- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره الشرح (الانشراح)
معرفی سوره الشرح (الانشراح)
انشراح
بسط و وسعت دادن.
مفهوم کلی سوره
تسلّى به پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله ؛
يادآورى نعمت ها.
اسامی سوره
انشراح، شرح، ألم نشرح.
علت نام‌گذاری
«سوره انشراح» و «سوره شرح»؛ این دو اسم به معنی وسعت دادن برگرفته از آیۀ اول این سوره می‌باشند.
«سوره ألم نشرح» نام‌گذاری سوره به عبارت آغازین آن که در لسان بعضی از روایات هم به این نام آمده است.
تعداد آیات
سوره انشراح هشت آیه دارد.
تعداد کلمات
سوره انشراح بیست‌وهفت کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره انشراح صدوسه حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
هدف اساسى سوره انشراح، تسلى دادن به پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله است؛ البته با اين تذكر كه در پس مشكلات، آسانى است.
محتوا و موضوعات
عمده محتوای سوره انشراح بر سه محور دور مى زند:
بيان نعمتهاى سه گانه بر پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله؛
بشارت به پيامبر از نظر بر طرف شدن مشكلات دعوت او در آينده؛
توجه به خداوند يگانه و تحريص و ترغيب به عبادت و نيايش.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌وآله روايت نموده كه «هر كس سوره انشراح را قرائت كند خدا به او اجر كسى كه آن حضرت را غمگين ديده عطا می‌فرماید، پس رفع غم و غصّه از چهره و قلب آن حضرت نموده است».
محل نزول
سوره ضحى در مكه بر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است.
زمان نزول
تاريخ نزول سوره انشراح در ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره ضحى نازل شده است.
فضای نزول
پیامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله در راه تبلیغ اسلام با انواع مشکلات و آزار و اذیت‌ها روبه‌رو می‌گشت گاهی این ناملایمات به حدی بود که تحمل آن برای هر کسی مقدور نبود و خود پیامبر هم شدیدا آزرده خاطر می‌گشت. خداوند متعال سوره انشراح را در چنین فضایی و برای تسلی پیامبر فرستاده است. در این سوره خداوند با شمردن نعمتهای خود به پیامبر همانند سعه صدر و سبک کردن بار و بلند نمودن نام و آوازه حضرت در جهان، خاطرنشان می‌کند که در پس این سختی‌ها آسانی خواهد بود.
ترتیب در مصحف
سوره انشراح نودوسومين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.
ترتیب بر اساس نزول
سوره انشراح دوازدهمين سوره قرآن در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره فجر نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
از اصحاب ما اماميّه روايت شده كه سوره ضحى و الم نشرح يك سوره هستند بخاطر تعلّق داشتن يكى به ديگرى، و بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ هم فاصله بين آنها نيست كه دو سوره باشد، و در نماز واجب ميان آنها در يك ركعت جمع نموده اند.
ویژگی
روايات متعددى، سوره ضحی و سوره انشراح يك سوره است، و لذا براى اينكه در هر ركعت بعد از سوره حمد بايد يك سوره كامل خوانده شود اين دو سوره را بايد با هم خواند (نظير اين معنى در باره سوره هاى" فيل" و" لايلاف" نيز گفته شده است).
و اگر درست در محتواى اين دو سوره دقت كنيم مى بينيم پيوند مطالب آنها بقدرى زياد است كه حتما يكى ادامه ديگرى مى باشد، هر چند ميان آن دو" بسم اللَّه" فاصله شده است.
در اينكه آيا اين دو سوره از هر نظر يكى است؟ يا در خصوص نماز بايد در حكم يك سوره حساب شود؟ گفتگويى است كه بايد شرح آن را در كتب فقهى (بحث قرائت نماز) مطالعه كرد، ولى به هر حال اجماع علماء بر اين است كه در قرائت نماز نمى توان به يكى از اين دو قناعت نمود.
سوره انشراح از سور مفصلات می باشn ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.
روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
