- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره مریم
معرفی سوره مریم
مريم
مريم دختر عمران، مادر عيسى عليهالسلام، زني‌كه قرآن به پاكى او شهادت داده است، نامش سى‌وچهار بار در قرآن کريم ذکر شده است.
مفهوم کلی سوره
وحدانيت خدا؛
رستاخيز باورى ؛
سرگذشت پيامبران الهى و مريم عليهالسلام .
اسامی سوره
مريم، کهيعص.
علت نامگذاری
«سوره مريم»؛ نام‌گذارى آن به نام مريم از آن جهت است كه در آيات 16- 35 اين سوره داستان مريم دختر عمران و مادر عيسى عليهالسلام و تولد عيسى عليهالسلام مطرح شده است.
«سوره کهيعص»؛ اين نام سوره از حروف مقطعۀ اولين آيۀ آن گرفته شده است.
تعداد آيات
سوره مريم نودوهشت آيه دارد.
تعداد کلمات
سوره مريم هفتصدوشصت‌ودو كلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره مريم سه هزاروهشتصدودو حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
اهداف کلی سوره مريم عبارتند از:
توجه به پاكى خدا و اثبات وحدانيت او؛
توجه دادن مردم به رستاخيز؛
بيان برخى داستان هاى پيامبران در راستاى دو هدف فوق.
محتوا و موضوعات
سوره مريم از نظر محتوا داراى چندين بخش مهم است:
مهمترين بخش اين سوره را قسمتى از سرگذشت زكريا و مريم و مسيح و يحيى و ابراهيم قهرمان توحيد و فرزندش اسماعيل و ادريس عليهم‌السلام و بعضى ديگر از پيامبران بزرگ الهى، تشكيل مى دهد كه داراى نكات تربيتى خاصى است؛
قسمت ديگرى از اين سوره كه بعد از بخش نخست مهمترين بخش را تشكيل مى دهد مسائل مربوط به قيامت و چگونگى رستاخيز و سرنوشت مجرمان و پاداش پرهيزكاران و مانند آنست؛
بخش ديگر مواعظ و نصائحى است كه در واقع مكمل بخشهاى گذشته مى باشد؛
بالآخره آخرين بخش، اشارات مربوط به قرآن و نفى فرزند از خداوند و مساله شفاعت است كه مجموعا برنامه تربيتى مؤثرى را براى سوق نفوس انسانى به ايمان و پاكى و تقوا تشكيل مى دهد.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب، از پيامبر گرامى اسلام، نقل كرده است كه هر كس سوره مريم را بخواند به عدد كسانى كه زكريا و يحيى و مريم و عيسى و موسى و هارون و ابراهيم و اسحاق و يعقوب عليهم‌السلام را تصديق يا تكذيب كردند، و به عدد كسانى كه از خدا فرزند خواستند، و به عدد كسانى كه از خدا فرزند نخواستند، او را ده حسنه مى دهد.
امام صادق عليهالسلام فرمود: هر كس سوره مريم را بخواند، از دنيا نمي‌رود تا اينكه نعمتى به او داده شود كه براى او و مال و فرزندش، وسيله بى نيازى باشد. در آخرت نيز از اصحاب عيسى‌بن‌مريم است و اجر او در آخرت، به اندازه ملك سليمان است در اين جهان.
محل نزول
سوره مريم به اتفاق همه، مكى است.
زمان نزول
سوره مريم بعد از سوره فاطر در مكه نازل شده است و می توان گفت در سالهاى چهارم يا پنجم بعثت نازل شده است .
فضای نزول
غرض سوره مريم ذكر نمونه هايى از انسانهاى پاك و نمونه هايى از انسانهاى ناپاك و سرمشق قرار دادن آن دو گروه است، بدين طريق كه در اين سوره حالات زكريّا، يحيى، مريم، عيسى، إبراهيم، موسى، اسماعيل صادق الوعد و ادريس عليهم‌السلام در صورتهاى بسيار عالى توحيدى بيان شده است، سپس به جريان اقوامى كه در پى آنها آمده ولى زحمات آنها را به هدر داده اند اشاره رفته است و آن گاه مقدارى از حالات مشركان و انكار معاد به وسيله آنها، به ميان آمده و در آخر فرموده است فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا.
از همه اينها فهميده مى شود كه شأن [و فضاي] نزول بخصوصى در اين سوره نبوده است بلكه خداوند حالات نيكان را بيان فرموده و به جريان بدكاران اشاره كرده و آن گاه گفته است: خواسته ايم با اين آيات نيكوكاران را بشارت دهى و بدكاران را انذار نمايى، على هذا وضع آن روز مقتضى نزول چنين سوره بوده است.
ترتيب در مصحف
سوره مريم در چينش كنونى قرآن نوزدهمين سوره به شمار مى آيد.
ترتيب بر اساس نزول
سوره مريم چهل و چهارمين سوره در ترتيب نزول است و بعد از سوره فاطر نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال درترتيب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
در آخر سوره كهف، درباره يگانگى خدا و دعا كردن گفتگو كرد. در آغاز سوره مريم درباره پيامبران كه بر اين روش برانگيخته شده اند تا مردم به آنها اقتدا كنند و به وسيله آنها هدايت شوند، گفتگو مى كند.
ويژگي
سوره مريم از سور مثانی می باشد مثانی سوره هايی هستند که بعد از سور مئين قرار گرفته اند و زير صد آيه دارند مانند اينکه سور مئين مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند.
سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مريم و عنکبوت و روم و يس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهيم و ص و محمد و لقمان و زمر.
همچنين بنابر يکی از دو قول سوره مريم جزو سور مئين (صد آيه ای ها) است ابن قتيبه می گويد سور مئين سوره هايی هستند که بعد از سور طوال آمده اند علت نامگذاری اين سوره ها به مئين نزديک بودن تعداد آيه های اين سوره ها به عدد صد می باشد. گفته شده اين سوره ها عبارتند از «بنی إسرائيل، كهف، مريم، طه، أنبياء ، حج و مؤمنون». برخی ديگر نيز سور مئين را سوره های «توبه، نحل، هود، يوسف، کهف، بنی اسرائيل، انبياء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده اند.
روايتى است كه از رسول خدا صلی الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
بخارى از ابن مسعود روايت كرده كه دربارۀ سوره‌هاى: بنى اسرائيل، كهف، مريم، طه، و الانبياء گفت: «اين سوره‌ها از سوره‌هاى كهن اول است، و از ديرينه‌ها هستند» سپس به همين ترتيب آنها را ذكر كرد.
آيۀ پنجاه‌وهشتم سوره مريم سجدۀ تلاوت دارد.
