آداب و رسوم ترکیه

ترکیه کشوری اوراسیایی (اروپای ـ آسیایی) است. این کشور با وسعت حدود 783 هزار کیلومترمربع، فقط بخش کوچکی از امپراتوری عثمانی است. به باور کارشناسان، فرهنگ در ترکیه ترکیبی از آداب و سنن ناهمگون عثمانی، اروپایی، خاورمیانه‌ای و آسیای مرکزی است. در 24 ژوییه 1922 و درچارچوب پیمان لوزان، ترکیة امروزی از امپراتوری فروپاشی شده عثمانی جدا شد و به طور رسمی اعلام موجودیت کرد. مصطفی کمال پاشا که بعدها به آتا ترک مشهور شد، به عنوان بنیانگذارجمهوری ترکیه شناخته می‌شود و مردم این کشور از او به عنوان پدر ترکیه مدرن یاد می‌کنند. آتاترک در سال 1923، ترکیه امروزی را بنا نهاد و تا سال 1938 ریاست جمهوری این کشور را بر عهده داشت. آتاترک در طول مدت مسئولیتش تلاش خود را بر روی آنچه او از آن با عنوان مدرنیزه کردن ترکیه یاد می‌کرد، متمرکز کرد، اما برخی اقدامات او مانند کشف حجاب، سرکوب عشایر و اجباری کردن پوشیدن لباس‌های اروپایی موجب بروز موجی از اختلاف میان لایه‌های مختلف جمعیتی ترکیه شد. ترکیه در سال‌های اولیه پس از تأسیس، شاهد رشد سریع ادبیات و هنر، مخصوصاً‌ نقاشی، معماری و مجسمه‌سازی بود. لازم به ذکر است که تمامی تلاش‌های انجام شده برای مدرنیزه کردن ترکیه با الگوی غربی صورت گرفته است. در آغاز قرن بیستم امپراتوری عثمانی دولت چند ملیتی را بنا نهاد که بخش‌هایی از سه قاره را تحت سیطره خود قرار داد ، اما اکنون ترک‌ها افرادی هستند که در مرزهای ترکیه کنونی (مرزهای 1923) زندگی می‌کنند. فرهنگ مردم ترکیه در یک قرن اخیر تغییراتی اساسی کرده است. امروزه شاید بتوان ترکیه را یگانه کشوری دانست که بخش‌های بزرگی از فرهنگ شرقی و غرب را همزمان در خود دارد. سیستم حکومتی چند ملیتی عثمانی، ترک‌ها را نسبت به تأثیرپذیری از سنن و فرهنگ دیگر کشورها آماده کرده است. اولین قانون اساسی ترکیه که در سال 1924 تدوین شد، اسلام را دین رسمی این کشور تعیین کرد. براساس آخرین آمار، نزدیک به 98 درصد از جمعیت 77میلیونی ترکیه، مسلمان هستند و 2 درصد باقیمانده را مسیحیان، یهودیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. شایان گفتن است که 75 درصد از مسلمانان ترکیه سنی مذهب هستند. موسیقی موسیقی در ترکیه از ترکیبی از موسیقی محلی آسیای مرکزی، غربی، کلاسیک ایرانی، اروپای مدرن و پاپ آمریکایی تشکیل شده است. در حال حاضر موسیقی پاپ در ترکیه طرفداران زیادی دارد و مردم این کشور کمتر به موسیقی سنتی علاقه نشان می‌دهند. براساس اسناد موجود، سازهای بادی برنجی و کوبه‌ای در «ینی چری» یا همان واحدهای ویژه ارتش امپراتوری عثمانی کاربرد داشته است، اما در حال حاضر و با توجه به گرایش ترک‌ها به موسیقی پاپ، کمتر موسیقی را می‌توان یافت که فقط از این نوع سازها استفاده کرده باشد. آداب مذاکره فرهنگ عمومی ترکیه مشترکات فراوانی با آداب و رسوم ایران دارد. همین وضعیت در زمینه‌ی رفتارهای تجاری نیز صدق می‌کند. از این رو، عادت‌های مردم ترکیه به هنگام مذاکرات تجاری چندان برای ما ناآشنا و غریب نیست. مذاکره در کشور ترکیه با آرامش و بدون شتاب در رسیدن به نتیجه انجام می‌شود. برخی از دانستنی‌ها درباره‌ی فرهنگ مذاکره در این