام کرام، 15. ام سلمه، 16. ام جعفر، 17. جمانه، 18. نفیسه.

میان تاریخ نگاران، در مورد تعداد فرزندان امام علی (ع) اختلاف نظر وجود دارد. برخی تعداد آنان را بیش از آنچه ذکر شد و برخی کمتر از اینان نقل کرده‏اند؛ اما همگی در این باره متفقند که نسل آن حضرت (ع) تنها از پنج فرزند استمرار یافت: امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، محمد حنفیه، ابوالفضل العباس و عمر أطرف. و سایر فرزندان ذکور آن حضرت، بدون نسل بودند.

مقام امام علی (ع)

علی بن ابی طالب (علیه‏السلام) در بین دیگر صحابٴ رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مانند معقول در میان محسوس بود: «کَالْمعقول بِیْن المحْسوس». او عقل است و دیگران حسّ، حواس به عقل نیازمندند و عقل رهبر آنهاست؛ علی رهبر صحابه است و صحابه به او نیازمندند.
امام علی از زمان رحلت پیامبر اکرم (ص)، در 28 صفر سال یازدهم هجری تا 21 رمضان سال 40 هجری، به مدت 30 سال، که در پنج سال آخر زندگی خلافت مسلمانان را نیز بر عهده داشت.

وصیت امام علی (ع)

فرزندم حسن! تو و همه فرزندان و اهل بیتم و هر کس را که این نوشته من به او رسد را به امور ذیل توصیه و سفارش می‎کنم:

1. تقوای الهی را هرگز از یاد نبرید، کوشش کنید تا دم مرگ بر دین خدا باقی بمانید.
2. همه با هم به ریسمان خدا چنگ بزنید، و بر مبنای ایمان و خداشناسی متفق و متحد باشید و از تفرقه بپرهیزید، پیغمبر فرمود: اصلاح میان مردم از نماز و روزه دائم افضل است و چیزی که دین را محو می‎کند، فساد و اختلاف است.
3. ارحام و خویشاوندان را از یاد نبرید، صله رحم کنید که صله رحم حساب انسان را نزد خدا آسان می‎کند.
4. خدا را! خدا را! درباره یتیمان، مبادا گرسنه و بی سرپرست بمانند.
5. خدا را! خدا را! درباره همسایگان، پیغمبر آن قدر سفارش همسایگان را فرمود که ما گمان کردیم می‎خواهند آنها را در ارث شریک کند.
6.  خدا را! خدا را! درباره قرآن؛ مبادا دیگران در عمل کردن، بر شما پیشی گیرند.
7. خدا را! خدا را! درباره نماز؛ نماز پایه دین شماست.
8. خدا را! خدا را! درباره کعبه، خانه خدا، مبادا حج تعطیل شود که اگر حج متروک بماند، مهلت داده نخواهد شد و دیگران شما را طعمه خود خواهند کرد.
9. خدا را! خدا را! درباره جهاد در راه خدا، از مال و جان خود در این راه مضایقه نکنید.
10. خدا را! خدا را! درباره زکات؛ زکات آتش خشم الهی را خاموش می‎کند.
11. خدا را! خدا را! درباره ذریه پیغمبرتان، مبادا مورد ستم قرار گیرند.
12. خدا را! خدا را! درباره صحابه و یاران پیغمبر، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره آنها سفارش کرده است.
13. خدا را! خدا را! درباره فقرا و تهیدستان، آنها را در زندگی شریک خود سازید.
14. خدا را! خدا را! درباه بردگان، که آخرین سفارش پیغمبر درباره این‌ها بود.
15. در انجام کاری که رضای خدا در آن است بکوشید و به سخن مردم (در صورتی که مخالف آن هستند) ترتیب اثر ندهید.
16. با مردم به خوشی و نیکی رفتار کنید چنانکه قرآن دستور داده است.
17. امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید؛ نتیجه ترک آن این است که بدان و ناپاکان بر شما مسلط خواهند شد و به شما ستم خواهند کرد، آنگاه هر چه نیکان شما دعا کنند، دعای آنها برآورده نخواهد شد.
18. بر شما باد که بر روابط دوستانه ما بین خویش بیفزایید، به یکدیگر نیکی کنید، از کناره‎گیری و قطع ارتباط و تفرقه و تشتت بپرهیزید.
19. کارهای خیر را به مدد یکدیگر و به اتفاق هم انجام دهید، از همکاری در مورد گناهان و چیزهایی که موجب کدورت و دشمنی می‎شود، بپرهیزید.
20. از خدا بترسید که جزا و کیفر خدا شدید است.

