لباس های ایرانیان از گذشته تا به حال
لباس های ایرانیان از گذشته تا به حال پوشش و زیبایی در ایران باستان هم بنا به شرایطی که بوده است همیشه سبک و اسلوب خاصی داشتهاست. بررسیها نشان میدهد که پوشش تمام بدن در دورههای مختلف تاریخی چه نزد زنان و چه نزد مردان در ایران یک حقیقت بوده است و به هیچ وجه ایرانیان در برهنگی به سر نمی بردهاند. اما این را بایستی در نظر داشت که پوشش کامل و آراسته همراه با تزیینات زنان در ایران، با پوشش چادر سیاه بسیار متفاوت بود و سبک خاص خودش را داشته است . برخی معتقد هستند که این پوشش کامل و آراسته به نوعی ریشه به وجود آمدن حجاب در دنیا است.
لباس های ایلی و محلی ویل دورانت معتقد است نقش پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجستهاست که میتوان ایران را منشاء اصلی پراکندن حجاب در جهان دانست. دایرهالمعارف لاروس نیز به وجود حجاب زنان در ایران باستان اشاره میکند. در تفسیر اثنی عشری چنین آمدهاست: «تاریخ نشان میدهد که حجاب در فرس(فارس) قدیم وجود داشتهاست.» تاریخ پوشاک به طور کلی بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ انسان است و برای آگاهی از پوشش در ایران، باید فرهنگ مردم ایران را هم بررسی کرد .
روند تاریخ تمدن و فرهنگ انسانی از زمانی آغاز شد که انسانها زندگی فردی و غارنشینی را رها کرده و هستههای ابتدایی نخستین جامعه بشری را پدید آوردند. از این رو در هر جامعهای بنا به شرایط زیر نوع پوشاک و پوشش زنان و مردان متفاوت شد: بابل قدیمی، این اثر در سالهای بین 1800 تا 1750 پیش از میلاد (حدود 1300 سال قبل از انضمام این سرزمین به ایران) ساخته شده است.برای نمونه در جنگها بانوان مبارز ایرانی پوششی همچون مردان میپوشیدند که گواه این سخن جنگ سهراب با گردآفرید است که تا زمانی که کلاهخود از سر گردآفرید نیفتادهبود، سهراب به زن بودن او پی نبرده بود.
پوشش زرتشتیان
دین زرتشتی زرتشت در حدود بیش از هزار سال (و به روایاتی بیش از هزاران سال) پیش از میلاد مسیح، در کتاب یسنا بر عفت سرشتین در کنار پوشش ظاهری پافشاری کردهاست. بر پایهٔ آنچه موبد «رستم شهرزادی» گفتهاست، پوشش زن باید به گونهای باشد که حتا یک تار موی او نیز آشکار نگردد. در خرده اوستا، چنین آمدهاست: «همگان نامی ز تو بر گوییم و همگان سر خود را میپوشیم و آن گاه به درگاه دادار اهورمزدا نماز میکنیم».
در کتاب پوشاک باستانی ایرانیان در ذیل عنوان «پوشاک اقلیتهای میهن ما» در مورد حجاب زنان زرتشتی چنین میخوانیم: «این پوشاک که بانوان زرتشتی از آن استفاده میکنند، شباهتی بسیار نزدیک به پوشاک بانوان نقاط دیگر کشور ما دارد. چنان که روسری آنان از نظر شکل و طرز استفاده، نظیر روسری بانوان بختیاری است و پیراهن، شبیه پیراهن بانوان لُر در گذشته نزدیک است و شلوار، از لحاظ شکل و بُرش، همان شلوار بانوان کُرد آذربایجان غربی است و کلاهک، همان کلاهک بانوان بندری است». در کتاب دینی زرتشتیان اوستا و گاتها لباس یا کیفیت خاصی برای حجاب زنان واجب نشدهاست و قانون نامهای وجود ندارد که زرتشتیان را ملزم به پوشانیدن سر و موی خود کند.
