- آسمونی
- مجله اینترنتی
- کار و برند
- برند و سازمان
- شورای انقلاب اسلامی ایران
شورای انقلاب اسلامی ایران
شورای انقلاب اسلامی نهادی بود که روح‌الله خمینی برای مدیریت انقلاب در ایران در 22 دی‌ماه 1357 تشکیل داد و تا پیش از تأسیس مجلس نهاد قانون‌گذار در ایران به‌شمار می‌آمد. آسمونی" href="http://asemooni.com">آسمونی در این بخش به معرفی شورای انقلاب اسلامی ایران می پردازد.
شورای انقلاب اسلامی ایران
وجود شورای انقلاب اسلامی ایران پیش از پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357 و در ماه‌های آغازین پس از پیروزی به جهت مسائل امنیتی فاش نشده و این شورا در ابتدا به صورت محرمانه و غیر علنی فعالیت می‌کرد.
شورای انقلاب در تیرماه 1359 منحل شد. تعدادی از اعضای شورا همچون مرتضی مطهری، سید محمود طالقانی، محمدجواد باهنر، محمد بهشتی و ولی‌الله قرنی در ماه‌های آغازین پیروزی انقلاب کشته شدند و بیشتر اعضای باقی‌مانده شورا از جمله مهدی بازرگان، احمد صدر حاج سید جوادی، یدالله سحابی، عزت‌الله سحابی، صادق قطب‌زاده، ابوالحسن بنی‌صدر، ابراهیم یزدی، حسینعلی منتظری، علی‌اکبر معین‌فر و حبیب‌الله پیمان در سال‌های بعد مغضوب حکومت جمهوری اسلامی واقع شدند.
اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران
- محمد بهشتی
- مرتضی مطهری
- اکبر هاشمی رفسنجانی
- محمدجواد باهنر
- سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
(طالقانی و منتظری چون احتمال آزادی شان از زندان نمی‌رفت شامل نشدند، منتظری بعداً نیز این مسولیت را نپذیرفت.)
دیگر اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران
پس از انقلاب ده نفر به شورا اضافه شدند. برخی از این اعضا پس از انتقال به دولت و نهادهای دیگر جایگزین شدند.
- محمود طالقانی
- سید علی خامنه‌ای
- محمدرضا مهدوی کنی
- ابراهیم یزدی
- مهدی بازرگان←حسن حبیبی
- یدالله سحابی←عزت‌الله سحابی
- احمد صدر حاج سیدجوادی←ابوالحسن بنی‌صدر
- مصطفی کتیرایی←عباس شیبانی
- سرتیپ ولی‌الله قرنی←صادق قطب‌زاده
- سرتیپ علی اصغر مسعودی
پس از درگذشت مطهری و طالقانی و انتقال مسعودی افراد زیر به شورا اضافه شدند که پس از استعفای دولت موقت همگی جایگزین گردیدند:
- میرحسین موسوی←مصطفی کتیرایی
- احمد جلالی←علی‌اکبر معین‌فر
- حبیب‌الله پیمان←رضا صدر
فعالیت‌های شورای انقلاب اسلامی ایران
از اولین روز ورود آیت الله خمینی بحث‌های مهمی از قبیل تشکیل دولت، تشکیل مجلس، ایجاد مجلس مؤسسان مجلس خبرگان در این شورا مطرح شد. در اولین گام، شورا، مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت پیشنهاد و آیت الله خمینی نیز او را منصوب کرد. بعد از پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357 شورای انقلاب و دولت موقت تحت لوای رهبری آیت الله خمینی و مشروعیت حاصله از حمایت‌های مردمی، زمام امور را به دست گرفتند. دومین اقدام شورا تشکیل «کمیته موقت انقلاب اسلامی» برای دفاع از انقلاب و مقابله با ضد انقلاب در شهرها بود که حکم انتصاب مهدوی کنی به عنوان سرپرست کمیته مرکزی انقلاب اسلامی صادر شد. مصوبه مهم دیگر شورای انقلاب، تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوم اردیبهشت 1358، بود. شورای انقلاب، ملی شدن بانک‌ها، سامان بخشیدن به دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه‌پرسی در رابطه با نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی و انتشار آن در جراید، تصویب قانون شوراهای محلی، تصویب ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب آیین‌نامه مجلس خبرگان، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات مجلس شورای اسلامی و… را انجام داد.
ریاست این شورا در ابتدا بر عهده مرتضی مطهری بود و پس از درگذشت او محمود طالقانی جای او را گرفت و با درگذشت وی ابوالحسن بنی صدر به ریاست آن رسید. اولین رئیس شورای انقلاب مرتضی مطهری که در شب یازدهم اردیبهشت همان سال توسط گروه فرقان ترور شد. محمود طالقانی دومین رئیس شورای انقلاب در 19 شهریور همان سال درگذشت.
به دنبال بحران گروگان‌گیری در سفارت آمریکا در 13 آبان 1358 دولت بازرگان فردای آن روز استعفای خود را تسلیم آیت الله خمینی کرد. شورای انقلاب بیانیه مهمی خطاب به ملت صادر کرد و یادآور شد که مصمم است در فرصت محدودی، برگزاری همه‌پرسی دربارهٔ قانون اساسی، انتخابات مجلس شورای ملی و ریاست جمهوری و… را به انجام برساند. متعاقب این بیانیه اعلام شد که شورا ترکیب تازه‌ای خواهد داشت و با ادغام دولت در شورا اعضای جدید شورا انتخاب شدند و در اداره مملکت بدین ترتیب تقسیم کار شد
پایان کار شورای انقلاب اسلامی ایران
مأموریت شورای انقلاب پس از 18 ماه در 26 تیر 1359 اندکی پس از افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی پایان یافت. نخستین دورهٔ مجلس شورای اسلامی در 7 خرداد 1359 گشوده شده بود. در سال 1358 شورای انقلاب ابتدا تنها نقش قانونگذاری داشت، ولی پس از استعفای دولت موقت در 13 آبان 1358 امور قوه اجرایی نیز به این شورا محول شد و نقش دو قوه را توامان ایفا می‌کرد. با شروع کار مجلس و شورای نگهبان و دیگر نهادها، مسؤولیت و ضرورت وجودی شورای انقلاب به پایان رسید؛ لذا در 12 تیر 1359 محمد حسینی بهشتی اعلام کرد:
مسؤولیت شورای انقلاب دو هفته دیگر پایان می‌یابد
سپس آخرین جلسه شورا در 26 تیر 1359 برگزار شد. حسن ابراهیم حبیبی سخنگوی شورای انقلاب، در آخرین مصاحبه خود گفت:
امروز با رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی و کامل شدن اعضای شورای نگهبان قانون اساسی، کار شورای انقلاب که تاکنون وظیفه قانونگذاری را بر عهده داشت نیز به پایان رسید.
آخرین اعضای شورا عبارت بودند از محمد حسینی بهشتی، سید علی خامنه‌ای، موسوی اردبیلی، محمد جواد باهنر، هاشمی رفسنجانی، حسن حبیبی، عباس شیبانی، ابراهیم یزدی، مهدی بازرگان، عزت‌الله سحابی، صادق قطب زاده، علی اکبر معین فر و ابوالحسن بنی صدر.