خداوند همه شما را در کنف حمایت خود محفوظ بدارد و به امت پیغمبر توفیق دهد که احترام شما (اهل بیت) و احترام پیغمبر خود را پاس بدارند. همه شما را به خدا می‎سپارم . سلام و دورد حق بر همه شما ... .

شهادت امام علی (ع)

21 رمضان سال 40 هجری، بر اثر ضربت شمشیر مسمومی که عبدالرحمن بن ملجم مرادی (از بازماندگان خوارج نهروان) در شب 19 رمضان بر فرقش فرود آورده بود.
نظر به این که حضرت علی (ع) از خباثت باطن بنی امیّه و خوارج عصر خویش آگاه بود، سفارش کرد محل قبرش پنهان بماند تا مورد اهانت و هتک حرمت دشمنان قرار نگیرد. به همین دلیل، قبر شریف ایشان تا عصر خلافت منصور عباسی مخفی بود و در آن زمان، امام جعفر صادق (ع) آن را آشکار ساخت و مزار شیعیان و عدالت جویان جهان قرار داد.

رویدادهای مهم در زمان حضرت علی (ع)

1. تولد حضرت علی(ع) در خانه خدا(کعبه)، در سیزده رجب سال سی‏ام عام‏الفیل.
2. درخواست حضرت محمد (ص) از عمویش، ابوطالب برای بردن فرزند کوچکش، علی (ع) به خانه خویش، و تلاش آن حضرت و همسرش خدیجه کبری برای تربیت و پرورش حضرت علی (ع).
3. گرویدن همزمان خدیجه کبری (س) و حضرت علی (ع) به اسلام و پیامبر اکرم(ص)، در نخستین روزهای بعثت.
4.  همراهی حضرت علی (ع) با پیامبر (ص) در غار حرا.
5. اقتدای خدیجه کبری (س) و حضرت علی (ع) به نماز پیامبر اسلام (ص) در مسجد الحرام.
6. محاصره خاندان عبدالمطلب در شعب ابی‏طالب، به مدت سه سال، به جرم پشتیبانی از حضرت محمد (ص).
7. درگذشت ابوطالب، پدر حضرت علی (ع) در مکه معظمه، پس از رهایی از محاصره در شعب ابی‏طالب، و اندوه پیامبر (ص) در وفات او.
8. خوابیدن علی (ع) در بستر پیامبر اسلام (ص)، در لیلة المبیت.
9. دیدار علی(ع) با پیامبراکرم(ص) در غار ثور(پنهان‏گاه پیامبر(ص) در شب هجرت).
10. دستور پیامبر(ص) به علی(ع) در بازگرداندن امانت‏های مردم که نزد پیامبر(ص) بود، ادای دیون آن حضرت و آوردن خاندان پیامبر(ص) از مکه به مدینه (در ایّام هجرت).
11. ایجاد پیمان برادری بین هر دو نفر از مسلمانان در سال اول هجری و عقد اخوت میان پیامبر اسلام (ص) و علی (ع) در مدینه.
12. ازدواج علی (ع) با فاطمه زهرا (س)، دختر رسول خدا (ص)، در سال دوم هجری در مدینه.
13. وقوع جنگ بدر میان مسلمانان و قریش، در سال دوم هجری و رشادت‏های علی (ع) و حمزه سیدالشهداء در این نبرد.
14. فداکاری‏های علی (ع) در جنگ احد و محافظت از پیامبر اکرم (ص) در صحنه‏های خطیر این جنگ در شوال سال سوم هجری.
15. وفات فاطمه بنت اسد، مادر علی (ع) در مدینه، در سال چهارم هجری.
16. وقوع جنگ بنی مصطلق میان مسلمانان و مشرکان طایفه بنی مصطلق و دلاوری‏های علی (ع) برای پیروزی پیامبر (ص) در این نبرد، در شعبان سال پنجم هجری.
