- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره الملک
معرفی سوره الملک
ملک
(بر وزن قفل) در استعمال قرآن به معنى حکومت و اداره امور است .
مفهوم کلی سوره
يادآورى مبدأ و معاد؛
امتحان، هدف آفرينش زندگى و مرگ ؛
مباحث کيهان شناسى .
اسامی سوره
مُلک، تبارک، مانعه، منجیه، واقیه، دافعه، شافعه، مخلصه، مجادله، مناعه.
علت نام‌گذاری
«سوره مُلک»؛ ملک (به ضم میم) به معناى فرمان روايى است و سبب اين نام گذارى، آيۀ اول اين سوره است که در آن سخن از فرمان روايى خدا به ميان آمده است.
«سوره تبارک»؛ به خاطر آغاز این سوره با کلمه تبارک و نیز حدیثی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به این نام مشهور شده است.
«سوره منجیه»؛ ترمذی در ضمن حدیثی از ابن‌عباس آورده است که اين سوره منجيه است زیرا که خواننده‌اش را از عذاب قبر نجات می دهد.
«سوره مجادله»؛ در مسند عبید ضمن حدیثی آمده است که این سوره المجادله است زیرا که روز قيامت نزد پروردگارش براى خواننده اش مجادله و بحث خواهد کرد.
«سوره مانعه»؛ طبرانى از ابن‌مسعود آورده که گفت در زمان پيامبر اين سوره را المانعه مى ناميديم. و نیز روایتی از پیامبر که این سوره را مانع از عذاب قبر معرفی کرده است.
«سوره واقیه»؛ روایتی که مجمع البیان از پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل کرده است که اين سوره شخص را از عذاب قبر نگه مي‌دارد.
«سوره شافعه»؛ به خاطر اینکه این سوره شفیع قاری‌اش در روز قیامت می‌باشد.
«سوره دافعه» به خاطر اینکه بلاء دنیا و عذاب آخرت را از خواننده‌اش دفع می‌کند.
«سوره مخلصه»؛ به خاطر مخاصمه این سوره با ماموران جهنم برای اینکه به قاری این سوره دست نیابند.
«سوره مناعه»؛ با توجه به روایات، اسم یا وصف مناعه برای این سوره به جهت آن است که این سوره، قاری خودش را از انواع بلاها و عذاب‌ها مصون می‌دارد.
تعداد آیات
سوره ملک سی آیه دارد.
تعداد کلمات
سوره ملک سيصدوسى کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره ملک هزاروسيصد حرف دارد . (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
اساسى ترين هدف هاى سوره ملک عبارت اند از:
1. يادآورى مبدأ هستى؛
2. يادآورى معاد.
محتوا و موضوعات
مطالب سوره ملک عمدتا بر سه محور دور مى زند.
بحثهايى پيرامون مبدأ و صفات خداوند، و نظام شگفت انگيز خلقت مخصوصا آفرينش آسمانها و ستارگان، و آفرينش زمين و مواهب آن، و همچنين آفرينش پرندگان، و آبهاى جارى و آفرينش گوش و چشم و ابزار شناخت؛
بحثهايى پيرامون معاد و عذاب دوزخ، و گفتگوهاى ماموران عذاب با دوزخيان، و مانند آن؛
انذار و تهديد کافران و ظالمان به انواع عذابهاى دنيا و آخرت.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌کعب از پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله روايت کرده که فرمود: «هر کس سوره تبارک را بخواند مانند کسى است که شب قدر را بيدار بوده و احياء داشته است».
ابن‌عباس می‌گويد: پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «دوست دارم که تَبارَک الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْک در قلب هر مؤمنى باشد».
از ابوهريره روايت شده که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «به تحقيق که سوره اى از کتاب خدا نيست مگر سى آيه که شفاعت مي‌کند براى آدم. پس در روز قيامت او را از آتش دوزخ درآورده و داخل بهشت مي‌کند و آن سوره تبارک است».
از ابن‌مسعود روايت شده که گفت: «وقتى مرده اى در قبر گذارده مي‌شود، از طرف پاى او فرشته عذاب مي‌آيد. پس به او گفته مي‌شود براى شما راهى و تسلّطى بر او نيست. براى اينکه او قيام مي‌کرد به سوره ملک سپس از بالاى سر او مي‌آيد. پس زبان او ميگويد: براى شما سلطه اى بر او نيست. براى اينکه او با من سوره ملک را قرائت مي‌کرد».
