فاطر

 

شکافنده،آفریننده

 

مفهوم کلی سوره

 

يادآورى مبدأ و معاد؛

طرح رهبرى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله ؛

آفرينش فرشتگان به صورت هاى مختلف ؛

مراحل آفرينش انسان .

 

اسامی سوره

 

فاطر، ملائکه.

 

علت نام‌گذاری

 

«سوره فاطر»؛ اين واژه در اولين آيۀ اين سوره به عنوان يكى از صفات خداوند جل شأنه آمده است.

«سوره ملائکه»؛ به خاطر آمدن وصف و صفات ملائكه در آيۀ اول، این سوره به این نام عنوان شده است. 

 

تعداد آیات

 

سوره فاطر چهل‌وپنج آیه دارد.

 

تعداد کلمات

 

سوره فاطر هفت صدوهفتاد دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)

 

تعداد حروف

 

سوره فاطرسه هزاروصدوسی حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

 

اهداف و آموزه ها

 

در سوره فاطر اهداف اساسى زير پى گيرى مى شود:

1. يادآورى توحيد؛

2. يادآورى معاد؛

3. طرح رهبرى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله.

 

محتوا و موضوعات

 

محتوای آيات سوره فاطر را در پنج بخش مى توان خلاصه كرد.

بخش مهمى از آيات اين سوره پيرامون نشانه هاى عظمت خداوند در عالم هستى و دلائل توحيد سخن مى گويد؛

بخش ديگرى از آن از ربوبيت پروردگار و تدبير او نسبت به عموم جهان و خصوص انسان و خالقيت و رازقيت او و آفرينش انسان از خاك و مراحل تكامل او بحث مى كند؛

بخش ديگر پيرامون معاد و نتائج اعمال در آخرت، و رحمت گسترده الهى در اين جهان، و سنت تخلف ناپذير او در باره مستكبران است؛

قسمتى از آيات آن نيز اشاره به مساله رهبرى انبيا و مبارزه پى گير و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت و دلدارى پيامبر اسلام صلی‌الله‌عليه‌وآله در اين زمينه مى باشد؛

سرانجام بخشى از آن بيان مواعظ و اندرزهاى الهى در زمينه هاى مختلف است كه مكمل بحثهاى گذشته مى باشد.

بعضى از مفسران تمام اين سوره را در يك حلقه خلاصه كرده اند و آن مساله قاهريت خداوند در تمام زمينه هاست  . اين سخن گرچه با توجه به قسمت قابل توجهى از آيات سوره متناسب به نظر مى رسد، ولى در عين حال وجود بخشهاى مختلف ديگر را در اين سوره نمى توان انكار كرد.

 

فضائل، خواص و ثواب قرائت

 

ابى‌بن‌كعب از پيامبر صلی‌الله‌عليه‌وآله روايت كرده كه فرمود: «هر كس سوره ملائكه را قرائت كند روز قيامت سه در از درهاى بهشت او را صدا مي‌زند كه از هر كدام از اين سه در كه خواستى وارد شو».

 

محل نزول

 

سوره فاطر در مكه بر پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است.

 

زمان نزول

 

سوره فاطر بين هجرت به حبشه تا زمان معراج بر پيامبر نازل شده است .

 

فضای نزول

 

فضای نزول سوره فاطر همچون برخی از سوره‌های مکی اعتقادی است و بیشتر در مقابل جبهه‌گیری‌ها و شبه‌افکنی‌های مشرکان مکه نازل شده است. زیرا که بیش از نصف سوره در مورد توحید خداوند متعال و تدبیر و اداره کننده امور دنیاست. و همچنین مسأله نبوت و معاد نیز از مسائلی بود که در آن روز بیشترین بحث‌ها پیرامون آن‌ها بوده است و خداوند در این سوره به آنها پرداخته است.

 

ترتیب در مصحف

 

سوره فاطر در چينش كنونى قرآن سى‌و‌پنجمين سوره به شمار مى رود.

 

ترتیب بر اساس نزول

 

سوره فاطر چهل‌وسومين سوره در ترتيب نزول است و پس از سوره فرقان نازل شده است.(لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)

 

ارتباط با سوره قبلی

 

چون خداوند سبحان سوره سبأ را به ردّ اهل شرك و شك و عناد پايان داد سوره فاطر را به ذكر كمال قدرت و وحدانيت و دليلهاى توحيدى افتتاح نمود.

 

ویژگی

 

سوره فاطر یکی از پنج سوره ای است که با عبارت «الحمدلله» آغاز شده است این سوره ها عبارتند از فاتحه، انعام، کهف، سبأ، فاطر که همه آنها جزو سور مکی هستند.

همچنین سوره فاطر از سور مثانی می باشد مثانی سوره هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند.

سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر.

روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

بعضى از مفسران تمام سوره فاطر را در يك حلقه خلاصه كرده اند و آن مسالۀ قاهريت خداوند در تمام زمينه هاست.