17. محاصره مدینه توسط مشرکان قریش و طایفه‏های هم پیمان آنها و وقوع جنگ خندق (احزاب)، در شوال سال پنجم هجری، و کشته شدن عمرو بن عبدود به دست علی (ع) در این نبرد.
18. وقوع جنگ‏خیبر میان مسلمانان و یهودیان، در سال هفتم هجری، و کشته شدن مرحب و برادرش حارث و تعدادی از دلاوران یهود به دست علی (ع) و کندن درِ دژ قموص (از دژهای هفت‏گانه خیبر) توسط آن حضرت و پیروزی مسلمانان.
19. مأموریت علی (ع) از سوی پیامبر اکرم (ص) برای نبرد با مشرکان وادیِ‏یابس، در سال هشتم هجری، و پیروزی تحسین برانگیز حضرت علی (ع) در این نبرد (جنگ ذات السَلاسل).
20. اعطای پرچم اسلام به علی (ع) توسط پیامبر اکرم (ص)، در هنگام فتح مکه، در سال هشتم هجری، و همراهی علی (ع) با پیامبر اکرم (ص) در فرو ریختن بت‏ها و مجسمه‏ها از دیوار کعبه.
21. وقوع جنگ میان مسلمانان و دو قبیله هوازن و ثقیف در وادیِ حنین، پس از فتح مکه، در سال هشتم هجری، و رشادت‏های علی (ع) در این نبرد و کشته شدن چهل نفر از قهرمانان مشرک به دست آن حضرت.
22. وقوع جنگ تبوک میان مسلمانان و وابستگان حکومت روم، در سال نهم هجری، و باقی ماندن علی (ع) به دستور پیامبر اکرم (ص) در مدینه، در غیاب رسول خدا(ص).
23. نازل شدن سوره برائت، در سال نهم هجری، و مأموریت علی (ع) از سوی پیامبر اکرم (ص) برای ابلاغ این سوره به مردم مکه.
24. همراهیِ حضرت علی (ع)، فاطمه زهرا (س)، امام حسن (ع) و امام حسین(ع) با پیامبر اکرم (ص)، در جریان مباهله نصارای نجران، در سال دهم هجری.
25. اعزام حضرت علی (ع) به یمن از سوی پیامبر اکرم(ص) در سال دهم هجری.
26. مسافرت پیامبر اکرم (ص) و خاندان او و مسلمانان به مکه معظمه، برای انجام فریضه حج، در سال دهم هجری (معروف به حجّة الوداع)، و پیوستن علی (ع) به آنان پس از مراجعت از یمن.
27. انتصاب علی(ع) به ولایت و خلافت مسلمین به دست پیامبر(ص) در مکانی به نام «غدیرخم»، میان مکه و مدینه، در بازگشت از سفر حجّةالوداع، در سال دهم هجری.
28. رحلت جانگداز پیامبر خدا(ص)، در 28 صفر سال یازدهم هجری، و تغسیل، تکفین و تدفین بدن مطهر آن حضرت توسط حضرت علی (ع) و طایفه بنی‏هاشم، در مدینه طیّبه.
29. نادیده گرفتن حق امام علی(ع) از سوی مهاجران و انصار در گزینش خلیفه مسلمین، پس از رحلت پیامبر (ص).
30. امتناع امام علی(ع)، فاطمه زهرا(س)، بنی هاشم و گروهی از صحابه سرشناس پیامبر اکرم(ص) با خلافت ابی بکر و اجتماع اعتراض‏آمیز آنان در خانه فاطمه(س).
31. هجوم مأموران خلیفه به دستور عمربن‏خطاب به خانه فاطمه (س) و سوزاندن درِ خانه و دستگیر نمودن معترضان و بردن آنان به مسجد برای بیعت اجباری با ابوبکر.
32. مصدوم و مجروح شدن فاطمه زهرا (س)، همسر امام علی (ع)، در هجوم مأموران خلیفه به خانه آن حضرت.
