آیا مسلمانان در طی تاریخ، بر روی قبرها بنا می ساختند؟
سیره مسلمانان در طول سالها تا روزی که وهابیان بر حرمین شریفین مسلط شدند بر این بود که گنبد و بارگاه پیامبران و اولیای الهی و وابستگان آنها را تعمیر و مرمت کنند و یا روی قبور آنان گنبد و سایهبانی بسازند . ما در ذیل چند متن تاریخی حاکی از این مساله را نقل می کنیم:
1- مسعودی در کتاب خود قبور امامان را در قبرستان بقیع چنین توصیف می کند: روی قبر آنان سنگی است که بر آن نوشته شده است: به نام خدای رحمن و رحیم، سپاس خدای را که امتها را نابود و مردگان را زنده می کند. این قبر فاطمه بنت پیامبر، سرور زنان جهان، و قبر حسن بن علی بن ابی طالب و قبر علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب و قبر محمد بن علی و قبر جعفر بن محمد است[1] مسعودی از مورخان قرن چهارم است. سلفی های متعصب، این قرن و قرنهای پیش از آن را به عنوان بهترین قرون تاریخ اسلام یاد می کنند و اعمال رایج در میان مسلمانان آن زمان را نشانه مشروعیت آنها می دانند. متأسفانه این سنگ بزرگ که مسعودی از آن یاد کرده است، در اثر سلطه وهابیان، زیر خروارها خاک پنهان گشته است.
2- ابن جبیر (جهانگردان معروف قرن ششم)، مشاهد انبیا و صالحان و ائمه اهل بیت علیهم السلام را در مصر، مکه معظمه، مدینه منوره، عراق و شام مشاهده کرده و خصوصیات هریک را در سفرنامه خود به تفصیل آورده است. از آنچه که وی در سفرنامه مشهور خود نقل میکند به دست می آید که: تاریخ ساختن بناهای عظیم بر قبر امامان و اولیا و شهیدان، به عصر صحابه و تابعان بازمی گردد و در آن روزگار، مسلمانان به انگیزه اظهار ارادت و مودت به رهبران و بزرگان دینی، دست به ساختن قبه و بارگاه زده اند و احدی از صحابه و تابعان نیز این عمل را با اصل توحید مغایر نشمرده است. ما گزیده ای از گزارش وی درباره آثار و ابنیه اسلامی را در زیر می آوریم.
وی می گوید: از مشاهد عظیم در قاهره، رأس الحسین است. محل دفن سر آن حضرت، با ضریحی از نقره پوشانده شده و بنای عظیمی که زبان از وصف، و خرد از درک آن عاجز است بر روی آن قرار دارد و بر دیوارِ مقام، سنگ بسیار شفاف و برّاقی است که بهسان آیینه های هندی حالت صیقلی دارد و تصویر اشیایی را که در برابر آن قرار گیرد نشان می دهد. من زائران رأس الحسین را مشاهده کردم. آنان با ازدحام عجیبی رو به قبر آورده چشم بر آن می دوختند و پیوسته با پارچه روی ضریح تبرک می کردند.
3- «ابن جبیر» از محلی به نام «قرافه» در مصر یاد کرده و آن را از عجایب جهان می شمارد. به گفته او بسیاری از پیامبران و نزدیکان پیامبر و صحابه و تابعان و عالمان و زاهدان را در آن جا به خاک سپرده اند. فرزند «صالح» پیامبر و «روبیل» فرزند یعقوب بن اسحاق و آسیه- همسر فرعون- در آن جا مدفون اند و از خاندان رسالت نیز قبر دو تن از فرزندان جعفر بن محمد الصادق علیه السلام ... و نیز قبر قاسم بن محمد بن جعفر الصادق و قبر فرزندش، عبداللَّه بن قاسم و فرزند او، یحیی بن قاسم و همچنین مزار علی بن عبداللَّه بن قاسم و برادر وی، یحیی ابن عبداللَّه در آن جاست.
ابن جبیر از آرامگاه صحابه و تابعان و نیز امام شافعی و عظمت حرم او و وسعت مکانش سخن می گوید و یادآور می شود که صلاح الدین ایّوبی هزینه برپایی مراسم در حرم شافعی را می پردازد. نیز وی از وجود ابنیه ای در مکه و قبه هایی بر فراز قبور خبر می دهد که ذکر آن به طول می انجامد: مانند مولد النبی صلی الله علیه و آله، مولد الزهرا علیها السلام و دارالخیزران (محل عبادت سرّی پیامبر صلی الله علیه و آله). و نیز از مشاهد رفیع صحابه و تابعان مدینه نام برده و در ضمن آن به روضه عباس و حسن بن علی اشاره می کند که بنای مرتفعی دارند و سپس به ذکر خصوصیات ضریح آنها می پردازد. و ..محمد بن محمود معروف به «ابن النّجّار» (643- 578 ه. ق). ، جهانگرد معروف مسلمان در کتاب «اخبار مدینة الرسول» می نویسد: گنبد بسیار بلندی که از قدمت خاصی برخوردار است در اولِ بقیع موجود است که دو در دارد. هر روز یکی از آنها برای زیارت باز می شود.
4- ابن حجاج بغدادی (392- 262 ه. ق). از شعرای بزرگ عراق می باشد که در قصیدهای به مدح امیرمؤمنان علیه السلام پرداخته و در حرم آن حضرت در محضر جمعی ایراد کرده است. در آغاز قصیده می گوید:
یا صاحب القبّة البیضاء فی النجف من زار قبرک و استشفی لدیک شُفِی
«ای صاحب گنبد سپید و روشن در سرزمین نجف! هرکس قبر تو را زیارت کند و نزد تو (از خدا) شفا بطلبد خدا او را شفا خواهد داد»
این بیت حاکی از آن است که در اواخر قرن چهارم، قبر امیر مؤمنان علیه السلام دارای قبّه و بارگاهی بوده است.
مطلب شما در چریغ کار شد. با تشکر