بازار بزرگ تهران

بازار بزرگ تهران همراه دیگر بناهای تاریخی محدود خود مانند مسجد شاه (امام)، مسجد جامع و.... از مجموعه های مهم تاریخی و هنری شهر تهران محسوب می شود. با توجه به مدارک و شواهد موجود، بنای اولیه بازار به دوره شاه تهماسب صفوی و هم زمان با ساخت برج و بارو و دروازه های شهر تهران در حدود سال های 930-948 هجری قمری تعلق دارد. در این بخش آسمونی به معرفی کامل راسته های بازار بزرگ تهران می پردازد.

بازار بزرگ تهران کجاست؟

مجموعه بازار تاریخی تهران در ضلع جنوبی خیابان 15 خرداد و حد فاصل با  خیابان مولوی، خیام  و 17 شهریور در بافت قدیمی و تاریخی شهر واقع شده و مانند گذشته مهمترین مرکز تجاری و بازرگانی است.

بازارهای اصلی ایرانی از بخش‌های تیمچه بازار بزرگ تهران، جلوخان، چهار سو، حجره، دالان، راسته، قیصریه، کاروانسرا و میدان تشکیل شده که بازار بزرگ تهران تمام این خصوصیات را دارد. راسته اصلی بازار، با ساده ترین شکل با دکان‌های واقع در دو سوی آن به شکل خطی در امتداد مهمترین معبر شهر شکل می‌گرفت. در شهرهای بزرگ علاوه بر راسته اصلی، تعداد راسته فرعی به صورت عمود بر راسته اصلی ساخته می‌شد. دالان، فضایی ارتباطی است که از یک سو به یک کاروانسرا و از سویی دیگر به راسته‌ای دیگر وصل می‌شود. تیمچه ، واژه "تیم" به معنی کاروانسرا بوده، چنانچه ناصر خسرو در سفرنامه خود از این واژه استفاده کرده است. تیمچه به معنای تیم کوچک یا کاروانسرای کوچک است.

تاریخچه بازار بزرگ تهران

ظاهراً چهار بازار لباف ها، کرجی دوزها، سراج (بافنده) ها و نعل چی ها، قدیمی ترین بخش بازار تهران است. بخش های قدیم بازار تهران با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن ها از روزنه های تعبیه شده در گنبدهای آجری آن تأمین می شود. به نوشته صنیع الدوله، چهار سوی بزرگ و کوچک بازار در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. در این زمان مجموعه بازار به طرف شمال غرب و غرب توسعه یافت، به طوری که به تدریج حد فاصل بین ارگ و مسجد جامع به بخش پر رونق بازار تبدیل شد و معروف ترین و معتبرترین سراها و تیمچه ها در این محدوده فعال شدند.

در دوره ناصرالدین شاه بر تعداد راسته ها و رسته های بازار افزوده شد و تعدادی سرا و تیمچه معتبر ساخته شد. مانند دیگر مجموعه بازارهای تاریخی، هر کدام از راسته ها، رسته ها، سراها و تیمچه های بازار تهران به صنف و فعالیت خاصی اختصاص داشت. رشد و گسترش و پیشرفت سریع تهران، معماری سنتی بازار را دچار آشفتگی بسیار کرد. به طوری که بخش های زیادی از بازار نوسازی یا بازسازی شد و تناسب موجود میان بخش های مختلف آن از میان رفت.

بخش های مختلف بازار تهران

هم اکنون بخش های قدیمی و جالب توجه بازار عبارت اند از: سردر بازار در سمت سبزه میدان، بازار امیر، چهار سوق بزرگ، تیمچه حاجب الدوله، علاء الدوله، قیصریه و مهدیه و همچنین بخش هایی از بازار که در ارتباط با مسجد امام، مسجد جامع و بناهای تاریخی دیگر قرار دارد. از با ارزش‌ترین بناهای بازار که در دوره ناصرالدین شاه توسط حاج "علی خان حاجب الدوله" ساخته شد و هر گردشگری نباید دیدن آن را از دست بده ،  " تیمچه حاجب الدوله"  است، این تیمچه قدیمی در کنار مسجد شاه (امام) بازار قرار دارد.