33. گرفتن باغ فدک از فاطمه زهرا (س) و علی (ع) توسط زمامداران وقت و عدم اعتنا به اعتراض فاطمه زهرا (س).
34.  اندوه شدید علی (ع) در وفات مظلومانه فاطمه زهرا (س) پس از 45 روز بیماری ممتد.
35. تلاش علی(ع) در جمع‏آوریِ قرآن و تنظیم و تفسیر آن، در ایّام خانه‏نشینی آن حضرت.
36. یاری رسانی امام علی (ع) به خلفای وقت، در حل معضلات اجتماعی و مسائل شرعی.
37. حضور علی (ع) در شورای شش نفره‏ای که عمر بن خطاب برای تعیین خلیفه پس از خود برگزید.
38. محرومیت علی (ع) برای بار سوم از رسیدن به خلافت اسلامی و واگذاریِ آن به عثمان بن عفان توسط اعضای شورای شش نفره منتخب عمر بن خطاب.
39.  اعتراض برخی از صحابه و مسلمانان شهرها به رفتارهای ناروای عمّال عثمان بن عفان و پشتیبانی حضرت علی (ع) از خواسته‏های به حق آنان.
40. تحریک مردم از سوی عایشه، مبنی بر عزل عثمان بن عفان از خلافت و کشتن وی.
41.  اعتراض گروهی مسلمانان علیه عثمان و کشته شدن او در این ماجرا،در سال 35 هجری.
42. انتخاب علی(ع) به‏خلافت اسلامی با اصرار صحابه پیامبر(ص) و مسلمانان انقلابی، در تاریخ جمعه 25 ذی حجّه سال‏35هجری، پس از کشته شدن عثمان‏بن عفان.
43. عزل حاکمان نالایق ولایات و جایگزینی حاکمان جدید توسط امام علی (ع).
44. درخواست واگذاریِ حکومت عراق و یمن از امام علی (ع) توسط طلحة بن عبیداللّه و زبیر بن عوام و امتناع آن حضرت از انتصاب آن دو به حکومت.
45. تمرّد معاویةبن ابی سفیان از فرمان امام علی(ع) و باقی ماندن او بر حکومت شام.
46. ناخشنودی عایشه، (همسر پیامبر اکرم (ص))، از انتخاب امام علی (ع) به خلافت اسلامی.
47. عدم تحمل برخی شخصیت‏های مقیم مدینه از اعلام سیاست حکومتیِ امام علی (ع) در اجرای عدالت اجتماعی.
48. پیوستن طلحة بن عبیداللّه و زبیر بن عوام، (از صحابه مشهور پیامبر (ص) و پیش‏کسوتان بیعت با امام علی (ع))، و هواداران عثمان مقتول و ناراضیان حکومت امام علی (ع) به عایشه و تجمع فتنه‏انگیز آنان در مکه.
49. اعلان جنگ علیه امام علی (ع) توسط عایشه، طلحه، زبیر و برخی از سرشناسان حجاز، و حرکت آنان از مکه به سوی بصره.
50. اشغال بصره و عزل و شکنجه عثمان بن حنیف، عامل امام علی (ع) در این شهر، توسط سپاهیان عایشه (اصحاب جمل).
51. پشتیبانی پنهانی ابو موسی اشعری (فرماندار کوفه) از اصحاب جمل، و مخالفت با امام علی (ع) در اعزام نیروی جنگی برای دفع آشوب اصحاب جمل.
52. اعلام بسیج عمومی برای پشتیبانی از خلافت اسلامی و دفع آشوب‏های اصحاب جمل و خونخواهان عثمان، توسط امام علی (ع).
53. اعزام سپاهیان و هواداران امام علی (ع) از شهرهای مختلف اسلامی به حوالی بصره، برای مبارزه با اصحاب جمل.
54. فراخوانی زبیر به امر امام علی(ع) و یادآوری سفارش‏های پیامبر (ص) به او، پیش از شعله‏ور شدن آتش جنگ جمل.
