10 آبان؛ جشن آبانگان، میراثی از نیاکان

آبانگان یکی از جشن‌های دوازده‌گانه سال در ایران باستان است که در آبان روز از آبان ماه (روز دهم آبان ماه یزدگردی و چهارم آبان کنونی) برگزار می‌شود. این جشن در گرامیداشت و ستایش «ایزدبانو آناهید» ایزد آب‌های روان شکل گرفته است؛ ایزدبانویی که چشمه حیات از او می‌جوشید و بسیار موردعلاقه و احترام ایرانیان باستان بود.

پارسیان و به‌ویژه زنان و دختران، در جشن آبانگان در کنار نهر‌ها و رود‌ها و قنات‌ها گرد هم می‌آیند و ضمن گرامیداشت ایزدبانوی آب‌های روان، به ستایش اهورامزدا می‌پردازند و از وی طلب آب فراوان و نگهداری از آب‌های موجود را دارند. پس از نیایش و خواندن «اوستای آب‌زور» که به آب و آبان وابسته است، جشن و سرور و شادمانی آغاز می‌شود.

جشن آبانگان جشنی است ملی و سنتی که روز دهم از ماه آبان برگزار می شود.

تاریخچه پیدایش جشن آبانگان

در فلسفه پیدایش این جشن داستانی اسطوره ای نقل می کنند که مانند دیگر اساطیر کهن به تاریخ دور ایرانیان بازمی گردد. درباره پیدایش جشن آبانگان روایت است که در پی جنگ های طولانی بین ایران و توران، افراسیاب تورانی دستور داد تا کاریزها و نهرها را ویران کنند.

پس از پایان جنگ، پسر طهماسب که «زو» نام داشت، دستور داد تا کاریزها و نهرها را لایروبی کنند و پس از لایروبی آب در کاریزها روان گردید. ایرانیان آمدن آب را جشن گرفتند و همین جشن بود که به عنوان پاسداشت فرشته نگاهبان آب های بی آلایش در تاریخ ماندگار شد.

در روایت دیگری آمده است که پس از هشت سال خشکسالی در ماه آبان باران آغاز به باریدن کرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد.

زرتشتیان در این روز همانند سایر جشن ها به آدریان ها (آتشکده ها) می روند و پس از آن برای گرامیداشت مقام فرشته آب ها ناهید، به کنار جوی ها و نهرها و قنات ها رفته و با خواندن اوستای آبزور (بخشی از اوستا که به آب و آبان تعلق دارد) که توسط موبد خوانده می شود، اهورا مزدا را ستایش کرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را کرده و پس از آن به شادی می پردازند.

جالب اینجا است که می گویند اگر در این روز باران ببارد، آبانگان به مردان تعلق گرفته و مردان تن و جان خویش را به آب می سپارند و اگر بارانی نبارد، آبانگان زنان است و زنان آب تنی می کنند.