• چهار سوق بزرگ

چهار سوق در بازاری به همین نام قرار گرفته، فضایی هشت ضلعی است که با گنبد مدور نسبتاً کوتاهی پوشش شده و سطح داخل آن دارای گچکاری است. این بنا در سال 1222 هـ. ق ساخته شده است.

• سبزه میدان

در نقطه آغاز بازار و درست در قسمت شمالی بازار سبزه میدان قرار دارد. دروازه ورودی بازار تهران در ضلع جنوبی سبزه میدان می باشد. ساخت این مکان به در دوران صفوی برمی گردد که ایده اولیه احداث آن به دستور امیرکبیر بود. سبزه میدان در گذشته مرکز مهم برگزاری مراسم مذهبی، سیاسی و اجتماعی در تهران بوده است. علت نامگذاری این میدان به این خاطر است که در دوران زندیه و قاجار از این منطقه برای کاشتن سبزی استفاده می‌کردند

• سرای امیر

بازار امیر از دیگر بخش های جالب توجه مجموعه است که در حدود سال های 68- 1267 هـ . ق از اموال میرزا تقی خان امیرکبیر، توسط شیخ عبدالحسین (شیخ العراقین) به همراه مسجد و مدرسه ای  معروف به شیخ عبدالحسین ساخته شده و عواید آن وقف مسجد و مدرسه شده است.

• تیمچه حاجب الدوله

این تیمچه بازار بزرگ تهران در کنار مسجد امام قرار دارد و از با ارزش ترین بناهای بازار است که در دوره ناصرالدین شاه توسط «حاج علی خان حاجب الدوله» ساخته شده است. در دوره اخیر در فضای داخلی این بنا، مجموعه تجاری جدیدی ساخته اند که اصالت و صورت قدیمی بنا را دگرگون کرده است.

• تیمچه مهدیه

از بناهای دیگر بازار، تیمچه مهدیه در ابتدای بازار امیر (کفاشان) است که دارای پوشش عظیم ضربی و یزدی بندی عالی است.

• قهوه خانه حاج علی درویش

کوچک‌ ترین قهوه‌ خانه دنیا در بازار بزرگ تهران قرار دارد! در بازار بزاز ها به سمت شمال، قهوه‌خانه ای از سال 1297 میزبان شماست. قهوه‌ خانه حاج علی درویش در کنار مسجد عبدالله خان واقع شده است و نام آن در فهرست آثار ملی دیده می شود.

• بازار بین الحرمین

یکی از بخش‌های تاریخی بازار بزرگ تهران، بازار بین الحرمین می باشد که مرکز اصلی فروش لوازم‌التحریر است. این بازار جنب مسجد امام و مسیر پله نوروزخان قرار دارد.

• مسجد جامع تهران

مسجد جامع تهران که به مسجد عتیق نیز شهرت دارد، قدیمی‌ترین مسجد پایتخت می باشد. این مسجد از هفت شبستان، حوض و سقاخانه تشکیل شده است و نام آن در فهرست آثار ملی ایران دیده می شود.

• امام‌زاده زید (ع)

امام‌زاده زید (ع) محل دفن سید زید بن زین ‌العابدین بن حسین بن علی (ع) است و آرامگاه لطفعلی خان زند نیز در کنار این بقعه قرار دارد. امام‌زاده زید (ع) بزرگترین زیارتگاه پایتخت محسوب می شود و در آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

• رستوران ها

رستوران مسلم از بهترین و شلوغ‌ترین رستوران‌های بازار است. رستوران های شرف الاسلامی، خیام و شمشیری از دیگر رستوران های پرطرفدار در بازار تهران می باشند. فلافلی کوچه مروی نیز یک گزینه‌ به‌صرفه و سالم به حساب می‌آید.

اصناف بازار بزرگ تهران

• آجیل و خشکبار

 چهارسوق بزرگ یا سرای دالان دراز، بازار آهنگران و بازار چهل تن بهترین گزینه برای خرید آجیل در بازار است.

• طلا و جواهر

بازار زرگرها و طلافروشان در مقایسه با طلافروشی‌ های موجود در سطح شهر، دستمزد پایینی برای طلا می‌گیرند و طلاهای آن تنوع بسیار زیادی دارد.

