زندگینامه حمید بقایی

حمیدرضا بقایی متولد 17 فروردین 1348است. او سیاست‌مدار ایرانی است که معاون اجرایی رئیس‌جمهور ایران در دولت دهم بود. وی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (از سال 1388 تا 1390) و دبیر «شورای عالی مناطق آزاد کشور و ویژه اقتصادی» بود. او دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس جغرافیای سیاسی می‌باشد.

وی در سازمان‌های دولتی مختلفی از جمله سازمان صدا و سیما، شهرداری تهران، وزارت علوم و سازمان میراث فرهنگی دارای مسئولیت‌ها و سوابق اجرایی بوده‌است. او همچنین معاون رئیس‌جمهور در دولت‌های نهم و دهم بود.

اوایل زندگی حمید بقایی

حمیدرضا بقایی در 17 فروردین 1348 در شهر همدان متولد شد. در آن هنگام، پدر بقایی در لشکر 81 زرهی کرمانشاه خدمت می‌کرد از این رو محل زندگی حمید بقایی در فاصله سال‌های 1348 تا 1366 خورشیدی در شهر کرمانشاه بوده‌است. او و خانواده‌اش در تمام سال‌های جنگ در منطقه جنگی به سر برده‌اند و در اثر بمباران‌های رژیم صدام حسین سه بار خانه آنها مورد آسیب جدی قرار گرفت. بقایی در سال 1366 از دبیرستانی در شهر کرمانشاه در رشته علوم تجربی دیپلم گرفت. او دو برادر دارد و در سال 1372 ازدواج کرده‌است.

پدر بقایی تا زمان امضای عهدنامه 1975 الجزایر در مناطق مرزی بین ایران و عراق حضور داشت. پدر بقایی همچنین در طول سال‌های جنگ ایران و عراق نیز، ضمن حضور در لشکر 81 زرهی کرمانشاه در مناطق عملیاتی حضور داشت.

ابتدای فعالیت حمید بقایی

حمید بقایی در مهرماه سال 1366 به استخدام وزارت اطلاعات درآمد و همزمان در دانشگاه امام باقر به تحصیل پرداخت. او سه سال و نیم بعد لیسانس «بررسی اطلاعات» دریافت کرد. وی در سال 1390 خورشیدی فوق لیسانس «جغرافیای سیاسی» گرفت. به نوشته شرق، تحصیلات بقایی در ابهام قرار دارد. به گفتهٔ نزدیکان بقایی، او در رشته‌های مدیریت و علوم اجتماعی تحصیل کرده. بر اساس یک گزارش رسانه‌ای دیگر او لیسانس مهندسی آی تی دارد.

حمید بقایی از 1366 تا 1372 در حوزه ضد جاسوسی عراق در وزارت اطلاعات بعنوان رئیس اداره بررسی کار کرد. احتمالاً حمید بقایی در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق، در وزارت اطلاعات و در ستاد «مدیریت مناطق بحران» کار می‌کرده که مسئولیت آن با اسفندیار رحیم مشایی بود. رحیم مشایی در آن هنگام مسئول سیاست‌گذاری وزارت اطلاعات در مورد اقلیت‌ها، از جمله کردهای غرب کشور بود. بقایی سپس در معاونت ضد جاسوسی بخش مربوط به اسرائیل و عراق به عنوان رئیس اداره بررسی اطلاعات مشغول به کار شده‌است.

او در سال 1372 به اداره کل امور اجتماعی وزارت کشور منتقل می‌شود و تا سال 1378 در وزارت کشور فعالیت می‌کند. در وزارت کشور رئیس گروه آمار و اطلاعات و سپس رئیس گروه شورای اسلامی در اداره کل امور اجتماعی این وزارت خانه بود. آخرین سمت بقایی در وزارت کشور معاون اداره کل بازرسی و رسیدگی به شکایات بود. وی در سال 1378 از وزارت کشور به صدا و سیما رفت و در سمت مشاور مدیر شبکه پیام و مدیر طرح و برنامه این شبکه به فعالیت پرداخت. حمید بقایی در ادامه فعالیت خود در صدا و سیما، مدیر طرح و توسعه سیستم‌ها در معاونت فنی این سازمان شد و سپس به سمت مشاور این معاونت منصوب گردید.