55. تأثر شدید زبیر از یادآوریِ خاطره‏ها و سفارش‏های پیامبر (ص) به او درباره علی (ع)، و پشیمانی او از راه‏اندازی جنگ جمل، و کناره‏گیری از سپاهیان.
56. کشته شدن زبیر در خارج از معرکه جنگ، به دست عمر بن جرموز، و تأثّر امام علی (ع) از مرگ ذلّت‏بار وی.
57. نامه‏ ها و خطبه ‏های مکرر امام علی (ع) به منظور ایجاد صلح و آرامش بین دو سپاه، و تلاش آن حضرت برای از بین بردن عصبیت‏های جاهلی و قومی، و عدم وقوع جنگ و خونریزی.
58. پاسخ منفی به امام علی (ع) و اصرار بر خونخواهیِ عثمان و اعلام جنگ تمام عیار توسط اصحاب جمل علیه سپاهیان امام علی (ع).
59. وقوع نبرد خونین جمل در بصره، در تاریخ جمادی الثانی سال 36 هجری، و پیروزی سپاهیان امام علی (ع) در این نبرد با دلاوری‏های آن حضرت و امام حسن، امام حسین، محمد حنفیه، مالک اشتر، عمار یاسر و حدود 20 هزار مرد جنگی.
60. بخشودگی و آزادسازیِ اسیران اصحاب جمل پس از جنگ، و بازگرداندن عایشه به مدینه به فرمان امام علی(ع).
61. انتقال مقر خلافت اسلامی از سوی امام علی (ع) به کوفه، در سال 36 هجری، پس از پایان جنگ جمل.
62. پیوستن برخی از اسیران آزاد شده اصحاب جمل و خونخواهان عثمان به معاویة بن ابی سفیان در شام.
63. تبادل نامه‏ها و پیام‏ها میان امام علی (ع) و معاویة بن ابی سفیان درباره خونخواهی از قاتلان عثمان، حکومت شام، شکاف در امّت اسلامی و غیره.
64. نبرد مالک اشتر نخعی (عامل امام علی (ع) در نصیبین) با ضحاک بن قیس و عبدالرحمن بن خالد، فرماندهان سپاه معاویه و آزاد سازی حرّان، رقّه و جزیره به دست مالک اشتر.
65. اعلان جنگ معاویه (فرماندار شام) علیه امیرالمؤمنین علی (ع) و اعزام نیروهای جنگی از شام به عراق، در سال 36 هجری، پس از خاتمه جنگ جمل.
66. خروج امام علی(ع) از کوفه، برای مبارزه با سپاهیان معاویه، در شوال سال 36 هجری.
67.  تصرف نهر فرات به دست سپاهیان معاویه در صفین، پیش از ورود سپاهیان امام علی (ع).
68. نبرد مالک اشتر نخعی، فرمانده سپاه امام علی (ع)، با سپاهیان معاویه برای بازپس‏گیریِ نهر فرات و پیروزی او در این جنگ.
69. آغاز نبرد صفین میان سپاهیان امام علی (ع) و سپاهیان معاویه، از ذی حجّه سال 36 هجری تا صفر سال 38 هجری، به مدت یک سال و چند ماه.
70. شهادت عمار بن یاسر، اویس قرنی و چند تن از صحابه معروف پیامبر (ص) در نبرد صفین، به دست سپاهیان معاویه.
71. تهاجم عمومیِ سپاهیان امام علی (ع) به سپاهیان معاویه، در یکی از شب‏ها (معروف به لیلة الهریر) و تلفات سنگین شامیان در این نبرد شبانه.
72. نیرنگ معاویه در لحظات حساس جنگ صفین به پیشنهاد عمرو بن عاص در بالا بردن قرآن بر سر نیزه‏ها توسط پانصد نفر از سپاهیان شام، و درخواست پایان جنگ و دعوت سپاهیان عراق به حکمیت قرآن.
