- آسمونی
- مجله اینترنتی
- فرهنگ و تاریخ
- آداب و رسوم
- آداب و سنت های عید نوروز
آداب و سنت های عید نوروز
- - آداب عید ، نماد فرهنگ
- - پیراستگی و پاکیزگی از آداب عید نوروز
- - رویاندن سبزه برای عید نوروز
- - چیدن سفره هفت سین برای عید نوروز
- - محاسبه نفس از آداب عید نوروز
- - دید و بازدید در عید نوروز
- - نو پوشی، تمیز پوشی، مصافحه و معانقه در عید نوروز
- - مهمان‌نوازی و پذیرایی کردن در عید نوروز
- - سفر کردن در عید نوروز
- - زیارت اهل قبور در عید نوروز
- - دعای هنگام تحویل سال
- - هدیه دادن به دیگران در عید نوروز
آداب عید ، نماد فرهنگ
عید نوروز برابر با اول فروردین ماه (تقویم هجری‌شمسی)، جشن آغاز سال ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. هنوز هم نه تنها کشور ایران، بلکه مردم سایر کشورهای فارسی‌زبان نیز عید نوروز را جشن می‌گیرند.
آداب مردم در عیدها، فرهنگ و تمدن ملل مختلف را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، در عید یهودیان کشتن انسان و خون گرفتن از انسان و داخل نان ریختن مطرح است و در بعضی عید‌های مسیحیان با شراب خمیر و نان درست می‌کنند. بنابراین، عیدها در هر فرهنگ می‌توانند دلیل بزرگی و عظمت برخی فرهنگ‌ها و سقوط و رکود و جمود برخی دیگر را نشان دهند و عید هر ملتی در خور فرهنگ آن ملت است. البته همین مسیحیان در کریسمس، شخصیتی به نام بابانوئل دارند که با ریشِ سفید، که نماد پیران جامعه است، به خانه‌های مردم می‌آید و برای کودکان هدیه می‌آورد و این امر پیوند کودکان با پیران و پیوند کودکان با دین و مسیح را از نخستین روزهای زندگی محکم می‌کند.
در ادامه به بررسی کوتاه برخی از سنت‌های ایرانیان در رابطه با عید نوروز می‌پردازیم که با گذر زمان با آموزه‌های اسلام درآمیخته است.
پیراستگی و پاکیزگی از آداب عید نوروز
یکی از رسوم کاربردی و مهمی که در ایران از گذشته به یادگار مانده، رسمی به نام خانه‌تکانی است که پیش از فرا رسیدن بهار و عید نوروز انجام می‌شود. بنابر این رسم، تمام بخش‌های خانه باید تا قبل از فرارسیدن عید کاملاً تمیز و پاکیزه گردد. معمولاً طی خانه‌تکانی از فرش‌ها گرفته تا مبل و سقف و دیوارها و شیشه‌ها و ظروف و ... تمیز می‌شوند.
با ورود اسلام به فرهنگ مردم ایران، نه‌تنها این رسم تقویت شد بلکه پاکیزگی به عنوان یک عمل عبادی در زندگی روزمره مردم جای خود را بازتر کرد. اسلام دین بهداشت و نظافت و پیراستگی است.
رویاندن سبزه برای عید نوروز
مرسوم است در زمان مناسب قبل از فرا رسییدن سال نو، مقداری از دانه‌های یکی غلات (مانند گندم، عدس، ماش و ...) را در ظرفی می‌خیسانند و روی آن یک قطعه پارچه مرطوب قرار می‌دهند تا دانه‌ها جوانه زده و سبز شوند. سپس قطعه پارچه را از روی دانه‌ها بر می‌دارند و به طور روزانه دانه‌ها را آبیاری می‌کنند تا قد کشیده و تبدیل به سبزه عید نوروز شوند. این سبزه در سفره هفت‌سین قرار داده می‌شود و نمادی از تازگی و رویش و نو شدن است.
چیدن سفره هفت سین برای عید نوروز
در قدیم مرسوم بود در عید نوروز سفره‌ای در هر خانه پهن می‌شد و علاوه بر میوه و آجیل و شرینی نیز در همان سفره قرار داده می‌شد و پذیرایی‌های دیدارهای عید نوروز بر سر همان سفره صورت می‌گرفت اما امروزه سفره هفت‌سین به یک نماد تبدیل شده و بسیار کوچک‌تر شده است.
محاسبه نفس از آداب عید نوروز
از آدابی که در بین کاسبان و تاجران و رعایت می‌شد، محاسبه مالی است.افرادی که دستی بر اقتصاد دارند قبل از پایان سال و در آستانه عید دست به محاسبه مالی می‌زنند. از نظر اسلام هم اگر این محاسبه برای خارج کردن خمس و زکات و حقوق دیگر از اموال خود باشد واجب شرعی است. نکته این جا است که اسلام یاد می‌دهد در پایان سال همان‌طور که محاسبه مالی می‌کنیم محاسبه نفسانی نیز انجام دهیم، یعنی کارهای یک سال عمر خود را مورد بازبینی قرار داده و قبل از آن که در آخرت به حساب‌ها رسیدگی کنند، به حساب خودمان رسیدگی کنیم.
