زندگینامه شهید سردار حاج قاسم سلیمانی

سردار قاسم سلیمانی فرمانده نظامی و سیاست‌ مدار ایرانی بود که تا زمان شهادتش توسط آمریکا بعنوان فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالیت می‌کرد. وی 13 دی 1398 در فرودگاه بغداد به شهادت رسید. در آسمونی جزئیات شهادت و بیوگرافی ایشان را ببینید.

درباره قاسم سلیمانی

قاسم سلیمانی در تاریخ 20 اسفند 1335 در روستای قنات ملک در شهرستان رابر استان کرمان به دنیا آمد. این روستا دارای ساختار طایفه ای می باشد که ایشان از طایفه سلیمانی کرمانی بوده اند. نام پدر سردار سلیمانی، حسن و نام مادرشان فاطمه سلیمانی بوده است و یک خواهد و یک برادر بزرگتر و همچنین یک برادر کوچکتر از خود دارند.

حاج قاسم از سن 12 سالگی روستای خود را ترک کرد. در سنین نوجوانی مشغول بنایی بود. همچنین در سال های اول جوانی یکی از پیمانکاران سازمان آب کرمان شد. در سنین جوانی ازدواج کرد و پنج فرزند به نام‌های نرجس، حسین، فاطمه، زینب و رضا دارد. سلیمانی در سال‌های آخر زندگی در شهرک «شهید دقایقی» در محله شیان در کنار پارک جنگلی لویزان در تهران زندگی می‌کرد. وی در سال 1384 در رشته فقه و حکمت اسلامی مدرک کارشناسی ارشد گرفت. او فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. 

قاسم سلیمانی در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق فرمانده لشکر 41 ثارالله کرمان بود. وی در 4 بهمن 1389 درجهٔ سرلشکری دریافت کرد. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در تقدیر از عملکرد سلیمانی، از او به‌عنوان «شهید زنده» یاد کرده بود و پس از مرگ در 13 دی 1398 درجهٔ وی را به سپهبدی ترفیع داد. قاسم سلیمانی نقش مهمی در دادن قدرت نظامی به حزب‌الله لبنان، عقب راندن اسرائیل از جنوب لبنان، جنگ افغانستان، شکل‌دهی به فضای سیاسی عراق پس از سرنگونی صدام حسین، تغییر روند جنگ داخلی سوریه و مقابله با داعش در عراق داشته‌ است. وی تا پیش از حضور علنی در جنگ علیه داعش در عراق، از حضور در انظار عمومی پرهیز می‌کرد. ولی ایران از زمان حضورش در عراق در نبرد علیه داعش و انتشار تصاویر متعددش با مدافعان عراقی، شروع به معرفی و شناساندن چهره وی کرد.

فعالیت‌های سیاسی و انقلابی حاج قاسم سلیمانی

• عضویت در سپاه و جنگ ایران و عراق

وی پس از پیروزی انقلاب، درعین ادامه کار در سازمان آب کرمان، به عضویتِ مجموعهٔ «سپاه افتخاری»، که به وسیلهٔ پدرِ شهید قاضی تأسیس شده بود، درآمد. سلیمانی بیان می‌کند که به محض بازگشت از مهاباد به ریاست پادگان قدس سپاه در کرمان منصوب می‌شود. با حمله عراق به ایران، سلیمانی چندین گردان از سپاهیان کرمان را آموزش می‌دهد و به جبهه‌های جنوب اعزام می‌کند و کمی بعد، خود در رأس یک گروهان به سوسنگرد اعزام می‌شود تا جلوی پیشروی عراق در جبههٔ مالکیه را بگیرد. سلیمانی در بیشتر عملیات عمدهٔ نظامی دوران جنگ با عراق شرکت کرد. با پایان یافتن جنگ در 1367، لشکر 41 ثارالله به فرماندهی سلیمانی به کرمان بازگشت و درگیر جنگ با اشراری شد که از مرزهای شرقی کشور هدایت می‌شدند.

