- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره یونس
معرفی سوره یونس
يونس
يونس‌بن‌متی عليه‌السلام پيامبر قوم بنی اسرائيل در شهر نينوا، نام مباركش چهار بار در قرآن مجيد ذكر شده است و نيز با لفظ ذاالنون و صاحب‌الحوت از او ياد شده است.
مفهوم کلی سوره
خداشناسى از طريق هستى شناسى ؛
معادشناسى و پيامبرشناسى ؛
پندآموزى از تاريخ ملت ها.
اسامی سوره
يونس
علت نامگذاری
«سوره یونس»؛ نامگذاری یونس به سبب داستان يونس پيامبر عليه‌السلام است كه در آيۀ نودوهشت اين سوره آمده است.
تعداد آيات
سوره يونس صدونه آيه دارد.
تعداد کلمات
سوره يونس هزاروهشتصدوسى‌ودو كلمه دارد . (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره يونس هفت‌هزاروپانصدوشصت‌وهفت حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
اهدا ف سوره يونس؛ بيان چند محور اساسى دربارۀ مسائل عقيدتی در موضوعات ذيل مي باشد:
توحيد و بيان شواهد وجود خدا و مظاهر قدرت او در هستى؛
معاد؛
نبوت؛
پندآموزى و عبرت گيرى از تاريخ ملت ها و پيامبران گذشته.
محتوا و موضوعات
سوره يونس كه از سوره هاى مكى است، و به گفته بعضى از مفسران بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود نازل شده است همانند بسيارى از سوره هاى مكى روى چند مساله اصولى و زير بنائى تكيه مى كند، كه از همه مهمتر مساله مبدء و معاد است.
منتها نخست از مساله وحى و مقام پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله سخن مى گويد، سپس به نشانه هايى از عظمت آفرينش كه نشانه عظمت خدا است مى پردازد، بعد، مردم را به ناپايدارى زندگى مادى دنيا و لزوم توجه به سراى آخرت و آمادگى براى آن از طريق ايمان و عمل صالح متوجه مى سازد. و به تناسب همين مسائل قسمتهاى مختلفى از زندگى پيامبران بزرگ از جمله نوح و موسى و يونس عليهم‌السلام را بازگو مى كند و به همين مناسبت نام سوره يونس بر آن گذارده شده است.
و باز براى تاييد مباحث فوق، سخن از لجاجت و سرسختى بت‌پرستان به ميان مى آورد، و حضور و شهود خدا را در همه جا براى آنها ترسيم مى كند، و مخصوصا براى اثبات اين مساله از اعماق فطرت آنان كه به هنگام مشكلات آشكار مى شود و به ياد خداى واحد يكتا مى افتند، كمك مى گيرد.
و بالآخره براى تكميل بحثهاى مذکور در هر مورد مناسبى از بشارت و انذار، بشارت به نعمتهاى بى‌پايان الهى براى صالحان و انذار و بيم دادن طاغيان و گردنكشان، استفاده مى كند.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله روايت كرده كه فرمود: هر كس سوره يونس را بخواند ده حسنه خدا به او عطا مي‌كند به شماره هر كس كه يونس پيغمبر را تصديق كرده و يا تكذيب نموده، و به شماره هر كس كه همراه فرعون غرق شده است.
و از امام صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود: هر كه سوره يونس را در هر دو ماه يا سه ماه (يك بار) بخواند ترس آنكه وى از جاهلان باشد براى او نيست، و در روز قيامت از مقربان خواهد بود.
محل نزول
بيشتر مفسران گفته اند كه سوره يونس در مكه نازل شده ولى ابن عباس و قتاده گويند: سه آيه آن يعنى از آيه «فَإِنْ كُنْتَ فِی شَكٍّ ...» تا سه آيه، در مدينه و ما بقى در مكه نازل گرديد. و ابن مبارك گويد: جز آيه «وَ مِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ ...» كه در شأن يهود نازل شد ما بقى آن مكى است.
زمان نزول
سوره يونس بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود، يا سوره معارج فرود آمده است؛ بنابراين سوره يونس حدود يك سال قبل از هجرت نازل شده است.
فضای نزول
سوره يونس در مکه نازل شده است زيرا که محتوای اصلی اين سوره ناظر به اصول دين يعنی توحيد، نبوت و معاد است، مشکل اساسی مردم مکه هم همين اصول دين بود، و فروع دين در سور مدنی تدوين مي‌‌شود چنانکه مسئله جهاد و حکومت و امثال اينها در مدينه ترسيم شده است. چون اين سوره مشتمل بر مسائل اعتقادی و اصول دين است و فروع دين را دربرندارد به مشکلات مردم مکه در مسائل اعتقادی مي‌‌پردازد.
ترتيب در مصحف
سوره يونس در ترتيب فعلى قرآن، دهمين سوره به شمار مى آيد.
ترتيب بر اساس نزول
سوره يونس پنجاه و يکمين سوره در ترتيب نزول است و بعد از سوره اسراء نازل شده است .(لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره ها مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
از آنجايی که خداوند سوره توبه را با ياد پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله به پايان رسانيد آغاز سوره يونس هم با ياد ايشان مي‌باشد.
ويژگي
در ترتيب فعلى قرآن، سوره يونس اولين سوره اى است كه به نام يكى از پيامبران خدا نام گذارى شده و از سوره هايى است كه با حروف مقطعه شروع مى شود.
سوره يونس از سور رائيات است(سوره های يونس و هود و يوسف و إبراهيم و حجر را رائيات يا راآت می نامند.)
ابن مردويه از انس روايت کرده است که پيامبر صلی الله عليه و آله فرمودند:«خداوند از رائيات تا طواسين را به جای انجيل به من عطا کرده است.» (رائيات سوره هايی هستند که با «الر» و طواسين سوره هايی هستند که با «طس» و «طسم» شروع شده اند)
همچنين بنا بر قول برخی از مفسران اين سوره يکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می گويند ولی برخی ديگر هفتمی را يونس می دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نيست (اين قول سعيد بن جبير می باشد)
روايت از رسول خدا صلی الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