وی همچنین در زمان تصدی محمود احمدی‌نژاد بر شهرداری تهران، ابتدا مشاور رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و سپس سرپرست مرکز فناوری اطلاعات در این سازمان می‌شود.

حمید بقایی دولت محمود احمدی‌نژاد

او در حد فاصل سال‌های 1384 تا 1388 به عنوان قائم‌مقام رئیس سازمان میراث فرهنگی منصوب شد. سپس در تیرماه سال 1388 خورشیدی، با حکمی از سوی محمود احمدی‌نژاد به سمت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی برگزیده شد و تا سال 1390 در این سمت بود.

حمید بقایی همچنین در سمت دبیر شورای عالی مناطق آزاد، فعالیت کرده و این مسئولیت را تا سال 1392 عهده‌دار بوده‌است. عضویت در کمیسیون‌های اقتصادی و فرهنگی دولت دهم از دیگر فعالیت‌های وی بوده‌است. حمید بقایی برای چهار سال مسئولیت اجرایی و پشتیبانی دفتر رئیس دولت‌های نهم و دهم را برعهده داشت.

بقایی در تاریخ 20 فروردین 1390 با حفظ سمت از سوی محمود احمدی‌نژاد به عنوان معاون اجرایی و سرپرست نهاد ریاست جمهوری برگزیده شد. و در فاصله سال‌های 1390 تا 1392 در این سمت بود.

حمید بقایی بر اساس گزارش منتشر شده در سایت معاونت اداری و مالی سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران، در تاریخ 1 آبان 1390 از این سازمان بازنشسته شده‌است.

بقایی در سال 1391 از سوی احمدی‌نژاد به عنوان یکی از نمایندگان دولت در شورای عالی نظارت بر سازمان صدا و سیما منصوب شد و تا سال 1392 در این سمت ایفای نقش کرد.

انتقاد حمید بقایی از رفتار امپراتوری عثمانی

در اولین هفته از شهریور 1389 خورشیدی، رسانه‌های ترکیه به نقل از خبرگزاری ایرنا نوشتند: حمید بقایی، رئیس سازمان میراث فرهنگی، در جریان همایشی با عنوان «ایران پل پیروزی» از «نسل‌کشی ارامنه» توسط امپراتوری عثمانی سخن گفته‌است. روزنامه حریت چاپ ترکیه به نقل از خبرگزاری ایرنا بخشی از اظهارات بقایی در این همایش را چنین نقل کرد: «صد سال پیش امپراتوری عثمانی علیه بخش بزرگی از جامعه ارامنه ساکن در این امپراتوری مرتکب نسل‌کشی شد.» اظهارات بقایی، موجب ناراحتی برخی از مسئولان ترکیه شد.

درگیری‌های سیاسی حمید بقایی در سال 1390

بقایی در اردیبهشت سال 1390 خورشیدی و در هنگام ریاست بر سازمان میراث فرهنگی، به علت خودداری از اجرای یکی از احکام دیوان عدالت اداری، به انفصال از خدمات دولتی به مدت چهار سال محکوم شد. بقایی در خصوص این ماجرا گفت: یک بنای تاریخی در شیراز را ما به عنوان یک اثر تاریخی اعلام کرده‌بودیم، سپس مالک این بنای تاریخی از سازمان میراث فرهنگی به دیوان عدالت اداری شکایت کرد و خواستار خروج ملک از فهرست آثار تاریخی و ملی شد. مالک قصد داشت بنای مذکور را تخریب کند. بقایی افزود: مالک به خواسته خودش رسید و ما به عنوان سازمان میراث فرهنگی، می‌بایست حکم دیوان عدالت را اجرا می‌کردیم؛ بنابراین ادامه دادن این شکایت بی‌پایه و اساس است.

بقایی افزود: زمانی که دیوان عدالت اداری حکمی برای خروج یک اثر تاریخی از فهرست آثار ثبت شده ملی اعلام می‌کند، ثبت آن اثر تاریخی در میراث فرهنگی «باطل» می‌شود. به طور نمونه می‌توانیم به سرای دلگشا در بازار تهران اشاره کنیم که سال گذشته با حکم دیوان عدالت اداری تخریب شد. بقایی در پاسخ به اینکه چرا میراث فرهنگی در مقابل دیوان عدالت اداری کوتاه می‌آید و اجازه می‌دهد تا آثار تاریخی با حکم دیوان عدالت اداری تخریب شود، گفت: ما امکان خرید تمام آثار تاریخی را نداریم و از سوی دیگر موظف به اجرای احکام دیوان عدالت اداری هستیم.

