تنبلی چشم عامل نابینایی کودک شما

چشمان برخی کودکان، با آن‌که سالم به نظر می‌رسند، اما از سلامتی و دید کافی برخوردار نیستند. در اصطلاح به این شرایط تنبلی چشم می گویند. تنبلی چشم از کودکی قابل تشخیص و پیگیری و درمان است فقط والدین باید هر چه سریع تر تنبلی چشم کودک را تشخیص دهند تا روند درمان سریع تر و کوتاهتر شود. آسمونی در این بخش شرح کاملی از تنبلی چشم کودک را برای شما عزیزان منتشر میکند. دعوت می کنیم تا پایان همراهمان باشید.

تنبلی چشم چیست؟

فرزند شما از بدو تولد، قادر است محیط اطرافش را ببیند، اما دید او در این زمان چندان کامل نیست و احتیاج به چند سال زمان دارد تا به تکامل برسد. در سه، چهار سال اول زندگی، بینایی به‌سرعت رشد می‌کند، اما برای این‌که دید خوب و کافی به وجود بیاید، دید هر دو چشم باید به‌طور هم‌زمان کامل شود.

آمبیولی یا تنبلی، نوعی اختلال چشمی است که چشم به ظاهر سالم کودک را درگیر کرده و باعث اختلال دید طبیعی آن می‌شود. به عبارت دیگر شاید ظاهر چشم سالم باشد، اما دید کودک، حتی اگر عینک داشته باشد هم کامل نیست. این حالت، زمانی اتفاق می‌افتد که تکامل بینایی در یک چشم به صورت طبیعی اتفاق افتاده، اما در چشم دیگر غیرطبیعی است.

تنبلی چشم اغلب، فقط یک چشم را درگیر می‌کند، اما در برخی مواقع ممکن است در هر دو چشم نیز اتفاق بیفتد و باعث ایجاد دید ناکافی در چشم راست و چپ شود.

چرا چشم‌ها تنبل هستند؟

همان‌طور که گفتیم، اختلال در عملکرد طبیعی چشم‌ها، باعث بروز تنبلی چشم در کودکان می‌شود. این وضعیت معمولا به سه علت عمده در کودکان ایجاد می‌شود:

1. لوچی یا استرابیستم: کودک مبتلا به لوچی برای این‌که از دوبینی فرار کند از چشم سالم‌تر و بهتر خودش استفاده می‌کند و در نتیجه چشم منحرف تنبل هم می‌شود.
2. عیوب انکساری: این نوع اختلالات پس از تجویز عینک قابل اصلاح هستند، اما اگر دوربینی، نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم، در یک چشم  اتفاق بیفتد یا اگر بین دو چشم اختلاف قابل توجهی وجود داشته باشد چشمی که ضعیف‌تر است تنبل می‌شود.
3. عوامل مسدودکننده مسیر بینایی: از جمه این عوامل می‌توان به افتادگی پلک، آب‌مروارید، کدورت قرنیه و... اشاره کرد که معمولا در شدیدترین حالات خود باعث تنبلی چشم می‌شوند.

از کجا بفهمیم چشمش، تنبل است؟

تا وقتی فرزند شما، رفتارهای بینایی غیرطبیعی یا انحراف واضح و مشخصی در چشمش نداشته باشد، شاید تشخیص تنبلی یک یا هر دو چشم او کار چندان ساده‌ای نباشد و شما متوجه این وضعیت او نخواهید شد. متخصصان، برای تشخیص تنبلی چشم، اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف هر دو چشم را ارزیابی می‌کنند و چون ارزیابی بینایی کودکان به‌ویژه در سنین پایین کار چندان راحتی نیست برای این کار روش‌های خاصی از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب اشیا توسط یک چشم، وقتی چشم دیگر، پوشیده شده است و...، کاربرد دارد. این نکته را هم به خاطر داشته باشید که ضعف بینایی در یک چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نیست زیرا آب‌مروارید، عفونت، تومور یا دیگر اختلالات داخل چشمی هم می‌توانند در کاهش بینایی موثر باشند.

