- آسمونی
- مجله اینترنتی
- فرهنگ و تاریخ
- آداب و رسوم
- ولنتاین یا سپندارمذگان ؟
ولنتاین یا سپندارمذگان ؟
سپندارمذگان، نه ولنتاین!
تأسف‌بار است که با آداب و فرهنگ بیگانه بی‌تر از فرهنگ خود آشنا باشیم. تأسف‌بار است که فکر کنیم مرغ همسایه غاز است. آسمونی در این بخش مطالب مهمی در خصوص سپندارمذگان برای شما عزیزان تهیه کرده است که خواندن آن خالی از لطف نیست.
برای این‌که ملتی در تفکر عقیم شود، باید هویت فرهنگی تاریخی را از او گرفت. فرهنگ مهم‌ترین عامل در حیات، رشد، بالندگی یا نابودی ملت‌ها است. هویت هر ملتی در تاریخ آن ملت نهاده شده است. اقوامی که در تاریخ از جایگاه شامخی برخوردارند، کسانی هستند که توانسته‌اند به شیوه مؤثرتری خود، فرهنگ و اسطوره‌های باستانی خود را معرفی کنند و حیات خود را تا ارتفاع یک افسانه بالا برند. آنچه برای معاصرین و آیندگان حائز اهمیت است، عدد افراد یک ملت و تعداد سربازانی که در جنگ کشته شده‌اند نیست؛ بلکه ارزشی است که آن ملت در زرادخانه فرهنگی بشریت دارد.
چند سالی است که 25 بهمن (14 فوریه) روز ولنتاین و خرید گل و عروسک، شکلات و … در کشورمان باب شده است. اکثر جوان‌ها بدون اطلاع از این که اصلاً این ولنتاین خوردنی یا پوشیدنی است، فقط می‌دانند که در این روز باید برای کسانی که دوست دارند هدیه بخرند. اما ایرانیان باید ولنتاین (یعنی 25 بهمن) را جشن بگیرند یا سپندارمذگان (یعنی 29 بهمن)؟
ولنتاین چیست؟
در قرن سوم میلادی که مطابق است با اوایل امپراطوری ساسانی در ایران، در روم باستان فرمانروایی بوده است به نام کلودیوس دوم. کلودیوس عقاید عجیبی داشت، از جمله این که سربازی خوب خواهد جنگید که مجرد باشد از این رو، ازدواج را برای سربازان امپراطوری روم ممنوع کرد. کلودیوس به قدری بی‌رحم و فرمانش به اندازه‌ای قاطع بود که هیچ کس جرأت کمک به ازدواج سربازان را نداشت. اما کشیشی به نام والنتیوس (ولنتاین)، مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می‌کرد. کلودیوس دوم از این جریان خبردار شد و دستور داد که ولنتاین را به زندان بیاندازند. سرانجام کشیش به جرم جاری کردن عقد عشاق با قلبی عاشق اعدام شد. بنابراین او را به عنوان فدایی و شهید راه عشق دانستند و از آن زمان، نهاد و سمبلی شد برای عشق.
اما متاسفانه و با کمال تعجب، ایرانیانِ امروز، با بیش از چهار هزار و پانصد سال تمدن، برگزاری جشن‌ها و مناسبت‌های بیگانه را نشانه تمدن و فخر می‌دانند! همه اسم ولنتاین را شنیده‌اند و مراسم آن را مانند سایر بیگانگان به جا می‌آورند ولی تا به حال اسم سپندارمذگان به گوششان هم نخورده است.
سپندارمذگان چیست؟
در ایران باستان، نه چون رومیان از سه قرن پس از میلاد، که از بیست قرن پیش از میلاد، یعنی حدود دو هزار سال پیش از تولد ولنتاین، میان آریائیان روزی موسوم به روز عشق (سپندارمذگان یا اسفندارمذگان) وجود داشته است. این روز در تقویم زرتشتی مصادف است با پنجم اسفند ماه و در تقویم جدید ایرانی، که شش ماه اول سال سی و یک روز حساب میشود، شش روز به جلو آمده و دقیقاً مصادف میشود با 29 بهمن، یعنی چهار روز پس از روز ولنتاین فرنگی. زرتشیان جشن سپندارمذ (سپندارمذگان – روز زن و روز زمین) را هر ساله در پنجم اسفند ماه برگزار می‌کنند.
در ایران باستان هر ماه را سی روز حساب می‌‌کردند و علاوه بر این‌که ماه‌ها اسم داشتند، هر یک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند. به‌عنوان مثال:
- روز اول «روز اهورامزدا»،
- روز دوم، روز بهمن (سلامت، اندیشه) که نخستین صفت خداوند است،
- روز سوم، اردیبهشت یعنی «بهترین راستی و پاکی» که باز از صفات خداوند است،
- روز چهارم، شهریور یعنی «شاهی و فرمانروایی آرمانی» که خاص خداوند است،
- و روز پنجم «سپندارمذ» بوده است.
ولنتاین یا سپندارمذگان ؟
سپندارمذ لقب ملی زمین است یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌‌دهد. به همین دلیل، در فرهنگ ایران باستان سپندارمذ را به عنوان نماد عشق می‌‌پنداشتند. پسوند "گان" هم به معنی "جشن" است و در نتیجه "سپندارمذگان" به معنی "جشن سپندارمذ" (جشن روز زن و زمین) است.
در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می‌‌شده است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می‌‌شد، جشنی ترتیب می‌‌دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلاً شانزدهمین روز هر ماه "مهر" نام داشت که در ماه مهر، «مهرگان» لقب می‌‌گرفت. همین‌طور روز پنجم هر ماه "سپندارمذ" یا "اسفندارمذ" نام داشت که در ماه دوازدهم سال که آن هم "اسفندارمذ" نام داشت، جشنی با همین عنوان می‌‌گرفتند.
سپندارمذگان، جشن زمین و گرامی داشت عشق است که هر دو در کنار هم معنا پیدا می‌‌کردند. در این روز زنان به شوهران خود با محبت هدیه می‌‌دادند. مردان نیز زنان و دختران را بر تخت شاهی نشانده، به آنها هدیه داده و از آنها اطاعت می‌‌کردند. سپندارمذگان یا اسفندگان، روز گرامیداشت زنان در ایران باستان بوده است.