73. فریب خوردن برخی از سرداران سپاه کوفه (مانند اشعث بن قیس و خالد بن معمر) در برابر دسیسه‏های عمرو بن عاص، و ایجاد اختلاف در میان سپاهیان امام علی (ع) برای خاتمه جنگ.
74. فرمان مالک اشتر به سپاهیان خویش برای استمرار جنگ و نابودیِ سپاهیان شام و اعتنا نکردن به نیرنگ‏های عمرو بن عاص.
75. تجمع اعتراض‏آمیز فریب خوردگان نیرنگ‏های عمرو بن عاص، در سراپرده امام علی (ع)، و اصرار و فشار بر آن حضرت برای بازگشت مالک اشتر و اعلام پایان جنگ بین دو سپاه.
76. اعلام آتش‏بس میان سپاهیان امام علی (ع) و سپاهیان معاویه، و تعیین ابوموسی اشعری و عمرو بن عاص از سوی دو سپاه برای حَکَمیت، در صفر سال 38 هجری.
77. حماقت ابو موسی اشعری در برابر نیرنگ‏های عمرو بن عاص، در مذاکرات دو جانبه، در دومة الجندل (یکی از شهرهای آباد آن زمان عراق).
78.  اعلام نتیجه مذاکرات دو جانبه حَکَمین، و فریب خوردن ابو موسی اشعری از عمرو بن عاص و خیانت به امیرالمؤمنین علی (ع).
79. پناهنده شدن ابو موسی اشعری به مکه به دلیل خیانتش به امیر المؤمنین علی(ع) در جریان حکمیت.
80. پایان نبرد صفین، در شعبان سال 38 هجری، با کشته شدن 45 هزار (و به روایتی نود هزار) نفر از سپاهیان معاویه و 25 هزار نفر از سپاهیان امام علی (ع).
81. اعتراض گروهی از لشکریان امام علی (ع) به جریان حکمیت، و امتناع آنان از ورود به کوفه.
82.  تجمع دوازده هزار نفر از معترضان (که بعدها به خوارج شهرت پیدا کردند) در حرورا (دهکده‏ای در دو میلی کوفه) و نخیله (پادگان نظامیِ کوفه)، و نسبت شرک دادن به ساحت مقدس امام علی (ع) و پیروان او.
83.  عدم سختگیریِ امام علی (ع) نسبت به گفتارها و رفتارهای اعتراض‏آمیز خوارج در کوفه.
84.  تلاش‏های امام علی (ع) در ارسال پیام و سفیر نزد خوارج، برای هدایت و روشنگریِ آنان.
85. مناظره حضوری امام علی (ع) با سران و فریب خوردگان خوارج، برای هدایت آنان.
86. ایجاد فتنه و فساد و کشتار مؤمنان، توسط خوارج، در عراق.
87. آغاز نبرد میان سپاهیان وفادار به امام علی (ع) و خوارج نهروان، در صفر سال 39 (و به گفته برخی از مورخان در سال 38) هجری و پیروزیِ بزرگ امام علی (ع) در این نبرد.
88. کشته شدن ده نفر از یاران امام علی (ع) و زنده ماندن نه نفر از خوارج در نبرد نهروان.
89. سوء استفاده معاویه از اختلاف میان پیروان علی (ع) و از جنگ نهروان، برای ایجاد ناامنی، کشتار و یغماگری در شهرهای اسلامیِ تحت حکومت امام علی (ع).
90. اعزام ضحاک بن قیس توسط معاویه، به سرزمین عراق برای کشتار و ایجاد وحشت در میان مردم.
91. اعزام بُسر بن ارطاة از سوی معاویه به سرزمین حجاز و یمن، برای ایجاد ناامنی، وحشت، و کشتار بی‏رحمانه حدود سی هزار نفر از مسلمانان بی‏گناه، و تأثّر شدید امام علی (ع) و اعزام دو هزار سپاهی به فرماندهی جاریة بن قدامه، برای مقابله با خونریزان شامی.