• بدلیجات

 برای خرید بدلیجات به بازار سلطانی بروید.

• شال و روسری

 بورس شال، روسری را می‌توانید در بازار جعفری پیدا کنید و خرید خوبی داشته باشید.

• لباس زنانه

 برای تهیه لباس زنانه و پارچه به بازار عباس آباد بروید. راسته پوشاک بازار بزرگ تهران در این بازار قرار دارد و قیمت لباس های آن به‌مراتب ارزان‌ تر از سایر فروشگاه‌هاست.

• لوازم‌ خانگی

 برای خرید انواع و اقسام لوازم‌خانگی باکیفیت،‌ از ظروف کریستال و چینی گرفته تا دکوری، راهی بازار حاجب الدوله شوید.

• محصولات زیبایی و آرایشی

کوچه مروی گزینه‌ای عالی برای خرید انواع و اقسام لوازم آرایشی با قیمت‌های مناسب است.

• عطر و ادکلن

بازار مسجد جامع به فروش عطر و ادکلن اختصاص دارد.

• لوازم خیاطی، کیف و چمدان

سرای مشیر خلوت انتخاب‌های متنوعی را در اختیار طرفداران کیف و چمدان و لوازم خیاطی قرار می‌دهد.

• فرش و تابلو فرش

سرای بوعلی برای خرید فرش دستباف و تابلو فرش‌های نفیس با قیمت مناسب یک گزینه عالی است

• لوازم التحریر

 برای خرید لوازم‌التحریر موردنیاز خود را با قیمت‌های فوق‌العاده خوب، به بازار بین الحرمین در بازار بزرگ تهران مراجعه کنید.

• پارچه

برای خرید عمده‌ای پارچه به سرای امیر کبیر و حمام چال بازار بزرگ تهران بروید.

• لوازم پلاستیکی

بازار سید اسماعیل، محلی عالی برای خرید پلاستیک است.

ساعت کار بازار بزرگ تهران

بازار بزرگ تهران روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8:30 صبح تا 17 فعالیت دارد. البته بخش‌های خارجی بازار تا ساعت 20 باز می باشند. در روزهای پنجشنبه‌ مغازه‌های داخل بازار تا ساعت 14 و مغازه‌های بیرون بازار تا ساعت 17 فعالیت دارند. ساعت کاری بازار بزرگ تهران در کرونا تغییری نکرده است.

ساعات اولیه صبح معمولا بهترین زمان بازدید از بازار می باشد. بازار تهران در روز جمعه و تعطیلات رسمی تعطیل است.

آدرس بازار بزرگ تهران

بازار بزرگ تهران در مرکز پایتخت واقع شده است و از جنوب به خیابان مولوی، از شمال به خیابان پانزده خرداد، از غرب به خیابان خیام و از شرق به خیابان مصطفی خمینی می‌رسد.

• دسترسی به بازار بزرگ تهران با خودروی شخصی

بازار تهران در محدوده طرح ترافیک قرار گرفته است، و به همین دلیل باید در استفاده از خودروی شخصی محتاط باشید. پارکینگ مشخصی برای بازار بزرگ تهران وجود ندارد و برای رسیدن به این مکان باید ماشین خود را با فاصله نسبتا زیاد پارک نمایید.

• خط مترو بازار تهران

ایستگاه مترو پانزده خرداد، بهترین گزینه است که فاصله چندانی با بازار ندارد و با یک پیاده‌روی کوتاه می‌توانید به آن برسید. برای این منظور باید سوار خط یک متروی تهران (تجریش-کهریزک) شوید یا خط خود را به این خط تغییر دهید.

• دسترسی به بازار بزرگ با تاکسی

برای رفتن به بازار بزرگ می توانید از تاکسی‌های حوالی صادقیه و میدان آزادی نیز استفاده کنید.

• دسترسی به بازار بزرگ با اتوبوس بی آر تی

 اتوبوس‌های بی‌آرتی خط تجریش - راه‌آهن از مسیر بازار تهران گذر می کنند. شما می توانید در ایستگاه منیریه یا امام خمینی پیاده و راهی خیابان 15 خرداد شوید.

گالری تصاویر بازار بزرگ تهران