- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- اسلام
- احکام روزه بیمار
احکام روزه بیمار
آسمونی : ماه رمضان، فرصتی است که همه دوست دارند در برکت و رحمت گسترده اش شریک باشند. اما در این میان افرادی هستند که بدلیل شرایط خاص نمی توانند در میهمانی خدا شرکت کنند.
در این میان، بیماران، سالمندان و کسانی که وضعیت‌های خاص فیزیولوژیکی مانند بارداری و شیردهی و یا بیماریهای خاصی را از سر می‌گذرانند، معمولاً با یک سوال عمده مواجه‌اند: آیا می‌توانند روزه بگیرند یا نه؛ و این که اگر روزه بگیرند، آیا با مشکل روبه رو نخواهند بود؟
اگرچه نمی‌توان برای همه بیماران مزمن، یک حکم کلی صادر کرد و هر بیمار، شرایط خاص خود را دارد و فقط و فقط پزشک معالجش می‌تواند درباره این که او می‌تواند روزه بگیرد یا نه، نظر قطعی بدهد؛ با این حال نکاتی در مورد هر بیماری وجود دارد که می‌تواند به تصمیم‌گیری درست بیمار و پزشکان کمک کند.
مرور این نکات، شاید چند فایده مهم داشته‌باشد؛ اول این که در هر شرایطی، روزه گرفتن به صلاح فرد نیست و حتی از لحاظ شرعی هم توصیه نمی‌شود. دوم این که می‌توان با ایجاد برخی تنظیم‌ها در برنامه غذایی و دارویی و آگاهی از علائم هشدار، در بسیاری از بیماری‌ها به راحتی روزه‌داری کرد، بدون اینکه هیچ مشکل جدی‌ای به وجود آید.
روزه برای بیماران دیابتی
بیمار دیابتی که بدون انجام مشاوره با پزشک، روزه‌داری می‌کند، در معرض خطر جدی افزایش درازمدت قند خون قرار دارد که این امر علاوه بر عوارض جسمی، عوارض جانبی دیگری از جمله افزایش هزینه و حتی غیر ممکن شدن درمان را در پی دارد.
حفظ مقدار قند خون در محدوده طبیعی، بین 60 تا 140 میلی گرم درصد، هدف اصلی در درمان دیابت است؛ از طرف دیگر نوع تغذیه، و بالطبع روزه‌داری، می‌تواند روی این شاخص مهم سلامت بیمار، تاثیر جدی بگذارد.
کارشناسان اعتقاد دارند افرادی که قادر به کنترل قند خون خود در حد طبیعی هستند، با داروهای خوراکی یعنی قرص، با رعایت شرایط خاص و اندازه‌گیری به موقع قند خون‌شان، می‌توانند با سلامت و اطمینان کافی در این فریضه الهی شرکت کنند. بنابراین، شاید بتوان گفت:
اولین قدم برای فرد دیابتی که می‌خواهد در فریضه روزه همگام سایرین باشد، این است که تجهیزات لازم برای اندازه‌گیری قند‌خون، یا حداقل ادرار را در منزل داشته‌باشد.
بدون پایش مداوم قند خون، یا تخمین آن از طریق آزمایش ادرار، نمی‌توان از ایمن بودن روزه‌داری اطمینان کافی داشت.
به گفته متخصصان، میزان قند خون بیماران دیابتی روزه‌دار باید قبل از سحر حداکثر 120 میلی گرم درصد، دو ساعت بعد از سحر حداکثر 160 میلی گرم درصد، بین ساعت 1 تا 3 بعدازظهر حداقل 70 میلی گرم درصد، قبل از افطار حداکثر 120 میلی گرم درصد و دو ساعت بعد از افطار حداکثر 160 میلی گرم درصد باشد.
پزشکان توصیه می‌کنند بیماران روزه دار در هنگام افطار، قبل از خوردن هر غذایی، قرص خود را میل کنند و پس از گذشت مدتی، غذا خوردن را آغاز کنند.
اما قضیه در مورد بیماران تحت درمان با انسولین فرق می‌کند. استفاده از این دارو با احتمال بالای افت قند خون همراه است، بنابراین لازم است این بیماران در فواصل نزدیک به هم غذا میل کنند، به همین دلیل، روزه‌داری به هیچ عنوان برای آنها توصیه نمی‌شود.
ضمن اینکه بیماران انسولینی، معمولاً نمی‌توانند نوبت تزریق خود را، مگر در موارد خاص و زیر نظر مستقیم پزشک معالج، حذف یا جابه جا کنند. به همین دلیل توصیه تمام پزشکان و متخصصان به این بیماران این است که روزه نگیرند.
روزه برای بیماریهای قلبی
مطالعات نشان داده‌اند روزه داری می‌تواند با کم کردن عوامل خطر، به پیشگیری از بیماریهای قلبی کمک کند. در طول ماه مبارک رمضان، سطح هموسیستئین خون به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد و این اثر در کنار کاهش میزان چربی‌های خون و حتی تعدیل وزن بدن، می‌تواند باعث کنترل بیماری های قلبی- عروقی شود.