حسن‌بن‌محبوب از جميل‌بن‌صالح از سدى صيرفى از حضرت ابى‌جعفر باقر عليه‌السلام روايت کرده که فرمود: «سوره ملک، سوره ممانعه است که از عذاب قبر ممانعت مي‌کند و آن در تورات سوره ملک نوشته شده و کسى که در شب آن را بخواند پس البتّه بيشتر و نيکوتر (ممانعت از عذاب قبر او شود) و از غافلين نوشته نشود و من نشسته بعد از نماز عشاء قبل از رکوع نافله آن را مي‌خوانم و البتّه کسى که در حال زندگانيش در شب و روزش آن را بخواند. وقتى در قبرش نکير و ناکر از طرف پايش آمدند. پايش به آنها ميگويد: براى شما راهى و تسلّطى تا ما قبل من نيست. زيرا اين بنده در هر شب و روز قيام با من کرده و سوره ملک را مي‌خواند. پس وقتى از طرف شکم او مي‌آيند شکم مرده به آنها ميگويد براى شما تا بالاى من راهى نيست. اين بنده خدا مرا ظرف سوره ملک قرار داده بود.و وقتى از طرف زبان او آمدند. زبان به آنها می‌گويد: شما را بر او تسلّطى نيست. اين بنده در هر شب و روز سوره ملک را مي‌خواند».
ابوبصير از حضرت صادق عليه‌السلام روايت نموده که فرمود: هر کس سوره «تَبارَک الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْک» را در نمازش پيش از آنکه بخوابد، قرائت کند پيوسته در امان خدا باشد تا صبح نمايد و در امان اوست در روز قيامت تا ان شاء اللَّه داخل بهشت گردد.
محل نزول
سوره ملک در مکه بر پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل شده است.
زمان نزول
تاريخ نزول سوره ملک در بعد از اسراء و قبل از هجرت پيامبر به مدينه است و بعد از سوره طور نازل شده است.
فضای نزول
سوره ملک در اواخر حضور پیامبر اسلام در مکه نازل شده است، مشرکان در فضای آنروز مکه ربوبیت تامه برای خداوند متعال قائل نبودند و برای هر یک از امورات عالم پروردگاری مستقل می‌پنداشتند و براساس آن استدلال می‌کردند. این سوره در چنان فضایی نازل شده است و در واقع غرض اين سوره بيان عموميت ربوبيت خداى تعالى براى تمامى عالم است، در مقابل مسلک وثنى ها که معتقدند براى هر يک از نواحى عالم پروردگاری جداگانه است که يا از خيل فرشتگان است، و يا از مخلوقات ديگر، و خداى عز و جل پروردگار همه عالم نيست، بلکه تنها پروردگار آن ارباب است و بس. و به همين جهت در اين سوره بسيارى از نعمت هاى الهى از خلقت و تدبير را نام مى برد، چون در حقيقت ذکر اين نعمت ها استدلالى است بر ربوبيت عامه الهى.
ترتیب در مصحف
سوره ملک شصت‌وهفتمين سوره در چينش کنونى قرآن است.
ترتیب بر اساس نزول
سوره ملک هفتادوهفتمين سوره در ترتيب نزول می‌باشد و بعد از سوره طور نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
چون خداوند سبحان سوره تحريم را پايان داد به اينکه اتّصال و پيوست به پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله سودى ندارد مگر به اطاعت. و اصل و ريشه طاعت هم معرفت و تصديق به کلمات الهى است. سوره ملک را به دليل‌هاى معرفت و آيات پروردگار افتتاح نموده است.
ویژگی
سوره ملک دومین سوره ای است که بعد از سوره فرقان با کلمه تبارک آغاز شده است و یکی از پر فضیلت‌ترین سوره‌های قرآن است که اوصاف و اسامی زیادی هم برای آن ذکر شده است.
سوره ملک از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يکديگر جدا شده‌اند.
روايتى است که از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
سوره ملک همچنین جزو سور ممتحنات نیز آمده است
