- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره الانعام

معرفی سوره الانعام
أنعام
احشام و چهارپایان، جمع نعم (بر وزن فرس) گفته اند عبارت است از گاو، گوسفند و شتر.
مفهوم کلی سوره
فراخوان به اصول سياسى دين ؛
ابراهيم بتشكن تاريخ ؛
احكام گوشت هاى حلال و حرام ؛
ممنوعيت فرزندكشى .
اسامی سوره
أنعام، حجت.
علت نامگذاری
«سوره أنعام»؛ به خاطر اين که ذکر انعام و احکام آن در اين سوره آمده است.
«سوره حجت»؛ به خاطر ذکر حجت نبوت و اينکه اين حجت تکرار شده است.
تعداد آيات
سوره انعام صدوشصتوپنج آيه دارد.
تعداد کلمات
سوره انعام سههزار وپنجاه و دو کلمه دارد. (لازم به ذکر است که اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره انعام دوازده هزار وچهار صد و بيست حرف دارد. (لازم به ذکر است که اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزهها
همانند اکثر سوره های مکی اهداف اساسى سوره انعام دعوت به اصول اساسى دين، يعنى توحيد، نبوت و معاد است.
محتوا و موضوعات
آيات نخست (اول تا هفتم) سوره انعام به حمد و ستايش پروردگار و اثبات يگانگى خداوند از طريق يادآورى خلقت آسمانها و زمين و چگونگى آفرينش انسان اختصاص دارد و مى افزايد كه دلايل روشن و غير قابل انكارى بر برترى و حاكميت خداوند بر جهان هستى دلالت مى كند؛ اما كافران كه جز بهانه جويى كارى ندارند از اين نشانه هاى آشكار روى برتافته، پيامبران را استهزاء مى كنند و از عذاب الهى كه پيشينيان آنها را در بر گرفت غفلت مى كنند، در حالى كه آنان از قدرت و ثروتى بيش از مشركان مكه برخوردار بودند؛ اما به سبب رفتار ناشايستشان به عذاب الهى دچار شدند.
پس از اين مقدمه كوتاه ساير آيات اين سوره به بيان انحرافات فكرى و رفتارى مشركان و پاسخگويى به شبهات آنان مى پردازد و به مناسبت، اصولى از توحيد و هدايت را مطرح مى كند، بر اين اساس آيات هشتم تا يکصدوسيوپنجم انحرافات فكرى و شبهات مطرح شده از سوى مشركان را بررسى مى كند و آيات يکصدوسيوششم تا يکصدوپنجاهودوم رفتارهاى ناشايست و بدعتهايى را كه در آيين ابراهيم پديد آورده بودند بيان و احكام الهى را تشريح مى كند و در انتها با جمع بندى اين مطالب در آيات يکصدوپنجاهوسوم تا يکصدوشصتوپنجم سوره به پايان مى رسد.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
همراهی هفتاد هزار فرشته هنگام نزول، صلوات فرشتگان؛
ابىّبنكعب، از پيامبر اسلام صلياللهعليهوآله روايت كرده است كه فرمود: «سوره انعام يكجا بر من نازل شد، در حالى كه هفتاد هزار فرشته با صداى حمد و تسبيح، سوره را همراهى ميكردند. هر كس اين سوره را بخواند، همين هفتاد هزار فرشته به عدد هر آيه اى يك شبانه روز بر او صلوات مى فرستند»
عبادت چهلهزار فرشته، دوری از وسوسههای شيطان؛
جابربنعبداللَّهانصارى روايت كرده است كه حضرت رسول صلياللهعليهوآله فرمود: «هر كس سه آيه اول سوره انعام را، تا «وَ يَعْلَمُ ما تَكْسِبُونَ» بخواند، خداوند چهلهزار فرشته، موكل او مى سازد كه مثل عبادت ايشان را تا روز قيامت، برايش بنويسند و فرشته اى از آسمان هفتم با عصائى آهنين نازل ميشود و هر گاه شيطان بخواهد در دلش وسوسه اى كند، با آن عصا بر سرش مى كوبد...»