مسعود علویان صدر، معاون سازمان میراث فرهنگی در این رابطه گفت: بقایی بعد از اینکه نسبت به خروج یکی از آثار به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی واکنش نشان داد، از سوی دیوان عدالت اداری حکم انفصال از خدمت گرفت. آیا این باید آخر و عاقبت کسی باشد که از میراث فرهنگی دفاع می‌کند؟

در تیر 1391 خورشیدی، محمدجعفر منتظری رئیس وقت دیوان عدالت اداری گفت: حکم صادره در خصوص انفصال از خدمت حمید بقایی، منتفی شده‌است.

بازداشت حمید بقایی 1394

غلامحسین محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضائیه در هشتادمین نشست خبری خود در 18 خرداد 1394 عنوان کرد حمید بقایی که قرار بازداشت برایش صادر شده، از این تاریخ تحت بازداشت قرار می‌گیرد. سهراب سلیمانی، مدیرکل زندان‌های استان تهران گفت: قرار بازداشت آقای بقایی شش بار از زمان بازداشت او در تاریخ 18 خرداد 1394 تمدید شده بود. وی در نهایت در تاریخ 28 دی 1394 خورشیدی با تبدیل قرار بازداشت به کفالت، آزاد شد. دلیل بازداشت چندماهه وی تا زمان آزادی وی نامشخص ماند.

بقایی پس از آزادی از سلول انفرادی و با پشت سر گذاشتن 225 روز از «بازداشت موقت» رهایی یافت. او پس از آزادی، شروع به شکایت از تعدادی از شخصیت‌های سیاسی از جمله محمد اشرفی اصفهانی کرد. سرانجام محمد اشرفی اصفهانی به دادگاه احضار و در دادگاه بدوی محکوم‌شد. در ادامه این ماجرا، اشرفی اصفهانی در تاریخ 7 شهریور 1395 با انتشار نامه‌ای خطاب به حمید بقایی رسماً از بقایی عذرخواهی کرد تا رضایت بقایی را بدست آورد. اشرفی اصفهانی در نامه خود نوشت: «آنچه اینجانب در رابطه با جناب آقای حمید بقایی معاون اجرایی رئیس جمهور سابق گفته‌ام و در روزنامه قانون منتشر شده بود صحت نداشته و خلاف واقع بوده و از بابت این سخن مطرح شده از ایشان عذر می‌خواهم.»

در 6 اسفند 1395 خورشیدی، بقایی در تشریح بازداشت خود گفت: «خدا را شاکرم که بنده را با کیسه معمولی کیسه نکشیدند، بلکه با سنگ پا مرا کیسه کشیدند! یعنی دیگر به جای ذره بین با میکروسکوپ در تمام زندگی من و طایفه‌ام وارد شده‌اند. من اینجا اعلام می‌کنم حضرت عباسی نصف این ذره بین را در زندگی هر کسی می‌انداختند، چه چیزهایی که از تویش درنمی‌آمد!»

در ادامه این وقایع، در فروردین ماه 1396 خورشیدی، بقایی با حضور در یک نشست خبری گفت: محکم می‌گویم هر سندی علیه بقایی دارید، از برگه بازجویی گرفته تا فیلم بازجویی، آنها را منتشر کنید تا سیه‌روی شود هر که در او غش باشد.

نامزدی حمید بقایی در انتخابات ریاست جمهوری 1396

بقایی در بهمن 1395 خورشیدی، آمادگی خود را برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 اعلام کرد. وی گفت که به عنوان یک نامزد مستقل وارد این عرصه می‌شود. محمود احمدی‌نژاد نیز در تاریخ 29 اسفند 1395 با انتشار بیانیه‌ای حمایت خود را از بقایی اعلام کرد. صلاحیت بقائی توسط شورای نگهبان قانون اساسی در 31 فروردین 1396 خورشیدی رد شد.

بازداشت حمید بقایی تیر 1396

حمید بقایی در روز یکشنبه 18 تیر 1396 با حکم بازپرس پرونده سابق خود از مقابل خانه‌اش بازداشت و پس از تعیین وثیقه 50 میلیارد تومانی در دادسرا و تهیه نشدن آن زندانی شد.