کشور عبارتند از: • ترک‌ها به روابط بلند مدت و پایبندی به تعهدات اهمیت فراوانی می‌دهند. • ملاقات و جلسات تجاری ابتدایی، بیشتر به منظور ایجاد شناخت و آشنایی اولیه بازرگانان است. • استفاده از یک مترجم یا فرد آشنا به زبان ترکی و انگلیسی به همراه تیم در هنگام مذاکرات تجاری ضروری است. • در زمان گفتگو صبر و حوصله داشته باشید و از بی‌حوصلگی و عجله خودداری کنید. بحث با بازرگانان ترکیه نیازمند گذر زمان است. • با ترک‌ها محکم دست بدهید، چرا که نشانه صمیمت و رضایت است. • ترک‌ها در حین صحبت مستقیماً به شما نگاه می‌کنند، شما هم باید به آنها نگاه کنید. این کار نشانه اهمیت و ادب است. • در هنگام صحبت کردن، هرگز به طرف گفتگو پشت نکنید. این کار، عملی غیردوستانه است. • تکان دادن سر به طرفین و بالا بردن ابرو، نشانه نفهمیدن، ناراحت بودن و مخالفت است. • ترک‌ها به هنگام موافقت، با سر گفته‌های شما را همراهی می‌کنند و گاهی نیز مرحبا و احسنت می‌گویند. برخی از ویژگی‌های مهم در زمینه آداب مذاکره ترک‌ها، شامل موارد زیر می‌شود: تجارت خانوادگی خانواده نقش مهمی در زندگی و کار ترک‌ها ایفا می‌کند. بسیاری از فعالیت‌های تجاری در ترکیه، خانوادگی است و یا تاثیر روابط خانوادگی بر آن بسیار قوی است. از این رو، هیچ بعید نیست که میان نفرات مذاکره کننده طرف ترک، روابط خانوادگی برقرار باشد. دانستن این موضوع می‌تواند در هدایت مذاکرات، بسیار مهم باشد. آشنایی ترک‌ها با کسی که با وی سابقه آشنایی دارند، بسیار راحت‌تر رابطه تجاری برقرار می‌‌کنند. از این رو، می‌کوشند تا در آغاز مذاکرات، مدتی را صرف آشنایی با خصوصیات، علایق و دیدگاه‌های عمومی طرف مقابل کنند. آغاز نشست ترک‌ها هر مذاکره‌ای را با احوال‌پرسی‌های عمومی و پرداختن به مسایلی که رابطه مستقیمی با مذاکرات ندارند، آغاز می‌کنند و گاه این صحبت‌ها را به مدت طولانی ادامه می‌دهند. آنها علاقه مفرطی به فوتبال و کشتی دارند و ممکن است مدتی در این باره صحبت کنند. تیم‌های فوتبال مورد علاقه بیشتر آنها گالاتاسرای، فنرباغچه و بشیکتاش است. نشست‌های غیررسمی در حین مذاکرات، ترک‌ها برای شما نشست‌هایی ترتیب می‌دهند. آنها شاید شما را به رستوران، دیدار از مناطق دیدنی و حتی خانه خویش دعوت کنند. این ملاقات‌ها بسیار مهم است. تجربه نشان می‌دهد که بسیاری از توافقات تجاری نه در پشت میز مذاکره که در طول این ملاقات‌ها به ثمر می‌نشیند. نظم جلسات تاجر ترک تمایل به انجام چند کار به صورت هم‌زمان دارد. در طول یک جلسه کاری، وی ممکن است به تلفن جواب دهد یا نفرات دیگری را به حضور بپذیرد. جلسات کاری ساختار مشخص و سیستماتیکی ندارند و ممکن است بسیار بیشتر از زمان پیش‌بینی شده به درازا بیانجامند. بنابراین تاخیر در زمان آغاز جلسات نیز چندان عجیب نیست. از این رو، شما باید آماده صرف انرژی اضافی در این رابطه باشید. سن سن نقش مهمی در روابط بازی می‌کند. از نظر ترک‌ها هر چه طرف مقابل مسن‌تر باشد، بیشتر قابل اعتماد است. تشریح منافع در هنگام مذاکره با ترک‌ها، تنها روی منافع مالی حاصل از معامله تمرکز نکنید. گاه تشریح تاثیراتی که این معامله در تقویت قدرت، غرور، نفوذ و دیگر ابعاد غیرمالی برای