عوارض تنبلی‌ چشم

1. نابینایی یا کاهش بینایی دائمی که اکثراً، یک‌طرفه است.
2. از بین رفتن دید عمقی: بدین معنا که افراد مبتلا به تنبلی‌ چشم، قدرت تشخیص عمق اجسام و اشیاء را ندارند، لذا از عهدة انجام بسیاری از مشاغل برنمی‌آیند، مثلاً این افراد نمی‌توانند خلبان شوند یا حرفه‌هایی را انتخاب کنند که نیاز به دقت زیاد داشته باشد، حتی در انجام پاره‌ای امور مانند رانندگی نیز دچار مشکل می‌شوند.
3. کاهش قدرت تمرکز و قدرت تفکیک: در کودکانی که دچار تنبلی‌ چشم هستند، مردمک چشم به‌سختی بر روی یک نقطه متمرکز می‌شود و تشخیص یک فرد یا یک شیء در بین سایر افراد و اشیاء برای آنان سخت است.
4. افت تحصیلی: طبیعی نبودن دید در کودکان مبتلا به تنبلی‌ چشم، اغلب، به افت تحصیلی این کودکان منجر خواهد شد، ضمناً سرعت خواندن مطالب نیز در این کودکان کاهش می‌یابد که این ضعف در پیشرفت تحصیلی کودکان تأثیر منفی خواهد داشت.
5. فردی که دچار تنبلی‌ چشم است، نسبت به افراد سالم، بیشتر در معرض خطر نابینا شدن قرار دارد، چون اگر یک چشم، کارکرد خود را (در اثر سایر بیماری‌ها، ضربه، عفونت و …) از دست بدهد، فرد در معرض خطر نابینایی قرار می‌گیرد.

بنابراین، با توجه به آنچه ذکر شد، بیماری تنبلی‌ چشم کودکتان را جدی بگیرید. مراحل درمانی کودک را تحت نظر متخصص طی کنید و طبق دستورات وی عمل نمایید. ضمناً، فراموش نکنید که همیشه پیشگیری بهتر و مؤثرتر از درمان است.

پیشگیری و درمان تنبلی چشم

تنها راه پیشگیری از تنبل چشم تشخیص به‌موقع عوامل ایجاد کننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده‌ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمان‌های مختلف همچون سه ماهگی ،دو تا سه سالگی و پنج تا شش سالگیی معاینه شود. همچنین اگر کودکی انحراف چشم دارد، والدین باید به محض تشخیص، او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند. درمان تنبلی چشم، معمولا با بستن چشم سالم است، تا چشم تنبل به کار بیافتد و تنبلی آن برطرف شود.

مدت بستن چشم را متخصص تعیین می‌کند و در فواصل مشخص نیز باید به‌وسیله متخصص معاینه شود. گاهی اوقات برای درمان، عینک و در برخی موارد جراحی توصیه می شود. اگر تنبلی چشم بر اثر بیماری‌های مادرزادی مانند آب مروارید، پایین افتادگی پلک یا دیگر عیوب ساختمانی باشد، باید قبل از سه ماهگی درمان شود و اگر به علت‌های دیگر باشد، درمان قطعی تا قبل از پنج سالگی امکانپذیر است و بعد از آن درمان معمولا نتیجه خوبی ندارد. در واقع گاهی اوقات مدت درمات چندسال است. در این صورت والدین طفل باید استقامت، پشتکار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد متخصص و سایر مشکلات جنبی آن خسته نشوند.

اگر متخصص توصیه کرد چشم کودک را ببندید، طبق دستور او عمل کنید و چشم کودک ر ا کمتر یا بیشتر از زمان تعیین شده نبندید. همچنین در صورت تشخیص تنبلی چشم، حتما تا پایان 10 سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انکساری کودک باشید.

درمان تنبلی‌ چشم

درمان تنبلی‌ چشم به سه عامل بستگی دارد:

1. سنی که در آن تنبلی‌ چشم به وجود آمده است
2. مدت‌زمانی که از ایجاد تنبلی‌ چشم گذشته است
3. سنی که در آن درمان آغاز شده است.

به طور کلی، آگاهی والدین و همکاری آنها کلید موفقیت در درمان است. درمان تنبلی‌ چشم نیازمند همکاری تنگاتنگ والدین با متخصصان (بینایی‌سنج و چشم‌پزشک) است. والدین باید بدانند که دوران کودکی تنها زمان دستیابی به درمان کامل است و در صورت از دست دادن آن، این فرصت برای همیشه از دست رفته است. همچنین والدین باید صبور باشند و انتظار بهبودی سریع را نداشته باشند.