جام خیریه انگلیس؛ از آغاز تا امروز

رقابت های جام کلانتر لندن

تا قبل از شکل گیری مسابقات جام خیریه، همه ساله مسابقاتی بین تیم های حرفه ای و آماتور برگزار می شد. اولین بار این رقابت در 19 مارس 1898 و به پیشنهاد سر تامس دیوار( 1864- 1930) برگزار شد تا هزینه چنین رقابتی صرف کمک به بیمارستان ها و موسسات خیریه شود. این رقابت ها عمری یک دهه ای داشت و از 1898 تا 1907 به ترتیب تیم های کورینتیان، استون ویلا / کویینز پارک گلاسکو( مشترک)، کورینتیان، استون ویلا، تاتنهام، ساندرلند، کورینتیان، ونزدی، لیورپول و ونزدی فاتح این رقابت ها شدند. جامی که برای این مسابقات در نظر گرفته شده بود، یک کاپ به ارتفاع 6 فوت بود و بلندترین جامی بود که تاکنون در تاریخ فوتبال به فاتحان مسابقات اعطا شده است. بعدها در دهه 80 میلادی، این جام در یک حراجی به مبلغ 26هزار پوند فروخته شد.

اولین جام خیریه

در ابتدای شکل گیری جام خیریه، مسابقات بین قهرمان لیگ انگلستان و فاتح لیگ جنوب کشور برگزار می شد. 27 آوریل 1908 روزی بود که اولین جام خیریه بین منچستریونایتد( فاتح لیگ) و کویینزپارک رنجرز( فاتح لیگ جنوب) در استادیوم استمفورد بریج برگزار شد. هوا بارانی بود و این باران قطع نمی شد. به همین جهت تنها 6 هزارنفر برای تماشای مسابقه به استادیوم آمده بودند. در این دیدار جورج استسی از منچستر، اولین بازیکنی بود که در این جام پنالتی از دست داد و به این ترتیب ریچارد شا دروازه بان کویینزپارک، نخستین دروازه بانی شد که در جام خیریه پنالتی مهار کرده است. مسابقات سرانجام با تساوی(1-1) خاتمه یافت و در حالی که قرار بود دو تیم مشترکا فاتح جام شوند، اما به پیشنهاد لرد آرتور کاینارد قرار شد که رقابت تکرار شود. دیدار تکراری در 29 آگوست برگزار شد. هر چند هوا سرد بود اما دیگر خبری از باران نبود و دو تیم در چنین شرایطی به مصاف هم رفتند. تعداد هواداران دو تیم نیز به 50 هزارنفر افزایش یافته بود و تیم من یونایتد با 4 گلی که به ثمر رساند، اولین فاتح این جام لقب گرفت. بیش از 1000 پوند نیز، عواید این دو مسابقه بود که به موسسات خیریه اهدا شد.

دو جام عجیب

در 1913 شکل برگزاری مسابقات تغییر کرد و قرار شد جام خیریه آن سال بین منتخب بازیکنان حرفه ای و منتخب بازیکنان آماتور انگلستان برگزار شود. تفاوت بین حرفه ای ها و آماتورها بسیار بود و حرفه ای ها در دیداری یک طرفه (7-2) پیروز شدند. اما از 1914 تا 1919 انگلستان اسیر جنگ جهانی شد و فوتبال نیز در این کشور تعطیل شد تا خبری از جام خیریه در آن نباشد. در سال 1920 هم که رقابت ها از سر گرفته شد، قوانین باز هم تغییر کرد و قرار شد  جام خیریه بین تیم اول لیگ و تیم قهرمان دسته دوم برگزار شود. چنین شد که تاتنهام در روز 15 می 1920 اولین تیم دسته دومی بود که فرصت بازی در این جام را پیدا کرد؛ هر چند در برابر وست بروویچ آلبیون(2-0) شکست خورد. اما این قانون هم به سرعت تغییر کرد و قرار شد که رقابت ها از سال 1921 بین قهرمان لیگ و فاتح جام حذفی انگلستان برگزار شود.