• مبارزه با مواد مخدر

بی‌درنگ پس از آتش‌بس با عراق، دولت ایران، سپاه پاسداران را مأمور مبارزه با قاچاقچیان بزرگ مواد مخدر کرد. قاسم سلیمانی تا هنگام انتصاب به فرماندهی سپاه قدس، با باندهای قاچاق مواد مخدر در نزدیکی مرزهای ایران و افغانستان جنگیده‌ بود.

• فرماندهی نیروی قدس

قاسم سلیمانی در سال 1376، هم‌زمان با اوج‌گیری طالبان در افغانستان، به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد. انتصاب سلیمانی به فرماندهی سپاه قدس همزمان با قدرت گرفتن طالبان یک پیش‌آمد محض نبود. او از این رو انتخاب شد که بومیِ یک منطقه کوهستانی به نام رابر در کرمان بود و با نظام سیاسی جوامع قبیله‌ای به طور کلی و با جامعه افغانستان به ویژه آشنایی نزدیک داشت. او با تجربه‌ای که از جنگ داخلی کردستان داشت نیز گزینهٔ مناسبی بود، چون بنا بود در افغانستانِ عصر طالبان که درگیر جنگ‌های داخلی بود وارد عمل شود. از همه مهم‌تر این‌که سلیمانی در هشت سال جنگ با عراق و نیز مبارزه با باندهای مواد مخدر در مناطق مرزی ایران و افغانستان تا پیش از انتصابش به فرماندهی سپاه قدس تجربهٔ بی‌مانندی اندوخته بود. مئیر داگان رئیس سابق موساد می‌گوید «او با هر گوشه از نظام رابطه دارد. او کسی است که من به آن می‌گویم باهوش از نظر سیاسی.»

• قاسم سلیمانی در عراق

موفق الربیعی سیاست‌مدار و وزیر سابق امنیت ملی عراق در مصاحبه‌ای با روزنامه الشرق الاوسط، سلیمانی را «بدون شک قدرت‌مندترین مرد در عراق» خوانده است. به گفتهٔ او سپاه قدس به فرماندهی سلیمانی در تمامی زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی و به ویژه در منطقه سبز بغداد (که سفارت‌خانه‌های غربی و عربی و ادارات و خانه‌های مقامات دولتی و اعضای پارلمان عراق در آن قرار دارد) نفوذ دارد نیروی قدس به رهبری سلیمانی نقش تأثیرگذاری در روند جنگ عراق داشته است. در 11 ژانویهٔ 2007، استنلی مک‌کریستال ژنرال آمریکایی مطلع شد محمدعلی جعفری فرمانده سپاه و قاسم سلیمانی از طریق چند خودرو در حال حرکت به مرز ایران و عراق هستند.

در عراق آمریکایی‌ها در حال تعقیب آن‌ها بودند. کاروان خودروها وارد ساختمان ناشناخته‌ای در شهر اربیل کردستان عراق شدند که روی آن فقط نوشته بود «کنسولگری»، که نشان می‌داد افراد داخل ساختمان تحت پوشش دیپلماتیک عملیات انجام می‌دهند. نظامیان آمریکایی وارد ساختمان شدند و 5 ایرانی که همگی پاسپورت دیپلماتیک داشتند را دستگیر کردند، اما اثری از محمدعلی جعفری و قاسم سلیمانی نبود. به گفتهٔ مک‌کریستال، هر پنج نفر از اعضای سپاه قدس بودند. 9 روز بعد از این واقعه، 9 تا 12 شبه نظامی به رهبری گروه شبه نظامی شیعهٔ عصائب اهل الحق طی حمله‌ای به مقر فرماندهی نظامیان آمریکا در کربلا که در بین مراکز فرماندهی پلیس عراق واقع است، سوار بر تعدادی خودروی نظامی با گذشتن از چندین لایهٔ امنیتی، به ساختمان اصلی فرماندهی که در آن هنگام 30 آمریکایی در آن مستقر بود نفوذ کردند و 4 نظامی آمریکایی را اسیر گرفتند و از منطقه خارج شدند و به نزدیکی رود فرات رفتند.