همراهی هفتادهزار فرشته هنگام نزول، برآورده شدن حاجت؛
عياشى به اسناد خود از ابىبصير روايت كرده است كه امام صادق عليه السلام فرمود: «سوره انعام، يك جا نازل شد و هفتاد هزار ملك، سوره را با تعظيم همراهى كردند، زيرا در هفتاد جاى آن نام خداوند آمده است. اگر مردم ميدانستند در قرائت آن چقدر فضيلت است، آن را ترك نميكردند»، سپس فرمود: «هر كه را به خداوند حاجتى است كه ميخواهد بر آورده شود، چهار ركعت نماز با فاتحةالكتاب و سوره انعام بخواند و بعد از آنكه از قرائت فارغ شد، بگويد: يا كريم يا كريم يا كريم، يا عظيم يا عظيم يا عظيم، يا اعظم من كل عظيم يا سميع الدعاء، يا من لا تغيره الليالى و الايام. صل على محمد و آل محمد. و ارحم ضعفى و فقرى و فاقتى و مسكنتى يا من رحم الشيخ يعقوب حين رد عليه يوسف قرة عينه. يا من رحم ايوب بعد طول بلائه. يا من رحم محمداً و من اليتم آواه و نصره على جبابرة قريش و طواغيتها و امكنه منهم. يا مغيث يا مغيث يا مغيث .... به خدا قسم اگر اين دعا را بخوانى و همه حوائج خود را از خدا بخواهى، به تو عطا مى كند»
همراهی هفتادهزار فرشته هنگام نزول، تسبيح فرشتگان؛
علىبنابراهيم نقل كرده است كه حضرت رضا عليهالسلام فرمود: «سوره انعام، يكجا نازل شد و هفتادهزار فرشته با صداى تسبيح و تهليل و تكبير سوره را همراهى كردند. هر كس اين سوره را بخواند، فرشتگان تا روز قيامت، برايش تسبيح مى كنند».
ايمنی از آتش؛
ابوصالح نقل كرده است كه ابنعباس مى گفت: «هر كس سوره انعام را هر شب بخواند، روز قيامت از مردمى است كه ايمن هستند و آتش را هرگز به چشم خود نمى بيند».
محل نزول
ابن عباس مى گويد: سوره انعام مكّى است، بجز شش آيه: آن از آيه «وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ ...» تا پايان سه آيه و از آيه: «قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ ...» تا پايان سه آيه، اين شش آيه، در مدينه نازل شده اند.
در روايت ديگر از وى نقل شده است كه فقط سه آيه دوم در مدينه نازل شده است.
زمان نزول
تاريخ نزول سوره انعام در ما بين اسراء و هجرت پيامبر به مدينه است و بعد از سوره حجر نازل شده
است.
فضای نزول
به احتمال قوى سوره انعام در سال چهارم يا پنجم بعثت، يعنى يك يا دو سال پس از آنكه پيامبر صلىاللهعليهوآله مأمور به آشكار كردن دعوت خود شد فرود آمده است. مشركان كه با سخنان و تعاليم جديدى مواجه شده بودند و تأثير شگرف آن را بر مردم مشاهده مى كردند تلاش گسترده اى را براى تخريب شخصيت پيامبر صلىاللهعليهوآله و روياروئى با تعاليم حياتبخش اسلام سامان دادند و با شبهه افكنى درباره آموزه هاى قرآنى مانع از ايمان آوردن عموم مردم و گسترش دين اسلام در جامعه خود شدند.
مشركان مكه پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآله را به دروغگويى متهم و اعلام كردند كه پيامبران بايد از فرشتگان باشند؛ نه از نوع انسان. آنان معاد را انكار كرده، آن را به سخره مى گرفتند و شرك و بت پرستى را برتر از يگانه پرستى مى دانستند. آيات خدا را تكذيب مى كردند، اعجاز قرآن را زير سؤال برده و مى گفتند: قرآن چيزى جز سخنان پيامبر صلىاللهعليهوآله نيست و تقاضاى معجزات ديگرى مى كردند. در چنين فضايى سوره مباركه انعام نازل شد و ضمن ارائه پاسخهاى منطقى و مستدل به شبهات مشركان و ابطال عقايد نادرست آنها اصول و بنيادهاى دين اسلام را بيان كرد.
ترتيب در مصحف
سوره انعام در ترتيب فعلی قرآن ششمين سوره به شمار مي آيد.
ترتيب بر اساس نزول
سوره انعام پنجاهوپنجمين سوره نازله مي باشد و بعد از سوره حِجر نازل شده است . (لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
خداوند سوره مائده را به آيه «عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ» خاتمه داد. سوره انعام را هم با بيان خلقت آسمانها و زمين و ... آغاز كرد كه دليل قدرت كامل اوست .
ويژگى
سوره انعام يکی از پنج سوره ای است که با عبارت «الحمدلله» آغاز شده است اين سوره ها عبارتند از فاتحه، انعام، کهف، سبأ، فاطر که همه آنها جزو سور مکی هستند.
سوره انعام يکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می گويند ولی برخی ديگر هفتمی را يونس می دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نيست (اين قول سعيد بن جبير می باشد)
روايت از رسول خدا صلی الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد .
سوره انعام اولين سوره مكى است که در ميان هفت سوره طولانی قرآن قرار گرفته است.
از روايات اهل بيت عليهمالسلام و سخنان مفسران استفاده مى شود كه اين سوره يكباره بر پيامبر صلىاللهعليهوآله فرود آمده است. در اين سوره، نام خدا هفتاد بار ياد شده است.