پوشش مادها
مادها برپایهٔ پذیرفتهشدهترین نظریهٔ کنونی، آریاییانی که به فلات ایران آمدند، به سه دستهٔ اصلی تقسیم شدند: مادها، پارسها و پارتها. مادها نخستین دودمان ایرانی را در ایران تشکیل دادند. دولت ماد را می توان پیشاهنگ دولت آریایی و دولت بزرگ هخامنشی دانست چه «هووخشتر» دولتهای نیرومند آن زمان یعنی آشور و بابل را ضعیف ساخت و بر ارمنستان و آسیای صغیر تا رود هالیس دست یافت. عیلام، پارس، هیرکانی، طبرستان و باکتری از دولت ماد اطاعت میکردند.
این دولت اصول کشورداری قبایل متحد و فنون نوین جنگ را بوجود آورد. چنانکه کوروش بزرگ پس از فتح ماد همدان را که پایتخت دولت ماد بود، مرکز پادشاهی خود قرار داد و پارسیان از آداب و رسوم و حتی طرز پوشاک مادها بهره مند شدند. کتاب «پوشاک باستانی ایرانیان» دربارهٔ پوشش زنان در دوران مادها با تکیه بر نقوش برجستهٔ برجا مانده میگوید که پوشاک زنان آن دوران از دید شکل با پوشاک مردان یکسان است. در ادامه دربارهٔ آن نقوش چنین مینویسد:«مرد و زن به واسطه اختلافی که میان پوشش سرشان وجود دارد، از هم تمیز داده میشوند. به نظر میرسد که زنان پوششی نیز روی سر خود گذاردهاند و از زیر آن گیسوهای بلندشان نمایان است.»
پوشش هخامنشیان
هخامنشیان به نظر میرسد که پوشش زنان در دوران هخامنشیان با دوران مادها چندان تفاوتی نکرده باشد. پیرامون پوشاک زنان در این دوره چنین نوشته شدهاند: «از روی برخی نقوش مانده ازآن زمان، به زنان بومی بر میخوریم که پوششی جالب دارند. پیراهن آنان پوششی ساده و بلند یا دارای راسته چین و آستین کوتاهاست. به زنان دیگر آن دوره نیز برمی خوریم که ازپهلو به اسب سوارند. اینان چادری مستطیل برروی همه لباس خود افکنده و در زیر آن، یک پیراهن با دامن بلند و در زیر آن نیز، پیراهن بلند دیگری تا به مچ پا نمایان است.»
پوشش اشکانیان
اشکانیان پس از هخامنشیان و تاخت و تاز اسکندر مقدونی به ایران، هنگامی که وضعیت سلوکیان آشفته بود، اشکانیان ایرانی که از پارتها بودند، به حکومت رسیدند.در این دوران که نفوذ ادیان بودایی و مسیحیت از شرق و غرب، آیین زرتشتی را کمرنگ نموده بود، زنان ایرانی همچون گذشته دارای حجاب پوشیدهای بودهاند. در این باره چنین میخوانیم: «لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پرچین، آستیندار و یقه راست بودهاست.
پیراهن دیگری داشتهاند که روی اولی میپوشیدند و قد این یکی نسبت به اولی کوتاه و ضمنا یقه باز بودهاست. روی این دو پیراهن چادری سرمی کردند.» درجای دیگر آمدهاست: «چادر زنان اشکانی به رنگهای شاد و ارغوانی و یا سفید بودهاست. گوشه چادر در زیر یک تخته فلزی بیضی منقوش یا دکمه که به وسیله زنجیری به گردن افکنده شده، بند است. این چادر به نحوی روی سر میافتاده که عمامه (نوعی کلاه زنانه) را در قسمت عقب و پهلوها میپوشانیدهاست.