در نهایت با تعقیب هلیکوپترهای آمریکایی شبه نظامیان فرار کردند و در مجموع پنج نظامی آمریکایی کشته شدند. این عملیات «برجسته‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات در طول چهار سال جنگ» در عراق توصیف شده و افسران آمریکایی و مقامات عراق ادعا کرده‌اند ایران در آن نقش داشته و پاسخی به اسارت 5 ایرانی در اربیل بوده است. این نخستین بار بود که آمریکایی‌ها مستقیماً به قاسم سلیمانی و نقش او در عراق اشاره کردند. در سال 2009، گزارشی افشا شد که کریستوفر رابرت هیل‏ و ریموند تی اودیرنو ‏بالاترین مقامات آمریکا در بغداد در آن هنگام در دفتر جلال طالبانی که از دهه‌ها پیش با سلیمانی ارتباط داشته است با قاسم سلیمانی ملاقات کرده‌اند.

هیل و اودیرنو بعداً این خبر را رد کردند. در 22 دسامبر 2010، جیمز جفری سفیر آمریکا در عراق و لوید آستین فرمانده ارشد نظامیان آمریکا در عراق، در بیانیه‌ای تشکیل دولت جدید عراق به رهبری نوری المالکی را تبریک گفتند. به گفتهٔ سران عراقی، هنگام انتشار این بیانیه، آمریکایی‌ها خودشان می‌دانستند که در واقع سلیمانی آن‌ها را از عراق بیرون کرده است. حزب ایاد علاوی سیاست‌مدار سکولار طرف‌دار آمریکا، اکثریت اعضای پارلمان را داشت ولی در نهایت به قدرت نرسید چون آمریکا او را به نفع نوری المالکی کنار زد. به گفتهٔ خود علاوی، اگر او نخست‌وزیر می‌شد نیازمند حمایت آمریکا بود، اما آمریکا مایل بود عراق را ترک کند، و «عراق را به ایران داد». درنهایت جلال طالبانی و نوری المالکی که هر دو از نزدیکان و کاندیداهای مورد ترجیح سلیمانی بودند، به قدرت رسیدند.

رهبر سابق عراق می‌گوید «ما به آمریکایی‌ها می‌خندیدیم... سلیمانی کاملاً آن‌ها را ضربه‌فنی کرد، و آمریکایی‌ها در ظاهر تشکیل دولت جدید را به یکدیگر تبریک می‌گفتند.» گفته شده است سلیمانی پیامی را از طریق یک پیامک به جلال طالبانی به دیوید پترائوس ژنرال آمریکایی و رئیس سازمان سیا فرستاده بود با این محتوا که: «پترائوس عزیز، شما باید بدانید که من سیاست‌های ایران در قبال عراق، لبنان، غزه و افغانستان را کنترل می‌کنم. در واقع سفیری که در بغداد است از اعضای نیروی قدس است. شخصی که قرار است جایگزین او شود هم از اعضای نیروی قدس است.» سلیمانی خود در نشست مقدماتی «کنفرانس جوانان و بیداری اسلامی» گفته بود: «ایران در جنوب لبنان و عراق نیز حضور دارد. در واقع این مناطق به نوعی تحت تاثیر عملکرد و تفکر جمهوری اسلامی ایران هستند.» اما تعدادی از نمایندگان پارلمان عراق در بیانیه‌ای سخنان سلیمانی را محکوم کرده و وی را دچار توهم خواندند.

• جنگ داخلی سوریه

جان مگوایر افسر سابق سیا گفته است نبرد القصیر 2013‏ که منجر به بازپس‌گیری شهر استراتژیک القصیر توسط ارتش سوریه و نقطهٔ عطفی در جنگ بود، تحت نظارت و فرماندهی سلیمانی بوده است و این نبرد را «یک پیروزی بزرگ» برای او خوانده است. پس از وقوع یک انفجار مهیب در دمشق که به کشته و زخمی شدن چندین مقام سوری انجامید رسانه‌های جهان گزارش دادند که قاسم سلیمانی نیز در میان آنها قرار دارد و شایعه دخالت ایران در سوریه و کمک به بشار اسد برای سرکوب مخالفان قوت گرفت.

