- آسمونی
- مجله اینترنتی
- علمی و دانستنی
- حیوانات
- زندگی گورخر ؛ از آفریقایی تا ایرانی
زندگی گورخر ؛ از آفریقایی تا ایرانی
گور اسب یا گور خر آفریقایی (به انگلیسی زبرا Zebra از ریشه کنگویی) جانوری از خانواده اسب و بومی آفریقای مرکزی و جنوبی است.
این جانور به خاطر خطوط سیاه و سفید روی بدنش معروف است. این خطوط معمولا بر روی سر گردن و تنه به صورت عمودی وجود دارد. این نوارهای سیاه و سفید در پنهان شدن گورخر از دید صیادان موثراند.
آسمونی: نوارهای راه راه هیچ دو گورخری شبیه به هم نیست.
هر گله گورخر صحرایی، از خانوادههای زیادی تشکیل شدهاست و هر گورخر اعضای خانواده خود و اطرافیانش را از روی خطهای بدنشان تشخیص میدهد. هر خانوادهٔ گورخر در موقع حرکت٬ نظم خاصی دارد. اگر گورخر ضعیف یا آسیبدیدهای در خانواده وجود داشته باشد٬ همه اعضای خانواده از او مراقبت میکنند و آهسته حرکت میکنند تا عقب نماند.
گر چه در فارسی امروز اغلب به این حیوان گورخر میگویند اما گوری که در ایران و برخی نقاط دیگر آسیا یافت میشود و بهرام گور، مطابق افسانههای ایرانی، صید میکرد از این نوع گورخرهای آفریقایی نیست و پوستی ساده و به رنگ زرد اخرایی دارد و به گورخر ایرانی مشهور است.
پژوهشها نشان میدهد که نوع بازتاب نور از بدن مخطط گورخر جذابیت کمتری برای خرمگسها دارد و خرمگسها بدن چارپایان سیاه را برای نیش زدن به بدن راهراه گورخر ترجیح میدهند. این پژوهش نشان میدهد احتمال اینکه راهراه شدن بدن گورخرها در مسیر تکامل ژنتیکی به خاطر دفع خرمگسها بودهباشد زیاد است.
دیگر دلیلهایی که برای راهراه بودن گورخر ذکر شده این است که این امر به تنظیم دمای بدن آنها کمک میکند، به بازشناختن گورخرها توسط یکدیگر کمک میکند و درندگانی را که میخواهند به گله گورخرها حمله کنند گیج میکند.
اهلی کردن گورخر
گورخرها هیچگاه تاکنون بهطور کامل اهلی نشدهاند. تلاشهایی در اهلی کردن گورخر انجام گرفتهاست. از آن میان میتوان به ایجاد نوعی قاطر از نسل گورخر اشاره نمود.
هم خانواده گورخر
علاوه بر اینکه اسب و خر به عنوان اسبیان با گورخر هم خانوادهاند. گونه زانکی نزدیک به گونه گورخر نیز وجود دارد که ترکیبی از گورخر نر با دیگر گونه هاست. ترکیب گورخر نر با خر ماده ایپو نام دارد که در ایتالیا یافت میشود و ترکیب گورخر نر با اسب ماده زورس (Zorse) میباشد.
زندگی گورخر ایرانی
گورخر ایرانی یا "گور" (Equus hemionus onager) زیرگونهای از گورخر آسیایی است که به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد و تنها حدود 600 رأس از آن در حیت وحش باقی مانده است.
گورخر آسیایی در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشت اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض شده و از زیرگونه ایرانی تنها دو جمعیت کوچک در منطقه خارتوران شاهرود و بهرام گور شهرستان نی ریز استان فارس باقی ماندهاست.
"گور" از الاغ کمی بزرگتر است، در حدود 290 کیلو وزن دارد و طول بدن و سر حدوداً 2٫1 متر است و نسبت به الاغ شباهت بیشتری به اسب دارد.
این جانور نسبت به اسب، پاهای کوتاهتری دارد و رنگش در خلال فصلها تغییر میکند؛ در تابستان رنگش قهوهای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، قرار دارد. گورها حدود 40 سال عمر میکنند.
نسل گور ایرانی در معرض انقراض قرار دارد و در سال 1393 تنها در دو استان سمنان و فارس دیده شده است.
پارک ملی خبر شکارگر طبیعی گور پلنگ و گرگ است. در سال 1384 در ایران موردی از شکار گور توسط پلنگ در پارک ملی توران دیده شد. از گور ایرانی در سومر باستان برای کشیدن ارابه استفاده میکردند.