92.  اعزام سفیان بن عوف، از سوی معاویه به شهرهای هیت، انبار و مدائن، برای قتل و غارت و ایجاد ناامنی در میان مردم، و اظهار نگرانیِ امام علی (ع) از سستی و بی‏تحرکی لشکریان خویش.
93.  ایجاد اغتشاش و عصیانگری در میان برخی از قبایل مصر، و سختی کار بر محمد بن ابی بکر، عامل امام علی (ع).
94. اعزام مالک اشتر نخعی از سوی امام علی (ع) به مصر، برای فرو نشاندن اغتشاشات داخلی و تهاجمات خارجیِ معاویه و لشکریان شامی.
95. شهادت مالک اشتر در قلزم، پیش از رسیدن به سرزمین مصر، به دست عوامل معاویه، در سال 38 هجری.
96. یورش سپاهیان معاویه به فرماندهیِ عمرو بن عاص به مصر و نبرد شدید میان آنان و هواداران امام علی (ع) به فرماندهیِ محمد بن ابی بکر، و کشته شدن محمد در این نبرد و استیلای شامیان بر مصر.
97. خطبه‏های آتشین امام علی (ع) برای تحریک کوفیان جهت مقابله با دسیسه‏ها و فتنه‏های شامیان.
98. اعلام بسیج عمومی توسط امام علی (ع) و تجمع حدود چهل هزار نفر در پادگان کوفه، برای اعزام به جبهه‏های جنگ علیه شامیان.
99. تجمع برخی از بازمانگان خوارج در مکه و پیمان سه تن از آنان (به نام‏های عبدالرحمن بن ملجم مرادی، برک بن عبدالله تمیمی و عمرو بن بکر تمیمی) برای ترور امام علی (ع)، معاویه و عمرو بن عاص.
100. پیش‏گویی امام علی(ع) از مرگ زودهنگام خویش، در ماه رمضان سال 40 هجری.
101. زخمی شدن امام علی (ع) در محراب مسجد کوفه، در نوزدهم رمضان سال 40 هجری، با ضربه شمشیر زهرآلودی که عبدالرحمن بن ملجم مرادی بر فرق آن حضرت فرود آورد.
102. بی ‏نتیجه بودن تلاش‏های پزشکان برای معالجه زخم سر امام علی (ع) و شهادت آن حضرت، در شب 21 رمضان سال 40 هجری (در سن 63 سالگی).
103. به خاک سپردن شبانه بدن مطهر امام علی (ع) در نیزارهای بیرون شهر کوفه (که هم اکنون معروف به نجف اشرف است) توسط فرزندان و خواص آن حضرت، و پنهان نگه داشتن مرقد آن حضرت از سایران.
104.  انتخاب امام حسن مجتبی (ع)، فرزند امام علی (ع) به خلافت اسلامی و بیعت مردم کوفه با ایشان، در رمضان سال 40 هجری.

• زمامداران معاصر امام علی (ع)

1.  پیامبر اسلام حضرت محمد(ص)(1 - 11ق).
2. ابوبکر بن أبی قحافه (11- 13 ق.)
3. عمربن خطاب (13- 23ق.)
4. عثمان بن عفّان (23- 35 ق.)
5. معاویة بن ابی سفیان (35- 60 ق)

پیش از هجرت پیامبر اکرم (ص) به همراهی امیرالمؤمنین علی (ع) و سایر مسلمانان از مکه به مدینه، در شهر مکه و نواحی حجاز، حکومت واحدی نبود و تشکیلات سیاسی أعراب، به قبیله و طایفه محدود می‏شد. به همین دلیل، نمی‏توان حاکم نام داری را پیش از تشکیل حکومت اسلامی در مدینة الرسول، معرفی کرد. زمامداران یاد شده، همگی پس از هجرت پیامبر (ص)، زمام امور را بر عهده گرفتند.