- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره التکاثر
معرفی سوره التکاثر
تكاثر
تکاثر افتخار به کثرت مناقب است.
مفهوم کلی سوره
معادباورى ؛
هشدار در مورد فخرفروشى ؛
علم‌اليقين و عين‌اليقين .
اسامی سوره
تکاثر، الهکم التکاثر، مقبره.
علت نام‌گذاری
«سوره تکاثر»؛ به دلیل وجود این کلمه در آیۀ اول سوره به این اسم مشهور شده است. و در بسیاری از مصاحف و کتب تفسیری از این سوره با نام سوره تکاثر یاد شده است.
«سوره الهکم التکاثر»؛ به خاطر شروع سوره با این عبارت به این نام مشهور شده است. این اسم از لسان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و ابن‌عباس و همچنین برخی از کتب تفسیری و حدیثی نقل شده است.
«سوره مقبره»؛ ظاهرا به خاطر وجود لفظ «المقابر» در این سوره برخی از صحابه این سوره را به اسم مفرد آن نام‌گذاری کرده‌اند.
تعداد آیات
سوره تکاثر هشت آیه دارد.
تعداد کلمات
سوره تکاثر بیست‌وهشت کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره تکاثر صدوبیست حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
محورهاى اصلى سوره تکاثر عبارت اند از:
1. يادآورى معاد و هشدار در اين زمينه؛
2. سرزنش فخرفروشان زياده طلب.
محتوا و موضوعات
محتواى سوره تکاثر در مجموع نخست سرزنش و ملامت افرادى است كه بر اساس يك مطالب موهوم بر يكديگر تفاخر مى كردند، سپس هشدارى نسبت به مساله معاد و قيامت و آتش دوزخ، و سرانجام هشدارى در زمينه مساله سؤال و بازپرسى از نعمتها مى دهد.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
در حديث ابى‌بن‌كعب است كه هر كس سوره تکاثر را قرائت كند خداوند نعمتهايى را كه بر او در دنیا انعام فرموده محاسبه نكند و به او اجر هزار آيه را عطا فرماید.
شعيب عقرقوقى از امام صادق عليه‌السلام روايت كرده كه: «هر كس سوره الهكم التكاثر را در نماز واجبش بخواند براى او ثواب و اجر صد شهيد نوشته شود و كسى كه در نافله اش آن را بخواند براى او ثواب پنجاه شهيد است و كسى كه در نماز فريضه اش بخواند چهل صف از فرشتگان به او اقتدا كرده و با او نماز بخوانند».
درست از امام صادق عليه‌السلام روايت نموده كه گفت: رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «كسى كه الهكم التكاثر را در موقع خوابش بخواند از فتنه و فشار قبر مصون می‌ماند».
محل نزول
سوره تكاثر مدنى و بعضى گفته اند مكّى است.
زمان نزول
تاريخ نزول سوره تکاثر در ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره كوثر نازل شده است.
فضای نزول
سوره تکاثر در مذمت تکاثر و فخرفروشی به جهت کثرت جمعیت و فزون طلبی نازل شده است برخی از قبایل و طوایف کار را به جایی رسانده بودند که برای فخر فروشی و تکاثر علاوه بر زندگان به سراغ قبرها می‌رفتند و مردگان خود را هم می‌شمردند.
در مجمع‌البيان است كه بعضى گفته اند: «سوره تکاثر درباره يهود نازل شده كه گفته بودند: عده ما از جمعيت بنى‌فلان و بنى‌فلان و بنى‌فلان بيشتر است، و خلاصه ما از همه اين سه قبيله نيرومندتريم، همين معنا آنان را به خود مشغول كرد تا گمراه از دنيا رفتند (نقل از قتاده)».
بعضى ديگر گفته اند: در باره شاخه اى از انصار نازل شده كه با شاخه اى ديگر تفاخر كردند(نقل از ابى‌بريده).
و بعضى گفته اند درباره دو قبيله از قريش نازل شده، يعنى بنى‌عبدالمناف‌بن‌قصى، و بنى‌سهم‌بن‌عمرو كه با يكديگر تكاثر نموده، اشراف خود را مى شمردند، و عدد اشراف بنى‌عبد‌المناف بيشتر شد، آن گاه بنى‌سهم‌بن‌عمرو زير بار نرفته، گفتند بايد مرده هايمان را هم به شمار آوريم، شروع كردند به شمردن قبرها، اين قبر فلانى است و اين قبر فلانى، و در نتيجه عدد بنى سهم بيشتر شد، چون در دوران جاهليت عدد آنان بيشتر بود(نقل از مقاتل و كلبى).
ترتیب در مصحف
سوره تکاثر صدودومين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.
ترتیب بر اساس نزول
سوره تکاثر شانزدهمين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره كوثر نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
خداوند سبحان در سوره قارعه از صفت قيامت خبر داد و در سوره تکاثر هم ياد نمود كه تكاثر غفلت از قيامت مي‌آورد.
ویژگی
سوره تکاثر از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.
روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
مطالب سوره تکاثر علاوه بر کثرت طلبی هم درباره افراد پول‌پرست و مقام‌پرست صادق است و هم درباره دولت‌هاى ابر قدرت و ظالم كه ميدان زندگى را از دست ديگران گرفته اند.
