16 مرداد؛ تشکیل جهاد دانشگاهی (1359 ه.ش)

انقلاب فرهنگی

در فاصله سال های 1357 تا 1359، یعنی پس از پیروزی انقلاب تا وقوع انقلاب فرهنگی، فضای دانشگاه ها هنوز آن طورکه باید با شرایط دوران بعد از انقلاب هماهنگ و هم سو نگشته بود. از این رو، امام خمینی رحمهم الله فرمان انقلاب فرهنگی را صادر کردند. در پی صدور این فرمان، برای تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی و ضرورت ایجاد تحول در دانشگاه ها، ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد.این ستاد برای ایجاد بازوی اجرایی قوی برای سازمان دهی و نظارت بر وضعیت مدیریت دانشگاه ها، شورای عالی جهاد دانشگاهی را تشکیل داد. این شورا نیز در شانزدهم مرداد ماه سال 1359، جهاد دانشگاهی را تأسیس کرد و از آن روز، جهاد دانشگاهی زیرنظر ستاد انقلاب فرهنگی، و بعدها شورای عالی انقلاب فرهنگی فعّال است.

پُل بین دانشگاه و جامعه

براساس تعریفی که در اساس نامه جهاد دانشگاهی آمده، این نهادْ پُلی میان دانشگاه و جامعه است. عمده ترین هدف جهاد دانشگاهی در حال حاضر، عینیتْ بخشیدن به آرمان های انقلاب اسلامی در سطح دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، تحقق اهداف انقلاب فرهنگی، گسترش گرایش دینی و مذهبی در بین دانشجویان، توسعه فنّاوری با بهره گیری از نیروهای متخصص داخلی برای حذف وابستگی های علمی ـ فرهنگی، و استقرار نظام آموزش عالی مبتنی بر ارزش های اسلامی در سطح دانشگاه هاست.

وظایف جهاد دانشگاهی

طبق مصوّبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و اساس نامه جهاد دانشگاهی، این سازمانْ نهادی است عمومی، غیردولتی و زیر نظرشورای عالی انقلاب فرهنگی که از لحاظ اداری دارای شخصیتی مستقل است. در این اساس نامه، به وظایف جهاد دانشگاهی اشاره شده است که گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها، توسعه امور فرهنگی، تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی در برنامه ریزی برای قشر جوان، ایجاد امکانات نشر و تألیف، انجام تحقیقات کاربردی و توسعه ای، حمایت از دانشجویان و پژوهش گران جوان، و توجه به اشتغال فارغ التحصیلانْ به عنوان مجموعه ای از وظایف جهاد دانشگاهی به چشم می خورد. جهاد دانشگاهی در سه حوزه آموزشی، فرهنگی و پرورشی به صورت عمده فعالیت دارد که هر کدام از این حوزه ها، شاخه های متعددی دارند.

کتاب و کتاب خوانی

توجه به کتاب و کتاب خوانی، یکی از سرفصل های مهم فعالیت های فرهنگی جهاد دانشگاهی است. به این منظور، این نهاد از سال 1362، تولید و انتشار کتاب را با هدف های کمک به دانشجویان برای دست یابی به منابع علمی، و ایجاد ارتباط با استادانی که آثار خود را از طریق امکانات جهاد دانشگاهی در اختیار جامعه دانشگاهی کشور قرار دهند، آغاز کرد. این نهاد به منظور پر کردن خلأ موجود در زمینه تولید کتاب، به تشکیل گروه های آموزشی پرداخت و با توجه به نیازهای دانشجویان و پیشنهادهای استادان و محققانْ به تألیف و ترجمه کتاب های درسی دانشگاهی پرداخت.

نقد کتاب

نقد کتاب، یکی از برنامه های جهاد دانشگاهی در دانشگاه هاست و واحدهای جهاد در دانشگاه ها، نقد و بررسی کتاب را به طور مرتّب در دستور کار خود قرار داده اند. این واحدها، با برپایی جلسه هایی با استادانِ نویسنده و دعوت از نویسندگان کتاب ها و تشکیل میزگرد، به نقد و بررسی کتاب ها می پردازند. علت این کار هم این است که آن ها معتقدند که دانشگاه محل بحث و پژوهش ونقد و نظر است و در غیر این صورت، تفاوتی میان دانشگاه و مقطع دبیرستان نخواهد بود.

جهاد دانشگاهی در کلام امام رحمه الله

جهاد دانشگاهی، محصول مستقیم انقلاب اسلامی ماست و هدف آن، پیش رفت مراکز علمی و گسترش کمّی و کیفی تحقیقات در دانشگاه هاست. این نهاد با اعتقاد به این که تحقیقات، پشتوانه و اساس توسعه و رشد فنّاوری ملی است، گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها را در سطح جامعه، در سرلوحه برنامه های خود قرار داده است. حضرت امام خمینی رحمهم الله دراین باره می فرماید: «مهم ترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی، توسعه مراکز علمی و تحقیقاتی، و تمرکز و هدایت امکانات و تشویق کامل و همه جانبه مخترعین و مکتشفین و نیروهای متعهد و متخصص است که شهامت مبارزه با جهل را دارند و از لاک نگرش انحصاری علم به شرق و غرب درآمده و نشان داده اند که می توانند کشور را روی پای خود نگه دارند».

جهاد دانشگاهی در کلام رهبر

مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنه ای، در مورد جهاد دانشگاهی فرموده اند: «مجموعه شما جهاد دانشگاهی یک حرفی زد که بحمداللّه این حرف، امروز تقریبا در کشور ثابت شده است. جهاد دانشگاهی از اول خواست بگوید که نیروهای مؤمن، حزب اللهی، انقلابی و کمر بستگان انقلاب آن چنان که دشمن می خواهد وانمود کند، عبارت نیستند از یک عده مردمی که از دانش، معرفت، تخصص و تجربه تهی هستند».

هم چنین ایشان در جای دیگری فرموده اند: «تاکنون، کارنامه درخشان جهاد دانشگاهی نیز بیانگر آن است که این نهاد، تجلی گاه تعهد و فرهنگ ناب در محیط های علمی بوده است و نام جهاد، همواره با تبلور فرهنگ، معنویت وحفظ اصول وارزش های متعالی، عجین بوده است».