غاشیه

 

فرا گيرنده و پوشاننده.

 

مفهوم کلی سوره

 

نشانه هاى خدا در صحنۀ هستى ؛

رستاخيز و ويژگى هاى آن .

 

اسامی سوره

 

غاشیه، هل أتاک حدیث الغاشیة.

 

علت نام‌گذاری

 

«سوره غاشیه»؛ نام اين سوره «غاشيه» (پوشاننده) و اشاره به روز رستاخيز است كه حوادث هولناك آن همه را مى پوشاند. اين نام از آيه اول اين سوره گرفته شده است.

«سوره هل أتاک حدیث‌الغاشیة» در برخی منابع تفسیری از این نام یاد شده است، که در واقع تسمیه سوره به عبارت آغازین آن است که در صدر اسلام مرسوم بوده است.

 

تعداد آیات

 

سوره غاشیه بیست‌وشش آیه دارد.

 

تعداد کلمات

 

سوره غاشیه نود ودو کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)

 

تعداد حروف

 

سوره غاشیه سیصدوهشتادویک حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

 

اهداف و آموزه ها

 

دو محور اساسى سوره غاشیه توحيد و معاد است.

 

محتوا و موضوعات

 

سوره غاشیه كه از سوره هاى مكى است عمدتا بر سه محور دور مى زند:

محور اول: بحث معاد است، مخصوصا كيفرهاى دردناك مجرمان و پاداشهاى شوق انگيز مؤمنان؛

محور دوم: بحث توحيد است كه با اشاره به آفرينش آسمان و خلقت کوه‌ها و زمين و توجه انسانها به اين سه موضوع اسرار آميز بيان شده؛

و محور سوم: بحث از نبوت و گوشه اى از وظائف پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله است، و در مجموع اهداف سوره هاى مكى را كه تقويت مبانى ايمان و اعتقاد است تعقيب مى كند.

 

فضائل، خواص و ثواب قرائت

 

ابى‌بن‌كعب از پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله روايت نموده كه فرمود: «هر كس سوره غاشیه را قرائت كند خداوند حساب آن را آسان كشد».

ابوبصير از امام صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود: «هر كس قرائت هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْغاشِيَةِ را در نمازهاى واجب و يا نافله اش ادامه دهد خداوند او را در دنيا و آخرت مشمول رحمت خود فرموده و او را در روز قيامت از عذاب و شكنجه هاى آتش در امان قرار دهد».

 

محل نزول

 

سوره غاشيه در مكه بر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نازل شده است.

 

زمان نزول

 

تاريخ نزول سوره غاشیه بعد از اسراء و قبل از هجرت پيامبر به مدينه است و بعد از سوره ذاريات نازل شده است.

 

فضای نزول

 

با توجه به مکی بودن سوره غاشیه و بحث‌های عقیدتی در سوره‌های مکی این سوره هم به بشارت و انذار پرداخته است و مطالب عاليه آن نشان مى دهد كه وضع آن روز اسلام و هدايت انسانها مقتضى آن بوده كه اين سوره مباركه نازل شود و گوشه اى از نظام اتم كائنات و آخرين مسير حيات بشرى را روشن نمايد.

 

ترتیب در مصحف

 

سوره غاشیه هشتادوهشتمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.

 

ترتیب بر اساس نزول

 

سوره غاشیه شصت‌وهشتمين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره ذاريات نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)

 

ارتباط با سوره قبلی

 

چون خداوند سبحان سوره أعلی را به ترتيب در آخرت پايان داد و اينكه آن بهتر از دنياست سوره غاشیه را نيز به بيان احوال آخرت شروع نمود.

 

ویژگی

 

سوره غاشیه از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند. 

روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

استفاده از روش های تربیتی همچون سؤال نمودن از وضعیت روز قیامت با تعبیری خاص، به تصویر کشیدن حالات مختلف مؤمنان و کافران، توجه دادن به خلقت موجود عجیبی مانند شتر و مختار دانستن انسان در پذیرش و عدم پذیرش انذارهای پیامبران از ویژگی های خاص و هنرمندانه سوره غاشیه است.