اما درباره افرادی که کارشان از این مرحله گذشته و به این بیماری‌ها مبتلا شده‌اند، چون باید داروهای خود را راس ساعت مشخصی مصرف کنند، اغلب اجازه روزه گرفتن به آنها داده نمی‌شود.
افت سطح داروهای قلبی، باعث عوارض جبران ناپذیری نظیر بزرگ شدن قلب و حتی سکته و حملات قلبی میشود. ضمن این که به دلیل حساسیت این بیماران به انواع استرس‌ها، حتی احساس گرسنگی برایشان مناسب نیست.
روزه برای بیماران تالاسمی
تالاسمی، نوعی کم خونی ارثی است که به علت اختلال در کارایی گلبول‌های قرمز خون پدید می‌آید که این گلبول‌ها حاوی هموگلوبین هستند که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های بدن منتقل می‌کنند.بیماری تالاسمی زمانی بروز می‌کند که بدن فرد قادر نباشد به میزان لازم هموگلوبین بسازد و به همین دلیل نیز اکسیژن کافی به بافت‌های بدن وی نمی‌رسد.
بیماری تالاسمی‌به دو نوع "آلفا" و "بتا" تقسیم میشود و تالاسمی شایع در ایران از نوع بتا است که خود بر سه نوع "خفیف" و "متوسط "و " شدید " قابل تقسیم است.بیماران مبتلا به تالاسمی‌شدید (ماژور) چون تحت درمان هستند و باید به طور مرتب خون تزریق کنند، نمی‌توانند روزه بگیرند .
بیماران مبتلا به تالاسمی‌شدید به دلیل کم خونی ایجاد شده ناشی ازبیماری توانایی خود را از دست می‌دهند و قادر به روزه گرفتن نیستند .
در مورد مبتلایان به تالاسمی متوسط یا اینتر مدیا این دسته از افراد نیز به دلیل کم خونی قادر به روزه گرفتن نیستند.تنها آندسته از بیماران تالاسمی را قادر به روزه گرفتن دانست که تالاسمی‌خفیف (مینور) داشته باشند.
چنانچه میزان هموگلوبین افراد مبتلا به تالاسمی‌خفیف کمتر از 11 باشد، بهتر است روزه نگیرند.
روزه برای بیمارانی با مشکلات روانی
روزه‌داری در بیماران مبتلا به اختلالات روانی خفیف علاوه بر جنبه‌های مذهبی، به عنوان یک شیوه روان‌درمانی و تغییر رفتار محسوب‌شده و سلامت روانی آنها را تقویت می‌کند.
این بیماران باید علاوه بر تغذیه مناسب، برنامه‌‌ریزی خاصی برای مصرف داروهای خود در افطار و سحر نیز داشته‌‌باشند، چرا که اگر در مرحله بهبود باشند، اما تغذیه مناسب نداشته‌باشند، از نظر مکانیسم‌های تطابق روانی ضعیف‌تر عمل کرده و به خوبی نمی‌توانند با شرایط خاص این ماه و تغییرات به وجود آمده در برنامه روزانه‌شان، کنار بیایند. در نتیجه ممکن است با عود یا تشدید علائم بیماری مواجه شوند. به همین دلیل توصیه میشود این قبیل بیماران از روزه‌داری مستمر یک ماهه خودداری کنند.
روزه‌داری برای بیماران مبتلا به اختلالات روانی حاد، مضر است، بنابراین از لحاظ شرعی نیز منع دارد.
روزه برای بیماریهای مغز و اعصاب
در برخی بیماری‌ها، می‌توان با استفاده از داروهایی که اثر طولانی‌مدت‌تری دارند و نیز استفاده از 1 یا 2 دوز دارو، به جای مصرف 3 دوز منقسم، بیماری را کنترل کرد و در عین حال روزه هم داشت. برخی بیماریهای مغز و اعصاب از این جمله‌اند.
در برخی از این بیماران، مانند افراد مبتلا به صرع، مصرف سر وقت و به موقع داروهای ضد تشنج در طول شبانه‌روز الزامی است و مصرف داروهای آهسته‌رهش پاسخگو نیست.
به همین علت روزه گرفتن برای این بیماران توصیه نمی‌شود؛ به خصوص اینکه تغییرات قند خون، املاح و الکترولیت‌ها در بدن، بر آستانه تشنج بیمار تاثیرگذار است. به گفته متخصصان مغز و اعصاب، 99 درصد بیماران مبتلا به صرع به همین دلایل، قادر به روزه‌داری نیستند.
اما در بیماران مبتلا به ام-اس که مشکل خاصی ندارند، چون گرفتاری آنان عمدتاً در سیستم اعصاب مرکزی است، هیچ منعی برای روزه‌داری وجود ندارد؛ با این حال، بهتر است قبل از روزه‌داری با پزشک معالج خود در این باره مشورت کنند.
گرسنگی طولانی مدت، ممکن است در برخی بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی، سبب عود حملات آنها شود. بنابراین بیماران میگرنی با علایم شدید و یا میگرن‌های پیچیده با علایم مغز و اعصاب نمی‌توانند روزه بگیرند. ولی بیماران تحت درمان، می‌توانند بدون نگرانی در ایام ماه مبارک رمضان روزه بگیرند.
