1 اسفند؛ جشن آبسالان (بهار جشن)

Q: جشن آبسالان با چه نام هایی معرفی می شود؟

کوسه سواری - کوسه برنشین

جشن آبسالان یا بهار جشن یکی از قدیمی ترین و کهن ترین جشن های باستانی ایران می باشد که همواره با شروع اسفند ماه در مناطق خشک و کویری ایران برگزار می شده است.

آبسالان یکی از جشن های فراموش شده کهن ایرانی است که پیوند نزدیکی با جشن های آغاز سال نو و بعد از آن یعنی نوروز و فروردین دارد. این جشن را می توان با جشن تیرگان و آب پاشان نیز مقایسه کرد. آبسالان با نام های گوناگون بهارجشن، جشن کوسه برنشین (رکوب الکوسج، خروج الکوسج)، جشن آب پاشان و جشن روباه (یوم الثعلب)، یکی از جشن های ایران باستان برای طلب باران است که به قول ابوریحان بیرونی پادشاهان کیانی آن را «بهارجشن» می نامیدند.

این جشن با اندکی دگرگونی آیینی در بیشتر مناطق خشک برگزار می شد. مشابه آن در فرهنگ سامی «استسقا» نام داشت . متاسفانه به سبب نبود کبیسه گیری درست و به هنگام، بیشتر جشن ها و آیین های ایران باستان، به ویژه جشن های در پیوند با آب و آتش از نظر زمان و شیوه ی برگزاری در هم آمیخته اند. بیرونی در مورد جشن های آذرماه، به بَر نشستن کوسه می پردازد و یادآوری می کند که آذرماه به روزگار خسروان، اول بهار بوده است. از همین روی همه ی جشن هایی که در کنار آبسالان نام برده می شوند، گاهی به تنهایی نیز در گوشه و کنار ایران برگزار می شوند و چه بسا واژه ی آبسالان از یاد رفته است.

ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه چنین می نویسد:

در این روز، جمشید مروارید را برای نخستین بار از دریا بیرون آورد و چون این روز نزدیک به برج حمل (فروردین) است مردم آن را عید می گرفتند و شادمانی می کردند و چون فصل سخت سرما سپری شده بود، به صحرا می رفتند و برای پادشاه، پیش از غذا یک روباه هدیه می آوردند. در این روز همچنین خداوند نیکی و بدی را در قضای خویش گردانید.

بر اساس مستندات تاریخی و بر اسا آداب و رسومی که نسل به نسل و سینه به سینه نقل شده اند «کوسه برنشین» در حقیقت که یکی از مراسم های این جشن بوده است، نمایشی کمدی و خنده دار که آن توسط مردی کوسه رو که بر درازگوشی سوار بوده برگزار می شده است. در این نمایش مرد کوسه خود را باد می زده و مردم به او آب می پاشیده اند.