در 22 تیر 1396 خورشیدی، علی‌اکبر جوانفکر مشاور محمود احمدی‌نژاد خبر داد که حمید بقایی، در اعتراض به بازداشت «غیرقانونی» خود اعتصاب غذا کرده‌است. او همچنین در مورد وضعیت جسمی بقایی ابراز نگرانی کرد. جوانفکر، در کانال تلگرامی خود ضمن اعلام این خبر نوشت که آقای بقایی به دلیل بازداشت قبلی خود «از عوارض ناشی از بیماری گوارشی و ضعف مفرط جسمی رنج می‌برد». جوانفکر افزود: اعتصاب غذا و شرایط بازداشت، سلامتی بقایی را «به طور جد به مخاطره می‌اندازد». جوانفکر همچنین اعلام کرد: مسئولیت «هرگونه آسیبی به سلامت جسمی و روحی» حمید بقایی «مستقیماً متوجه کسانی است که دستور بازداشت بلاوجه و غیرقانونی ایشان را صادر کرده‌اند».

در 25 تیر 1396 غلامحسین محسنی اژه‌ای در یک کنفرانس خبری اتهامات حمید بقایی را «تصرف غیرمجاز، اختلاس و تبانی در معاملات دولتی» اعلام کرد. اژه‌ای همچنین گفت: «در روزهای اول هم که تحقیق انجام می‌شد مورد دیگری مطرح شد که دو میلیون یورو در اختیار متهم (حمید بقایی) بوده که این را باید به جای دیگری می‌داده ولی این در هیچ جایی ثبت و ضبط نشده که این موضوع هم باید پیگیری شود». بلافاصله، احمدی‌نژاد با انتشار بیانیه‌ای، ضمن تأکید بر «بی‌گناهی» حمید بقایی، تمامی اتهام‌های مطرح شده دربارهٔ بقایی را «کذب محض» خواند و اقدام سخنگوی قوه قضائیه در طرح این اتهامات در مقابل رسانه‌ها را «قابل تعقیب» توصیف کرد.

احمدی‌نژاد، پیشتر قوه قضائیه را مسئول سلامتی حمید بقائی توصیف کرده‌بود و از اعتصاب غذای حمید بقایی در زندان خبر داده‌بود. پس از انتشار این بیانیه، عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران نیز در 27 تیرماه محتوای بیانیه احمدی‌نژاد دربارهٔ حمید بقایی را «مجرمانه» دانست و بر «محفوظ بودن حق تعقیب قضایی» نگارنده تأکید کرد.

در تاریخ 3 مرداد 1396 «کانال تلگرامی دولت بهار»، از «وخامت حال» حمیدرضا بقایی و انتقال او از زندان به بیمارستان بقیةالله خبر داد. این کانال، همچنین با انتشار تصاویری از احمدی‌نژاد در محوطه این بیمارستان، نوشت: مأموران حراست با بستن در، «مانع ورود» احمدی‌نژاد به بیمارستان برای عیادت از بقایی شدند. همچنین علی اکبر جوانفکر که در تصاویر منتشر شده در کنار احمدی‌نژاد دیده می‌شود، در کانال تلگرامی خود نوشت: انتقال حمید بقایی به بیمارستان نتیجه اعتصاب غذای او بوده‌است. جوانفکر همچنین افزود: همسر بقایی تلاش کرده که با او در بیمارستان ملاقات کند، اما اجازه ملاقات نیافته است.

بقایی یک روز بعد از انتقال به بیمارستان و پس از 18 روز بازداشت با تأمین 20 میلیارد تومان وثیقه که توسط عده‌ای از مردم تأمین شد آزاد شد. او پس از آزادی در دفتر محمود احمدی‌نژاد مورد استقبال هوادارانش قرار گرفت. بقایی گفت: در طول بازداشت در اعتصاب غذا بوده و «نان حرام قوه قضائیه» را نخورده‌است. او افزود: حرف آقای محسنی اژه‌ای که گفته خود حمید بقایی خواسته تا در انفرادی بماند و به بند عمومی فرستاده نشود، دروغ است. احمدی‌نژاد و مشایی نیز از قوه قضائیه انتقاد کردند. مشایی در استقبال از حمید بقایی او را «نماد مقاومت» در برابر ظلم و ستم خواند.