دید و بازدید در عید نوروز
یکی از سنت های عید نوروز دید و بازدید یا عید دیدنی است که این کار از سنت‌های بسیار ارزشمند فرهنگ ایرانی و اسلامی است. در روایات آمده است کسی که مؤمنی را زیارت کند، گویا خدا را در عرش زیارت کرده و کسی که در راه دیدن مؤمن به مشکلی برخورد کند خدا هفتاد مشکل از او را برطرف می‌نماید. از آداب و سنن دیگر عید نوروز صلح و آشتی دادن است که میان ایرانیان رسم است. این از پیام‌های بسیار ارزشمند قرآن است که بین مؤمنین صلح ایجاد کنید.
نو پوشی، تمیز پوشی، مصافحه و معانقه در عید نوروز
ایرانیان برای عید نورورز به خرید لباس‌های جدید می‌پردازند. بعضی از افراد نیز با آماده سازی و مرتب‌کردن لباس‌های قبلی خود، از همان برای دید و بازدید سال نو استفاده می‌کنند. از دیگر آداب اسلامی تزریق شده در عید نوروز، نو پوشی و تمیز پوشی است که از ارزش‌های بزرگ اسلام است. همچنین بوسیدن از آداب دیگر آن است. دین اسلام جامع است و برای همه کلان‌رفتارهای انسانی و ریزه‌کاری‌های انسان برنامه دارد، لذا برای بوسیدن نیز برنامه دارد. این نکته گفتنی است و باید توجه کرد که دین اسلام می‌فرماید بوسیدن پدر و مادر عبادت است و بوسیدن فرزندان درجات فرد را در بهشت بالاتر می‌برد. در معارف اسلامی، بین اجر و درجه مثل نظامیان تفاوت است، گاهی کسی کاری می‌کند که برای یک بار ارج می‌نهند و گاهی کاری می‌کند که درجه می‌دهند و تا آخر عمر از آن درجه بهره‌مند است. لذا در اسلام بوسیدن سفارش شده و در معارف اسلامی گفته شده که بوسیدن، عقده‌زدایی می‌کند و بوسیدن پیام ساکت محبت است. بوسیدن ثواب دارد چون پیشانی جای سجده خدا و عبادتگاه خدا است که بوسیده می‌شود، همچنین مصاحفه و دست دادن از آداب دیگر عید است و در روایات آمده تا هنگامی که دستان مؤمنین در دست یکدیگر است همچون برگ پاییز گناهانشان می ریزد.
مهمان‌نوازی و پذیرایی کردن در عید نوروز
در عید نوروز همه خانواده‌ها به دیدار یکدیگر می‌روند و دقایقی را با هم نشسته و به گفت و گو و تبریک عید می‌پردازند. مرسوم است برای دید و بازدید‌های عید نوروز، آجیل، میوه و شیرینی و شکلات و نقل و غیره فراهم گردد تا به نحو شایسته‌ای از میهمانان پذیرایی شود.
سفر کردن در عید نوروز
سفر کردن از آداب دیگر عید نوروز و از لازمه‌های زندگی انسان است و همواره هجرت‌ها در طول تاریخ تمدن‌ساز و تمدن‌پرور بوده است. سفرها در ایام عید با هدف صله رحم، تفریح و یا زیارت انجام می‌شود که همه این اهداف بسیار نیکو هستند.
زیارت اهل قبور در عید نوروز
یکی از رسم‌هایی که اسلام به نوروز تزریق کرده سر زدن به قبور است و این که مردم از اموات و گذشتگان یاد کنند، در سایر ادیان الهی نیز وجود دارد و مختص به اسلام نیست. زیارت قبور سنت بسیار شایسته و بایسته‌ای است.
دعای هنگام تحویل سال
یکی از زیباترین چیزهایی با اسلام به عید نوروز وارد شده، قرین شدن تحویل سال با دعا است. معمولاً افراد در هنگام تحویل سال برای دستیابی خواسته‌های خود و همچنین برای داشتن سالی نیکو برای خود و دیگران دعا می کنند. یکی از لحظات نورانی و شکوه‌مند لحظه تحویل سال در زیارتگاه‌های معصومین (ع) است. هزاران نفر لحظات تحویل سال را در جوار حرم اهل بیت (ع) با حالات دعا و نیایش آغاز می‌کنند تا مقدمه‌ای برای یک سال سراسر موفقیت باشد.
هدیه دادن به دیگران در عید نوروز
یکی از آداب دیگری که همواره در عید نوروز وجود داشته، هدیه دادن یا عیدی دادن است. در عید نوروز بزرگتر به دیگران هدیه می‌دهند که با ساز و کار اسلام همسانی و همخوانی عمیقی دارد. امروزه مرسوم است که در دید و بازدید‌ها پول یا هدیه دیگری به ویژه به کودکان و نوجوانان و جوانان به عنوان عیدی داده می‌شود. علاوه بر این، مرسوم است در دید و بازدید عید، به تازه‌عروس‌‌ها و تازه‌دامادهایی که نخستین سال جدید پس از ازدواجشان است نیز هدیه‌ای داده شود.
آداب نوروز چیست؟
سبزه عید نوروز نماد چیست؟