پوشش صفویان
دوره صفویان به دلیل توجه صفویان به آداب و رسوم و مذهب خاص ایرانی و مذهب اثنی عشری، رشته های گوناگون صنعت و هنر، پیشرفت شایانی داشته است، که در این میان پوشاک بانوان، با توجه به بافت خاص اجتماعی–مذهبی آن روزگار شکل خاصی به خود گرفت. پیراهنها، اغلب رنگارنگ و گلدار و زربفت ابریشمی بود و روی آن قبای جلوباز بلندی تا مچ پا به پا می کردند و کمربندی به کمر می بستند بصورتیکه محکم روی کمر قرار نگیرد، کلاه کوچک، چارقد، شلوار پنبه دوزی شده، جوراب ساقه کوتاه پارچه ای از جمله پوشاکی بودند که در فصل زمستان مورد استفاده زنان قرار می گرفتند. زنان هنگام بیرون رفتن از خانه چادر بزرگ سفید یا بنفش رنگی، به سر می کردند که تمامی بدن آنان را می پوشاند و فقط جلوی صورت باز می ماند که بوسیله آن می توانستند پیش روی خود را ببینند.
پوشش دوره زندیه
دوره زندیه در دوره نادرشاه افشار و خاندان او از تجملات لباس ها کاسته شد و جامه ها فرمی ساده تر به خود گرفتند. از خصوصیات جامه های این دوره کوتاه شدن دامن پیراهن ها (بلوز) و قبا بود و فرم شلوار(تنگ یا گشاد) و جنس وتزیینات آن اهمیت بیشتری پیدا کرد. در دروه زندیه عموما زنان پیراهن تنگی در بر می کردند که پارچه آن اغلب از نخ و ابریشم بود. یقه گرد (بدون یقه) که در وسط آن چاکی بوسیله روبان یا دکمه در زیر گلو بسته میشد. در مواقع احتیاج روی پیراهن، اغلب ارخالق( کت بلندی است که تا نصف بدن را می پوشاند)آستین سنبوسه یا کلیجه( کت بلندی که تا روی ران می رسید روی ارخالق می پوشیدند) آستین کوتاه می پوشیدند.
زنان این دروه مانند مردان، شلوار گشاد و بلندی که از پارچه های راه راه که بطور مورب دوخته می شد به پا می کردند و روی آن دامن گشاد و نسبتا بلندی می پوشیدند که تا وسط ساق پا می رسید. زنان در این دوره روی سرخود توری یا پارچه زیبایی را بطور آزاد انداخته و با زیور وزینت، موهای خود را می آراستند. کفش آنها نعلین یا ساغری نوک برگشته بود که فقط اندکی از سر انگشتان پا در داخل آن قرار می گرفت. زنان هنگام خروج از منزل چادر سیاه یا بنفش یا نیلی تند به سر می کردند و روی خود را با روبنده، کاملا می پوشاندند.
پوشش دوره قاجاریه
دوره قاجاریه پوشاک زنان در دروه قاجاریه شبیه لباسهای زندیه بوده و خیلی کم تغییر کرده است. پیراهن های چاک دار آستین بلند دوره قبل با دامنهای گشاد و پرچین بلند که لبه دامن را بوسیله یراق و گلابتون و.. . حاشیه داده تزیین می کردند، کمربندی طلا و نقره یا جواهر نشان به کمر می بستند. در این دوره مانند دوره زندیه تور و کلاهک زینت سر بوده و چادر نماز و چارقد هنوز معمول نشده بود. مسافرت ناصرالدین شاه قاجار به فرهنگ و روسیه و دیدن لباسهای بالرینهای پترزبورگ که شلوار بافته چسبان و نازکی به پا می کردند و زیر جامه بسیار کوتاهی به اندازه یک وجب روی آن می پوشیدند، شاه را برآن داشته که زنهای حرمسرای خود را که لباسشان شامل: پیراهن، ارخالق، کلیجه، شلیته، شلوار، جوراب، چارقد و کلاغی بود، به این لباس درآورد. ساختار طبیعی فلات ایران در طول اعصار تاریخی این مرز و بوم و مرکزیتی که به دلیل داشتن پل ارتباطی بین شرق و غرب عالم داشت باعث شد که این سرزمین سالیان سال در معرض یورش و تهاجمات اقوام و ملل گوناگون قرار گیرد. بدیهی است که این یورشها توسط اقوامی که دارای فرهنگ و اعتقادات ویژه خود بودند صورت میگرفت و شدیدترین فشارها را بر فرهنگ بومی و سنتی جامعه به وجود میآورد.