طرف ترک دارد، بسیار کارساز خواهد بود. روند تصمیم‌گیری روند تصمیم‌گیری ترکها بسیار کند است، چرا که نفرات مختلفی در این تصمیم‌گیری تاثیرگذار هستند. ولی در هر حال تصمیم‌ نهایی را نفر اصلی می‌گیرد. اعلام مهلت تا آنجا که ممکن است در هنگام مذاکره با ترک‌ها برای گرفتن نظر ایشان، مهلت نهایی اعلام نکنید. برای تصمیم‌‌گیری، آنها را تحت فشار نگذاشته و شرط‌های قاطع وضع نکنید. این رفتار احتمال بر هم خوردن مذاکرات از سوی طرف ترک را افزایش می‌دهد. رفتار دیپلماتیک ترک‌ها در طول مذاکره، بسیار دیپلماتیک رفتار کرده و ظرایف مذاکرات بین‌المللی را رعایت می‌کنند. رفتار آنها بسیار دوستانه است، ولی چنانچه مذاکرات مطابق میل آنها پیش نرود و کنترل جلسات از دست آنان خارج شود، ممکن است رفتارهای پیش‌بینی نشده‌ای از آنها سرزند و مرتکب اشتباهات فراوانی در آداب مذاکره شوند. پرخاشگری، تهدید طرف مقابل، ترک جلسه، ارسال نفرات غیرکلیدی بعد از بروز اختلاف و بلوف‌زنی از جمله اشتباهاتی است که ممکن است در چنین مواقعی از برخی افراد غیرحرفه‌ای ترک سرزند. هدایا و سوغات هدیه دادن و گرفتن در میان ترک‌ها بسیار مرسوم و پسندیده است. برخی از کالاهای لوکس، وسایل زینتی، صنایع دستی، پیراهن‌های خاص از جمله مواردی هستند که مردم ترکیه به عنوان کادو به یکدیگر هدیه می‌دهند. همچنین در فرهنگ مردم ترکیه دادن هدیه و آوردن سوغات برای نزدیکان در هنگام بازگشت از سفر مرسوم است. از این دید، میان مردم ایران و ترکیه شباهت بسیاری وجود دارد و ترک‌ها نیز گاهی در نشست‌های رسمی و ملاقات‌های تجاری از هدیه استفاده می‌کنند. ارزش‌های غالب و رسوم خاص ترکیه کشوری با آداب و آیین‌های کهن است و سنت‌های اسلامی یکی از مهم‌ترین بخش باورها و علایق مردم را تشکیل می‌دهد. میهن‌دوستی ترک‌ها از ملیت خود احساس غرور می‌کنند و از پاسخ دادن به پرسش‌هایی درباره فرهنگ و تاریخ خویش لذت می‌برند. توجه به این مساله و همراهی با آن در پیشبرد مذاکرات بسیار مهم است. زبان ترکی امروزه زبان ترکی در سرتاسر این کشور کاربرد دارد و بسیاری از گردشگرانی که به ترکیه می‌روند نیز با برخی از واژگان ترکی آشنایی دارند تا در صورت لزوم بتوانند با مردم این کشور ارتباط بهتری برقرار کنند. مهم نبودن القاب ترک‌ها چندان در قید و بند بیان کامل القاب یکدیگر مانند مهندس، دکتر، وکیل و ... نیستند. در صورت صمیمی شدن، ممکن است به «آقا» و «خانم» بسنده کنند و شاید شما را با نام کوچک صدا کنند، که نشانه‌ی دوستی و احترام بیشتر است. اسلام ترک‌ها به دستورات دینی خود بسیار پایبند هستند. اسلام به ویژه در مناطق مرکزی و شرقی ترکیه بر روابط تجاری تاثیرگذار است. محرمات دینی و اصول دینی در انجام معاملات رعایت می‌شود. اگر طرف مقابل نیز مسلمان بوده و از مناسک دینی و آیین ‌تجارت اسلامی آگاهی داشته باشد، تاثیر مثبتی بر روابط خواهد گذاشت. چانه‌زنی درباره‌ی مسایل مالی، ترک‌ها بسیار اهل چانه‌زنی هستند. در واقع یکی از خرده‌فرهنگ‌های مردم ترکیه همین چانه‌زنی است که بسیار شبیه به ایران است. در میان ترک‌ها چانه‌زنی در هر نوع خرید از خریدهای کوچک مغازه‌ای گرفته تا معاملات کلان و بین‌المللی جریان دارد.