چند روز پس از این ادعا قاسم سلیمانی در دیدار مسئولان ایران با رهبر سید علی خامنه‌ای در تهران حضور یافت. مجلهٔ وایرد او را در نخستین جایگاه فهرست «خطرناک‌ترین مردم جهان» قرار داده است. نشریه نیویورکر وی را تاثیرگذارترین فرمانده نظامی جنگ داخلی سوریه لقب داده است. قاسم سلیمانی روز پنجشنبه 29 ژانویه 2015 دو روز پس از حمله اسرائیل به کاروان نظامی مشترک ایران و حزب الله در القنیطره که به شهادت جهاد مغنیه فرزند عماد مغنیه منجر شد در بیروت حاضر شد و پس از ملاقات با حسن نصرالله به زیارت مزار جهاد مغنیه رفته بود.

• تحریم و تهدید به ترور

مقامات وزارت امورخارجه ایالات متحده آمریکا وی را متهم به همکاری با نیروهای امنیتی سوریه در جریان اعتراضات در این کشور و سرکوب مخالفان بشار اسد کرده‌است. در پی این اتهام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا وی را تحریم کرده‌است. پس از تکرار بسیار نام قاسم سلیمانی در رسانه‌های جهان، خبرگزاری فرانسه خبری را منتشر ساخت که از احتمال ترور وی توسط دولت آمریکا پرده بر می‌داشت. بر اساس این خبر جک کین فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش آمریکا که در نشست استماع کنگره آمریکا حضور داشت با اشاره به طرح ترور مقامات ایرانی به ویژه مقامات ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران، گفت: چرا آن‌ها را به قتل نرسانیم؟ آنها قریب به هزار آمریکایی را کشته‌اند، چرا ما عامدانه آنها را ترور نکنیم؟

نمی‌گویم که اقدام نظامی انجام دهیم، من پیشنهاد می‌دهم عملیات محرمانه انجام دهیم. باید فشارهای شدیدی روی آن‌ها اعمال کنیم. همچنین رویل مارک گریچ از کارشناسان مؤسسه به دفاع از دموکراسی اظهار داشت: آنان به اندازه ما دارای منطق نیستند، فکر نمی‌کنم بتوانید بدون به قتل رساندن یکی از آن‌ها، مرعوب‌شان کنید. قاسم سلیمانی خیلی زیاد سفر می‌کند، بروید او را دستگیر کنید یا به قتل برسانید! به گزارش خبرگزاری فرانسه در ادامه این اظهارت برخی از نمایندگان آمریکایی اعلام کردند ما انجام هرگونه اقدامی درباره ایران را دور از ذهن نمی‌دانیم اما از ابراز موافقت با اظهارات جک کین سر باز زدند.

• فرماندهی ارتش عراق

پس از یورش پیکارجویان افراطی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در ژوئن 2014 خرداد 1393 به شمال عراق و تصرف برخی از شهرهای این کشور از جمله موصل و تکریت و از هم پاشیدن ارتش عراق و ناتوانی نیروهای مسلح این کشور در نبرد با داعش و پس از جدی شدن خطر تصرف بغداد (پایتخت عراق) توسط این گروه تروریستی، روزنامه ساندی تایمز انگلیس، وال‌استریت ژورنال و نیویورک تایمز مدعی شدند ایران فرماندهی ارتش از هم فروپاشیده عراق را برعهده گرفته تا با نیروهای گروه تروریستی داعش مقابله کند.

• سردار قاسم سلیمانی در رسانه‌های غربی

نیویورک تایمز، در سپتامبر 2013 او را به عنوان «دشمنی که هم مورد تنفر و هم مورد تحسین است» توصیف کرد. جان مگوایر افسر سابق سازمان سیا در عراق می‌گوید «او قوی‌ترین مأمور مخفی در خاورمیانه است ... و هیچ‌کس او را نمی‌شناسد.» خبرگزاری فرانسه از او به عنوان «چهره‌ای مرموز» نام برد. هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک در نسخه بین‌المللی خود در 3 دسامبر 2014 تصویری از قاسم سلیمانی را بر روی جلد خود چاپ کرد و در کنار تصویر وی بر روی جلد خود نوشت: «اول با آمریکا می‌جنگید، الان داعش را درهم می‌کوبد، او فرد باهوشی و عاشق جنگ است و خودش هم می‌داند که زبده این کار است.»