پوشش دوره پهلوی
دوران پهلوی ورود اجناس و البسه گوناگون اروپایی و حضور خیاطان و طراحان فرانسوی، و تقلید از آنها، کم کم، باعث تغییراتی مهم در وضع لباس ایرانیان و خصوصا زنان ایرانی شد. به این ترتیب که، از طول و عرض چادر کاسته شد و چاقچور و روبنده در میان جوانان، اکثرا از بین رفت و پیچه عمومیت یافت، شلوار کشی تبدیل به جوراب های ساقه بلند ماشینی شد، پیراهن و شلیته و شلوار و چادر کمری جای خود را به پیراهن های بلند یک تکه که بلندی آن بر حسب مد روز تغییر می کرد، دادند و به جای ارخالق و نیم تنه، کت و ژیلت و بلوز به طرز دوخت اروپایی معمول شد و پارچه های زری و مخمل و تور، به کرپ و ساتن و کرپ دشین و ژرژت و.. .
تغییر یافت.چنانچه گفته شد، با نگاهی به تاریخ تحول پوشاک زنان در ایران خواهیم دید که تغییر و تحولات لباس زنان از اندرونی و زنان درباری شروع شده و به طبقات و اقشار دیگر جامعه سرایت کرده است، این تقلید بنا به موقعیت اجتماعی افراد و به تناسب و توانایی آنها در انتخاب نوع و جنس پارچه و تزیین آن تفکیک می شده است. در زمان رضا شاه که پوشاک ادامه دروه قبل است، بیشتر زنان اعیان و اشراف لباس های اروپایی به تن می کردند اما هنگام خروج از منزل روی آن چادر می پوشیدند.
پوشش دوره انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی تحولات سیاسی ایران پس از انقلاب در جامعه زنان بی تأثیر نبود، به ویژه آنکه احزاب سیاسی و گروههای متعدد مسئله تعلیم و تربیت زنان و اصلاح وضعیت آنان را در رأس برنامه خود قرار داده بودند. آنان یکی از عوامل اصلی متمدن بودن را حضور زنان در عرصه اجتماع میدانستند و مانع اصلی این حضور را در سبک و شیوه زیستی و سنتی جامعه و نوع پوشاک جست وجو میکردند. بنابر این به دنبال یک سری انتقادات نسبت به حضور زنان در منازل، خواستار حضور آنان در جامعه بودند. بدین منظور یک جریان پنهان اما مستمر با بیان آزادی زن از اسارت، بین تجددخواهان بروز کرد. اینان خواستار حضور زن در عرصه اجتماعی بودند و از وضع حجاب سخن به میان میآوردند.
دوست عزیز. حرف درستیه ولی باید درنظر گرفت که چه چیزی تونسته در طی چند ده دوره تو عقیده یه ملت اینقدر تاثیر بذاره که از آن روحیه صلابت و غیرت تبدیل بشه به این روحیه رخوت و التذاذ طلب. به نظر من تنها دلیلش اینه که این انقلاب را شهدا به پا کردند ولی سکان آن را شهدا به دست نگرفتند و ...
به به لذت بردم???? بسیار عالی بود????????
به به لذت بردم بسیار عالی بود
سپاس که راحت میتوان نظر گذاشت
تشکر بابت گفتن سرفصل هایی جالب و تشویق ما به تحقیق
من به خاطر کلاس ششم تحقیقم می خواستم ونمیتونستم که همه رو بنویسم مجبور شدم از دوره ی پهلوی شروع کنم اگه کلی بود بهتر بود
عالی بود برای درسم به دردم خورد
خیلی عالی بود. فرهنگ ایرانی خیلی غنی هست.
برای کاربرگه خوب بود
من هم برای کاربرگه ازش استفاده کردم
از قاجار به بعد خودمونو فراموش كرديم ، دقيقا از زمان قاجار و واخرش با سفر به اروپا و تقليدات شروع شد ، چه در عرصه لباس و حتي معماري تقليدي ، واي كه چي بوديم و چي شديم... مخصوصا اين ٣٨ سال كه ديگه نقطه ي تاريكه سرزمينم ايرانه .