قوانین جام، پس از تساوی

به جز نخستین دوره جام خیریه، اولین بار در سال 1949 بود که دیدار تیم های پورتسموث و وولوورهمپتون با تساوی(1-1) خاتمه یافت تا هر دو تیم مشترکا فاتح این جام شوند. 5 سال بعد دیدار وولورهمپتون و وست برومویچ آلبیون نیز(4-4) خاتمه یافت تا یک بار دیگر عنوان بین دو تیم تقسیم شود. جالب این جاست که سومین بار در سال 1960 نیز یکی از طرفین مسابقه چریتی شیلد، وولورهمپتون بود که این بار در برابر بارنلی(2-2) کرد!

تیم هایی که مشترکا قهرمان شدند

رقابت جام خیریه در سال های 1964، 1965 و 1967 نیز به تساوی انجامید. در سال های 1964 و 1965، لیورپول در برابر وستهام و منچستریونایتد به تساوی(2-2) دست یافت. منچستر یونایتد نیز در سال 1967 مقابل تاتنهام (3-3) متوقف شد. پس از یک دوره آزمایش قانون ضربات پنالتی، در 1977 دو تیم منچستریونایتد و لیورپول با تساوی(0-0) به کار خود خاتمه دادند و مشترکا فاتح جام شدند. مسابقه استون ویلا و تاتنهام در سال 1981 نیز (2-2) شد. لیورپول در سال های 1986 و 1990 نیز در برابر اورتون و منچستریونایتد (1-1) کرد و سرانجام در سال 1991 آزسنال و تاتنهام با تساوی بدون گل به کار خود خاتمه دادند تا آخرین تیمهایی باشند که به صورت مشترک فاتح این مسابقات می شوند.

وقتی ضربات پنالتی تعیین کننده شدند

اولین بار در 1974 بود که لیورپول پس از تساوی(1-1)  در ضربات پنالتی(6-5) لیدزیونایتد را شکست داد. در این دیدار تمامی ضربات پنالتی بازیکنان دو تیم گل شد تا این که دیوید هاروی آخرین ضربه لیدز را به هدر داد.

.پس از آن تا مدت ها خبری از این قانون نبود تا این که از ابتدای دهه 90 مقرر شد که در صورت تساوی دو تیم و بدون برگزاری وقت اضافی، ضربات پنالتی تعیین کننده تیم پیروز باشد. به این ترتیب در سال 1993 منچستریونایتد پس از تساوی(1-1) با آرسنال، در ضربات پنالتی(4-3) پیروز شد. در این دیدار دنیس ایروین ضربه سوم یونایتد را از دست داد اما یان رایت و دیوید سیمن ضربات چهارم و پنجم آرسنال را به هدر دادند و جام نیز نصیب شیاطین سرخ شد. یونایتد در  سال 2003 با آرسنال و در سال 2007 هم با چلسی(1-1) به تساوی رسید؛ اما جیووانی فن برونکهورست و رابرت پیرس بازیکنان آرسنال با پنالتی های هدر رفته خود، زمینه پیروزی یونایتد را فراهم آوردند. در سال 2007 نیز کلودیو پیزارو، فرانک لمپارد و شون رایت- فیلیپس هر سه ضربه چلسی را بر باد دادند و عنوان دیگری نصیب شاگردان فرگوسن کردند. یونایتد در سال 2008 نیز پورت موث را در پنالتی ها(3-1) برد. اما سرانجام در سال 2009 طعم شکست در ضیافت پنالتی ها را چشید و (4-1) در برابر چلسی باخت.

آخرین بار هم که این مسابقه به ضربات پنالتی کشیده شد مربوط به همین هفته و دیدار دو تیم منچسترسیتی و آرسنال بود که پس از تساوی(1-1) دو تیم، آرسنالی ها(4-1) در پنالتی ها پیروز شده و جام پیش فصل را بالای سر بردند.