در روز پنج شنبه 4 مرداد 1397 قاسم سلیمانی در یک سخنرانی در همدان ادبیات تهدیدآمیز ترامپ را «ادبیات کاباره‌ای» خواند و با یادآوری شکست‌های آمریکا در منطقه و استفاده سربازان آمریکایی از پوشک بزرگسالان، خود و نیروی سپاه قدس را طرف حساب آمریکا معرفی کرده و ارتش آمریکا را ناتوان‌تر از آن دانست که با ایران درگیر جنگ شود. حسن روحانی در 3 ژوئیه 2018 به صورت تلویحی به بستن تنگه هرمز به روی نفتکش‌ها در صورت تحریم نفتی ایران اشاره کرده بود. در پی آن دونالد ترامپ نیز در توییتی به این اظهارات روحانی پاسخ داد و نوشت «دیگر هرگز، هرگز آمریکا را تهدید نکنید، وگرنه با با پیامدهایی روبه‌رو خواهید شد که کمتر کسی در تاریخ دیده‌است. » که سخنان سلیمانی در واکنش به این توییت ترامپ بیان شد.

• نشان های افتخار سردار سلیمانی

شهادت حاج قاسم سلیمانی

سردار قاسم سلیمانی بامداد 13 دی 1398 در جریان حمله به کاروان الحشدالشعبی در نزدیکی فرودگاه بغداد، توسط نیروهای آمریکایی به شهادت رسید. وی به‌ همراه ابومهدی المهندس معاون الحشد الشعبی و چند نفر از اعضای این سازمان به شهادت رسیدند.

اجساد این دو تن و سایر شهدا در عملیات آذرخش کبود در بغداد و کاظمین تشییع گردید و بسیاری از مردم عراق در این مراسم شرکت کردند. هچنین 4 روز بعد از آن، در شهرهای اهواز، مشهد، تهران، قم و کرمان تشییع شدند. این بار جمعیتی میلیونی آنها را تشییع کردند. به گفته برخی از رسانه ها، این مراسم پس از تشییع روح الله خمینی، یکی از شلوغ ترین مراسم تشییع بوده است.

شایعات و حواشی سردار سلیمانی

شبکه اجتماعی اینستاگرام پیام ها و تصاویر تسلیت سردار دلها را پاک کرد. این اقدام باعث اعتراض رضا رشیدپور، علیرضا جهانبخش، بهاره رهنما و مهران رجبی شد. اما اینستاگرام اعلام کرد طبق فهرستی از سازمان های تروریستی که از وزارت خارجه آمریکا دریافت کرده وظیفه دارد حساب های کاربری اشخاصی که پست های مربوط به آنها را حمایت و ستایش می کنند را حذف کند.

اپوزیسیون دولت سوریه در ادلب با شنیدن این خبر، با پخش شیرینی به شادی پرداختند. همچنین شماری از مردم عراق نیز به پایکوبی پرداختند. 

کاربران ایرانی اقدام به زدن هشتگ انتقام سخت کردند که بین 25 هشتگ برتر ترند فارسی شناخته شد. آنها با این کار حدود 130 هزار توئیت با هشتگ IraniansDetestSoleimani در توئیتر اقدام کردند.

برخی از مخالفان جمهوری اسلامی مانند مسیح علینژاد اعلام کردند حگومت ایران به خاطر زیاد شدن افراد شرکت کننده، تمام ادارات، مدارس و دانشگاه ها و همچنین بازار را تعطیل کردند تا همگی شرکت کنند. علاوه بر این، وی اعلام کرد مقداری پول نقد به آنها وعده داده شده و بعضی از دانش آموزان و دانشجویان محبور شدند در این مراسم شرکت کنند.

چند روز بعد، با هدف انتقام سخت از شهادت سردار سلیمانی، سپاه پاسداران اقدام به حمله موشکی به پایگاه های نظامی آمریکا کرد. اما یکی از هواپیماهای اوکراین از مبدا تهران مورد هدف قرار گرفت و سقوط کرد. در این هواپیما تمام 176 سرنشین این پرواز کشته شدند. و در تاریخ 21 دی 1398 بعنوان "خطای انسانی" اعلام شد. اما برخی از مردم ایران اعتراضاتی در این باره اعلام کردند.

تصاویر قاسم سلیمانی