من پارسال با تور به ارمنستان رفتم خیلی خوب بود لباسا و تیپشون عالیه
وضوح عکس ها زیاد خوب نبود و منبع توضیحات کامل نبود.
به زودی اصلاح خواهد شد
سلام خوب بود ولی کاش منبع این حرف ها هم ذکر میشد
خوب بود برای کتاب اجتماعی ششم ازش کمک گرفتم
عاقا شما چیکار به گذشته ها دارین؟؟؟تموم شد و ررررفت........امروز رو دریابید که رسممون شده آمریکایی و لباسامون شده غربی.....خدا به داد آیندگان ما برسه.....بازم خدا بیامرزه پدر اون قدیمیارو که هرچی بودن ، خوب یا بد ، دیگه مقلد بقیه نبودن.....یکم به خودمون بیایم و یادآوری کنیم که ما ...
بددددددد بود
اگر به غیر از پوشش، به تاریخ نگاهی کنید متوجه میشید که از دوران صفویه اسلام به معنای واقعی در ایران جایگاه پیدا کرد، و حتی از ان زمان تا امروز هیچ حکومتی به خودش اجازه نداد برای پوشش حکم و قانون تعیین کنه و تنها فرهنگ و شخصیت نوع پوشش رو مشخص میکرد. شاه عباس صفوی ، کریم خان زند ، ...
باسلام خوب بود ولی گلایه من از پوشش الانه زمان زیادی از انقلاب نگذشته که دوباره به دروه رضا خان بازگشتیم این روسری ها ی الکی و مانتوهای باز و .... پس آن همه شهید برای چه بود
شهدا دنبال اعتقادشون رفتن و نتیجه شو دیدن(قصد جسارت ندارم و نمیخام بگم کارشون خوب یا بد بود و به بنده هم مربوط نمیشه. نسل ما هم دارن دنبال اعتقادشون میرن اینکه اعتقادشون چیه به ما مربوط نمیشه
اخه وقتی یه عده میان میگن ما ایرانیا تمدن ۲۵۰۰ساله داریم و ال وبلیم وپس باید طبق فرهنگ خودشون باشن جالب اینه که مردم ما اصلا تاریخ کشورشون نمیدونن من کاری به حجاب و فلان ندارم میگم حرفی که یه عده میزنن با رفتارایی که میکنن در تناقض
بسمه تعالی لباس خوب است
عالی بود حرف نداشت اما ای کاش کسانی ک اینارو می بینن بفهمن ک سرزمین ما ازکجا ب کجا داره کشیده می شه وهرکس باهنری ک داره کسانی رو ک درخواب غفلتن رو بیدار کنه
بمناسبت دیدار یادگار امام حضرت حجته الاسلام سید حسن خمینی ازاتشکده زردشتیها ضمن تحسین عمل پسندیده حضرت اقای سید حسن اقا خمینی ازهموطنان عزیز وبی حاشیه زردشتیان اولا به غیر الهی بودن دین حنیف زردشت درهیچ یک ازمتون ادیان معتبر به ان اشاره ای نشده ثانیا اگر شک داشته باشیم که حض ...
من متاسفم که یکی میگه علی نبود ویکی میگه به درد درس وپایان نامم میخوره و یکی میگه....چر انمیگین عالی بود و ما ایرانیان و دختران و زنان ایرانی که بانی حجاب بودیم لااقل باید یه کمی بدنمون رو بپوشونیم و اندکی پوشیده تر باشیم و حد اقل اگه سرمون ر و لخت میکنیم ولی با لباسهای زننده بی ...
نظرشما واقعیت تلخ الان جامعه ماست شیک پوش بودن یا زیبایی مبتنی بر خوذ نمایی نیست با حجاب بهتری هم میشه شیک چوش بودن رو اثبات کرد .
خیلی خوب بود ولی کاس علاوه براین پست یک پست درباره سیر تحول حجاب ایران از ده سال پیش تا به حالا قرار می دادید به امید پست جدید شما . با سپاس