تاریخچه پایتخت در ایران
مقوله پایتخت یا مرکزیت سیاسی در ایران، همانند محدوده های سیاسی آن، در طول تاریخ فراز و نشیبهای زیادی داشته است و به تبعیت از تغییر حکومت، پایتخت آن نیز، جز در موارد معدود، از شهری به شهر دیگر جا به جا شده است.
نگاهی به گذشته تاریخی این تغییر و تحول حاکی از انگیزه های مختلفی است که به تناسب زمان، مکان و ساختار اجتماعی حکومت، با محفوظ داشتن استراتژی سیاسی و مسایل ژئوپولیتیکی زمان، موجب جا به جایی مرکز سیاسی کشور شده است.
این انگیزه‌ها عمدتاً در وهله نخست، سیاسی- امنیتی و در وهله دوم اقتصادی- اجتماعی بوده است.
پایتختهای ایران در دوران باستان و پیش از اصفهان • همدان
اتابکان آذربایجان : تبریز
اتابکان فارس : شیراز
اتابکان لرستان : ایذه • خرم‌آباد
قراختاییان : کرمان
خوارزمشاهیان : گرگانج
ایلخانیان : مراغه • سلطانیه • تبریز
کرتیان : هرات
مظفریان : یزد
سربداران : سبزوار
چوپانیان : تبریز
جلایریان : تبریز • بغداد
تیموریان : سمرقند • هرات
قراقویونلوها : تبریز
آق‌قویونلوها : تبریز
پایتختهای ایران در دوران معاصر
صفویان : تبریز • قزوین • اصفهان
افشاریان : مشهد
زندیان : شیراز
قاجاریان : تهران
پهلوی‌ها : تهران
جمهوری اسلامی : تهران
بیشترین پایتخت تبریز بوده است.
انتقال پایتخت
در گذشته، امنیت، عامل اصلی انتخاب و یا انتقال پایتخت بوده است اما امروزه با توجه به پیشرفت فنون به ویژه در عرصه‌های امنیتی و تغییر شیوه های جنگی و همچنین اهمیت یافتن گردش اطلاعات و ارتباطات در این عرصه، عامل مذکور کم رنگ شده است و در مقابل مرکزیت ثقل اقتصادی اهمیت یافته است.
امروزه اگر پایتختی انتخاب می شود و یا انتقال می یابد عمدتاً به دلایل غیرامنیتی است. تمرکززدایی، حل مشکلات موجود در یک پایتخت، تسلط مناسب بر اقتصاد کشور و یا انتخاب رأس مناسب برای هرم سلسله مراتب شهری است.
تجارب عملی انتقال پایتخت در کشورهای برزیل، پاکستان، آلمان و … و مباحث نظری مطروحه در ایران در قرن حاضر همگی شاهد این مدعاست که انتقال هیچ یک از پایتختهای کشورهای مذکور به دلایل نظامی نبوده است. اشاره مختصری به تجارب این کشورها، علاوه بر بررسی ابعاد مختلف، این نکته را نیز روشن می کند.
واقعیت تاریخی این نکته را روشن می سازد که هم در ایران و هم در جهان کمتر پایتختی هست که عمری کوتاه چون تهران داشته باشد و یا چون تهران جوان باشد.دویست و اندی سال برای پایتخت کشور کهنسالی که بستر و گهواره یکی درخشانترین تمدنهای بشری بوده است عمر زیادی نیست.واقعیت دیگر این است که حتی در این دویست سال هم تهران کمتر آن فرصت و فراغت را داشته است که به سر و وضع خود برسد.
تهران را پادشاهان قاجار به پایتختی برگزیدند و می دانیم که آنان هرگز سلاطین مقتدری نبودند تا چنان امنیتی در مملکت پدید آورند که منجر به اطمینان خاطر مردم و سبب عمران و آبادانی شود.پادشاهان قاجار، اگر هم فرصتی برای اندیشیدن به ساخت ساز و آبادانی می یافتند، حداکثر چند کاخ دیگر برای خود می ساختند.
مردم ” رعیت ” بودند و نه ” شهروند ” شهر و کل مملکت، ملک مطلق پادشاه بود، نه سرزمین و میهن مشترک همه ایرانیان.باری، تهران در قیاس با بسیاری از شهرهای کهنسال ایران، شهر نسبتا جوانی است. نهالی است که خیلی زود رشد کرده، و هرس هم نشده است.نه تنها تهران بلکه همه آنچه امروز مظاهر و نمادهای تمدن جدید شمرده میشوند و تهران نیز از آنها برخوردار است سابقه ای چندان دیرین ندارند.
یکی از توجیه‌های کارشناسی برای ضرورت جابه‌جایی پایتخت، وجود چندین گسل فعال در تهران و حومه و زلزله خیز بودن این منطقه و هجوم مردم عادی از تمام نقاط کشور به این شهر برای زندگی بهتر می باشد.
طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام تا سال 1404، پایتخت باید از شهر تهران به نقطه جدید انتقال یابد.
گفته می شود که فعلا دو نقطه اصلی (سمنان و شاهرود) برای انتقال پایتخت در نظر گرفته شده که دارا بودن حداکثر 500 هزار نفر جمعیت یکی از معیارهای این انتخاب خواهد بود.و پایتخت جدید از شعاع 200 تا 250 کیلومتری تهران دورتر نخواهد بود.
هر چند که آقای جهرمی وزیر سابق کار گفته بود طبق برنامه ریزی های به عمل آمده، جمعیت پایتخت جدید، حتی تا 50 سال آینده نباید از 250 هزار نفر تجاوز کند.زیرا هر شهری که بیش از 250 هزار نفر جمعیت داشته باشد یارانه و هزینه های اداره آن شهر به صورت تصاعدی افزایش می یابد.
و یکی دیگر از طرح ها می توان به جدا کردن مراکز سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … پایتخت و قرارگیری جداگانه هر یک از آنها در برخی از شهرهای کشور در کنار انتخاب پایتخت جدید به مانند دیگر کشور ها، به عنوان پایتخت های کاری و تخصصی اشاره نمود.
** با توجه به مشکلات متعدد زیرساختاری و زیربنایی و طراحی در اکثر شهرهای ایران و عدم رعایت استانداردهای معماری و شهرسازی و احتمال هجوم مردم عادی به پایتخت جدید، پیشنهاد می شود تا در یک نقطه مناسب، شهری جدید و پایتختی مدرن و پیشرفته و مطابق با استانداردهای معماری و شهرسازی احداث و ساخته شود.
برای آشنایی با دوران پارینه سنگی ، بر روی لینک زیر کلیک کنید :
کرمانشـاه ششمین کلانشهر ایران و نهمین شهر پرحمعیت و مرکزیت غرب کشور با داشتن بیش از 5000 اثر دیدنی: (طاقبستان-بیستون-بازارسنتی کرمانشاه-تکیه معاون الملک-تکیه بیگلربیگی-باغ پرندگان کرمانشاه-باغ گلها کرمانشاه-پارک کوهستان-سراب نیلوفر-غارقوری قلعه-معبد آناهیتا و...) کرمانشـــاه گه ...
دوستان آسمونی عزیز این مطلب پایتخت ایران بسیار عالی بود ازاین رده اطلاعات درنگاه اول ممکن است کسانی چنین برداشت بکنند که خوب پایتخت ایران چه زمانی کجابوده چه مشکلی ازمشکل امروز مارا برطرف میکند اول باید به این دوستان گفت ازاول قرار نبوده ابروبادومه ورشید وفلک به چرخند مشکل مارا ح ...
زنده باشید علی عزیز و سپاس از توضیحات شما