روزه کله گنجشکی

ماه رمضان برای مسلمانان پر از شور و نشاط معنوی است. اما فقط بزرگترها نیستند که برای فرا رسیدن این ماه اشتیاق دارند، کودکان نیز می‌خواهند در کنار خانواده روزه بگیرند و از این طریق با الگو گرفتن از والدین و خانواده خود با احکام اسلام آشنا شوند. یکی از مناسب‌ترین و بهترین کارها برای آشنا کردن کودکان با مهفوم و هدف روزه، روزه کله گنجشکی است. کودکان با گرفتن روزه بیشتر با دین و مفاهیم اسلام آشنا می‌شوند و احساس رشد و بزرگی می‌کنند. با آسمونی همراه باشید تا با هم نگاهی داشته باشیم به مفهوم روزه کله گنجشکی و چگونگی انجام آن در ماه مبارک رمضان.

روزه کله گنجشکی چیست؟

روزه کله گنجشکی برای کودکانی که به توانایی کامل برای روزه گرفتن نرسیده‌اند، مناسب است. البته افرادی نیز به خاطر بیماری‌هایی که دارند دارو مصرف می‌کنند و در بهترین حالت می‌توانند از صبح تا ظهر چیزی نخورند؛ روزه کله گنجشکی برای آن‌ها نیز مناسب است. برای گرفتن این روزه، کودکان سحری می‌خورند و تا ظهر فردا نباید چیزی نمی‌خورند. هنگام اذان ظهر می‌توانند غذایشان را میل کنند. کودکان با گرفتن روزه کله گنجشکی با آداب این ارزش این اعمال نیک آشنا می‌شوند و یاد می‌گیرند صبر کنند، دعا کنند، نماز بخوانند و از کارهای نادرست دوری کنند. اما روزه کله گنجشکی برای چه سنی است؟

بهتر است کودکان قبل از شروع سن تکلیف به روزه عادت کنند. کودکان از سن هفت‌سالگی می‌توانند روزه کله گنجشکی بگیرند و با آداب روزه در اسلام آشنا شوند.

در روزه کله گنجشکی چه موقع باید غذا خورد؟

• روزه کله گنجشکی به این صورت است که از اذان صبح تا بعد از اذان ظهر نباید چیزی خورد.
• در زمان اذان ظهر دوباره چیزی خورده و می‌نوشیده می‌شود و دوباره تا اذان مغرب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌شود.
• سعی کنید کودکان را تشویق کنید تا در مدتی که روزه کله گنجشکی دارند حرف بد نزنند و کارهای نادرست انجام ندهند و در روز چند بار (و نه بیش از حد) این موضوع را با مهربانی به آن‌ها گوشزد کنید.
• همچنین کودکان را به سمت کارهای خوب (مثل کمک به دیگران، خواندن قرآن، روی گشاده داشتن و ...) تشو

کودکان در برخورد با آداب رمضان پر از سؤال‌های بی‌جوابند و پاسخ هر کدام از سؤالات آنان می‌تواند تصویری عمیق در ذهن آن‌ها ایجاد کند. اگر این پاسخ‌ها، حساب‌شده و اصولی باشد، در پرورش مفاهیم در ذهن کودک مؤثر خواهد بود و اگر پاسخ‌ها سطحی و غیر‌واقعی باشد، تأثیری منفی و مخرب برجا خواهد گذاشت. روزه گرفتن و یک روز تمام لب به روی خوراکی‌ها بستن از نظر یک کودک، کاری سخت و شاید ناممکن است و عکس‌العمل والدین و بزرگترها می‌تواند ذهنیت کودک را در این مورد تغییر دهد.

والدین باید از ابراز سختی روزه، تشنگی و ضعف و... در مقابل کودک بپرهیزند و با دادن اطلاعاتی مفید، کودک را تشویق به گرفتن روزه‌های چند ساعته یا روزه کله گنجشکی کنند. تشویق کودک او را به روزه گرفتن مشتاق می‌کند و همین که می‌تواند رفتار بزرگترها را تقلید کند، احساس بزرگی و استقلال می‌کند.

همه کودکان این حس را دوست دارند و اگر با شوق معنوی و اعتقادی هم همراه شود، نتیجه بسیار بهتری خواهد داشت. دختر یا پسری که بعد از سن بلوغ اعمال زیادی را باید مرتب انجام بدهد، نمی تواند در یک روز خودش را تغییر دهد و بدون تمرین قبلی، 30 روز روزه بگیرد. والدین باید فرزندان خود را قبل از سن بلوغ برای انجام این اعمال آماده کنند تا بعدا مجبور نشوند با خیلی از مشکلات دست و پنجه نرم کنند. 

روزه کله گنجشکی در روایات

• شهید ثانی (ره) در کتاب شریف اللمعه الدمشقیه می‌فرمایند:

تمرین داده می‌شود پسر بچه و همچنین دختر بچه‌ای که هفت ساله است به روزه گرفتن تا به روزه گرفتن عادت کند و در هنگام بلوغ برای سخت و سنگین نباشد. اگر تنها قسمتی از روز را طاقت دارد همان مقدار را روزه بگیرد و در نیت آن می‌تواند هم نیت روزه مستحب کند و هم نیت روزه واجب. چون غرض از این روزه تنها تمرین کردن است، اگر چه نیت مستحب کردن بهتر است.

• امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند:

ما کودکانمان را آن گاه که به هفت سالگی رسیدند به روزه فرمان می‌دهیم، به هر مقدار از روز که توانستند روزه بگیرند، خواه نصف روز یا کم‌تر و بیشتر؛ پس اگر گرسنگی و تشنگی بر ایشان غلبه کرد افطار کنند تا آن که به روزه عادت نموده، بدان قدرت یابند. شما نیز کودکانتان را از هفت‌سالگی به روزه فرمان دهید، به هر مقدار که توانستند روزه بگیرند و اگر تشنگی بر آنان فایق آمد افطار کنند.

روزه کله گنجشکی برای بزرگسالان چگونه است؟

برای بزرگسالان مفهومی به نام روزه کله گنجشکی یا مشابه آن اصلاً وجود ندارد و این روزه تنها برای تمرین‌دادن کودکانی است که هنوز به سن تکلیف نرسیده‌اند.