- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره النجم
معرفی سوره النجم
نجم
اصل نجم بمعنى طلوع و بروز است گويند: «نَجَمَ القرن و النّبات» يعنى شاخ و علف روئيد و ظاهر شد، ستاره را از آن نجم گويند كه طلوع ميكند.
مفهوم کلی سوره
مبارزه با شرك و خرافات؛
يادآورى نبوت و برخى كتب و اقوام پيامبران پيشين ؛
يادآورى معاد و دلايل آن ؛
اشاره اى به معراج پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله.
اسامی سوره
نجم
علت نامگذاری
«سوره نجم»؛ نام اين سوره از آيۀ اول آن گرفته شده است که خدا بدان قسم ياد كرده است.
تعداد آیات
سوره نجم شصت‌ودو آیه دارد.
تعداد کلمات
سوره نجم سیصدوشصت کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره نجم هزاروچهارصدوپنج حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
مهم ترين هدف هاى سوره نجم عبارت اند از:
1. مبارزه با شرك و خرافات؛
2. مسألۀ وحى و نبوت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله؛
3. يادآورى معاد.
محتوا و موضوعات
محتواى سوره نجم را در هفت بخش مى توان خلاصه كرد:
در آغاز سوره بعد از سوگند پر معنايى، از حقيقت وحى سخن مى گويد و تماس مستقيم پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله را با پيك وحى جبرئيل روشن مى سازد، و ساحت مقدس پيامبر را از اينكه چيزى جز وحى الهى بگويد مبرا مى كند؛
در بخش ديگرى از اين سوره از معراج پيامبر سخن گفته، و گوشه هايى از آن را با عباراتى كوتاه و پرمعنى مجسم مى كند كه آن نيز رابطه مستقيمى با وحى دارد؛
سپس به خرافات مشركان در زمينه بت‌ها، و عبادت فرشتگان، و امور ديگرى كه جز از روى هوا و هوس نبود، پرداخته و آنها را سخت در اين رابطه نكوهش مى كند، و از پرستش آنها بر حذر مى دارد، و با منطقى نيرومند اين معنى را اثبات مى نمايد؛
در بخش ديگرى راه توبه را به روى اين منحرفين و عموم گنهكاران باز مى كند، و آنها را به مغفرت واسعه حق نويد مى دهد، و تاكيد مى كند كه هر كس مسئول اعمال خويش است و هيچكس بار گناه ديگرى را بر دوش نمى كشد؛
براى تكميل اين اهداف در بخش ديگرى از اين سوره گوشه هايى از مساله معاد را منعكس مى سازد، و دليل روشنى براى اين مساله از آنچه در نشئه دنيا وجود دارد اقامه مى كند؛
مطابق معمول اشاراتى به سرنوشت دردناك اقوام پيشين كه در طريق دشمنى با حق پافشارى و لجاج و عناد داشتند، (همچون اقوام عاد و ثمود و نوح و لوط) مى كند تا غافلان بي‌خبر را از اين طريق بيدار سازد.
سرانجام سوره را با امر به سجده و عبادت براى پروردگار پايان مى بخشد.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب ميگويد: رسول خدا صلی‌الله‌عليه‌وآله فرمودند: «هر كس سوره نجم را بخواند به او ده حسنه، و به تعداد تمام كسانى كه به حضرت محمد صلی‌الله‌عليه‌وآله ايمان آورده، و حضرت را منكر شده اند پاداش خواهد داد».
يزيدبن‌خليفه از حضرت صادق عليه‌السلام روايت ميكند كه فرمودند: «هر كس همه شب يا همه روز بر خواندن سوره نجم مداومت نمايد بين مردم به شايستگى زندگى كرده، و داراى محبوبيت خواهد شد».
محل نزول
معدل از ابن عباس و قتاده نقل كرده است كه سوره نجم مكى است غير از يك آيه از آن كه در مدينه نازل شده است، و آن آيه اينست: (الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ ...).
و از حسن نقل شده است كه اين سوره مدنى است .
زمان نزول
سوره نجم در اوائل سال چهارم بعثت نازل شده است.
فضای نزول
سوره نجم به گفته بعضى مفسرین نخستين سوره اى است كه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله بعد از علنى كردن دعوت خود آن را آشكارا و با صداى بلند در حرم مكه تلاوت كرد، و مشركان به آن گوش دادند، و همه مؤمنان آن روز و حتى مشركان سجده كردند. به هر حال اين سوره به خاطر مكى بودنش بحثهايى از اصول اعتقادى مخصوصا نبوت و معاد دارد، و با تهديدهاى كوبنده و انذارهاى مكرر به بيدارى كفار مى پردازد.
ترتیب در مصحف
سوره نجم پنجاه‌وسومين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.
ترتیب بر اساس نزول
سوره نجم بيست‌وسومين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره اخلاص نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
خداوند سوره نجم را با ياد پيامبر صلی‌الله‌عليه‌وآله شروع كرده است، همانگونه كه سوره طور را با ياد آن حضرت ختم فرموده، تا آخر سوره قبلى به ابتداى اين سوره با دو مطلب همگون اتصال يابد.
ویژگی
سوره نجم از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.
روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
سوره نجم از سور عزائم است و آيۀ شصت و دوم (آیه آخر) آن سجدۀ واجب دارد كه هركسى اين آيه را بشنود يا بخواند، واجب است يك سجده به جا آورد.
سور عزائم عبارتند از سوره های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در نماز جائز نیست.
از امتيازات سوره نجم آيات كوتاه و آهنگ خاص اين آيات است، كه به مفاهيم آن نفوذ عميقى مى دهد، و قلب و روح خفتگان را بيدار كرده، همراه خود به آسمانها مى برد.
