- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره الأعلى
معرفی سوره الأعلى
أعلى
بالاتر و برتر، در علوّ مكان و مقام هر دو آيد.
مفهوم کلی سوره
خداشناسى ؛
وظايف پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله ؛
برترى آخرت بر دنيا.
اسامی سوره
اعلی، سبح اسم ربک الأعلی، سبح
علت نام‌گذاری
«سوره اعلی»؛ نام اين سوره «اعلى» است كه از آيۀ اول آن گرفته شده و به عنوان يكى از صفات خدا آمده است.
«سوره سبح» و «سوره سبح اسم ربک الأعلی»؛ نام‌گذاری سوره با عبارت آغازین که در لسان بعضی از روایات هم به این اسم آمده است.
تعداد آیات
سوره اعلی نوزده آیه دارد.
تعداد کلمات
سوره اعلی هفتادودو کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره اعلی دویست‌ونود ویک حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
در سوره اعلی دو محور اساسى پى گيرى مى شود:
1. شناخت خدا و صفات او؛
2. معرفى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله و وظايف او.
محتوا و موضوعات
سوره اعلی در حقيقت از دو بخش تشكيل يافته، بخشى كه در آن روى سخن به شخص پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله است و دستوراتى را در زمينه تسبيح پروردگار، و اداى رسالت، به او مى دهد، و اوصاف هفتگانه اى از خداوند بزرگ در اين رابطه مى شمرد.
و بخش ديگرى كه از مؤمنان خاشع، و كافران شقى، سخن به ميان مى آورد، و عوامل سعادت و شقاوت اين دو گروه را به طور فشرده در اين بخش بيان مى كند.
و در پايان سوره اعلام مى دارد كه اين مطالب تنها در قرآن مجيد نيامده است، بلكه حقايقى است كه در كتب و صحف پيشين، صحف ابراهيم و موسى، نيز بر آن تاكيد شده است.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب گويد: «پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود: «هر كس سوره اعلی را قرائت كند خداوند به او به عدد هر حرفى كه خدا بر ابراهيم و موسى و محمد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله و سلّم نازل فرموده ده حسنه را عطا فرماید».
از على عليه‌السلام روايت شده كه پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله سوره اعلی را دوست مي‌داشت و فرمود: «اوّل كسى كه گفت سبحان ربى الأعلى ميكائيل بود».
از ابن‌عباس روايت شده كه گفت: «چون پيغمبر سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى را قرائت می‌کرد مي‌فرمود: سبحان ربّى الأعلى»، و همين طور از حضرت على عليه‌السلام و ابن‌عمر و ابن‌زبير روايت شده كه ايشان هم چنين مي‌كردند، جويبر از ضحاك روايت كرده كه او چنين مي‌گفت و مى گفت: «هر كس سوره اعلى را بخواند، پس اينكار را بكند، يعنى بگويد سبحان ربّى الأعلى».
ابو‌بصير از امام صادق عليه‌السلام روايت كرده: «هر كه در نماز واجب و يا نافله اش سبح اسم ربك را قرائت كند به او گفته مى‌شود در روز قيامت از هر در بهشت كه خواستى داخل شوى داخل شو».
عياشى به اسنادش از ابى‌حميصه از على عليه‌السلام روايت كرده كه گفت: «من بيست شب پشت سر على عليه‌السلام نماز خواندم، پس قرائت نكرد مگر سبح اسم ربك را، و فرمود: اگر مي‌دانستند چه فضيلتى در این سوره است هر آينه آن را هر کس در هر روز بيست مرتبه قرائت مي‌كرد، و البته هر كس آن را قرائت كند مثل آن است كه صحف موسى و ابراهيم عليهماالسلام را خوانده است.»
از عقبه‌بن‌عامرجهنى روايت شده كه گفت: «چون آيه فسبح باسم ربك العظيم نازل شد پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود: آن را در ركوعتان قرار دهيد و چون سبح اسم ربك الأعلى نازل شد فرمود: آن را در سجودتان قرار دهيد».
محل نزول
سوره اعلی بنا بر قول ابن عبّاس مكّى و بنا بر قول ضحاك مدنى می باشد.
زمان نزول
تاريخ نزول سوره اعلی در ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره تكوير نازل شده است.
فضای نزول
ظاهرا فضای خاصی برای نزول سوره اعلی متصور نیست بلکه تشريع نماز عيد و زكات فطره، سبب نزول سوره اعلی بوده است، خدا به آن حضرت وعده مى دهد كه او را طورى خواناى وحى كند كه آيات را مطلقا فراموش ننمايد.
ترتیب در مصحف
سوره اعلی هشتادوهفتمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.
ترتیب بر اساس نزول
سوره اعلی هشتمين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره تكوير نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
چون خداوند متعال سوره طارق را به ذكر وعيد و تهديد كفار پايان داد، سوره اعلی را به ذكر صفات عاليه و قدرتش بر آنچه مي‌خواهد شروع نموده است.
ویژگی
سوره اعلی از سور مسبحات است
همچنین این سوره از سور مفصلات نیز می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.
روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.
دستور به نماز و زکات که مصداق بارز آن نماز عید فطر و زکات فطره است در سوره اعلی آمده است.
