نگاهی به سینمای کره جنوبی؛ قسمت اول
نویسنده: نجیبه نعمتی
سه شنبه 7 آذر
قسمت اول
هدف این نوشتار شناخت و آشنایی با سینمای کشور کره جنوبی می باشد. سینمایی که به عنوان سینمای پیشرو در دنیا شناخته شده است. سینمایی که از یک کشور برخاست؛ اما در حال حاضر به بازارهای جهانی راه یافته است. صنعت نوپای کره جنوبی توانسته است جایگاه بالایی را در میان صنعت فیلمسازی کشورهای صاحب نام تثبیت کند.
کره جنوبی به دلیل صادرات خودرو، الکترونیک، فولاد، کشتی، نیمه هادی‌ها و سایر کالاها به خوبی شناخته شده است. اما در چند سال گذشته، درآمدی که کشور از صادرات کی‌پاپ جمع‌آوری کرده است، از همه درآمدهای اصلی پیشی گرفته و رتبه دوم یا سوم را به خود اختصاص داده است.

این به دلیل تقاضای بالا در خارج از کشور می باشد که همه به لطف اینترنت و وب سایت ها و استفاده از رسانه‌های ارتباطی در فضای مجازی است. درحال حاضر موسیقی و سریال‌های کره جنوبی از این طریق به هر صفحه گوشی در دورافتاده ترین نقاط جهان می‌رسد و تعداد طرفدارانشان افزایش فوق العاده‌ای داشته است. ماشین‌ها و گوشی‌های هوشمند کره جنوبی جایگاه مناسبی یافته است؛ اما اکنون K-Pop و K-DRAMA احتمالاً سومین صادرات شناخته‌شده از کره جنوبی است، بیش از هر زمان دیگری توجه را به این کشور اقیانوس آرام جلب می‌کند.

جهش و اهتمام کشور کره جنوبی به حدی چشم گیر است که کشورهای دیگر سعی در الگو سازی از مدل پیشرفت سینمای کره جنوبی کرده است.

در حال حاضر شرکت های بزرگ و بین المللی در کره جنوبی مستقر شده و فیلم‌ها و سریال‌های آنها حق پخش در همه کشورها را کسب کرده‌اند. آژانس محتوای خلاق کره و شاخه‌های فرهنگی دولت نیز سابقه‌ای از میزان کمک‌های اشکال هنری به اقتصاد کشور را حفظ می‌کنند. بر اساس گزارش های آنها، ایالات متحده آمریکا، ژاپن و چین به بزرگترین بازارهای محتوای کی پاپ و کی دراما تبدیل شده‌اند.
موجی که سینمای کره به راه انداخته است نه تنها در صنعت فیلمسازی و موسیقی بلکه سایر صنایع فرهنگی، گردشگری، ورزش و ...را تحت شعاع قرار داده است.
کره جنوبی توانسته با استفاده از سینما و موسیقی درهای خود را به روی دنیا باز کند و رشد اقتصادی زیادی داشته باشد.
در این نوشتار سعی می شود معرفی اجمالی، چگونگی پیشرفت این کشور جهت آشنایی دست اندرکاران سینمای کشور با مدل پیشرفت آن و جا نمایی سینمای کشورمان در این الگو آورده شود.
چرا که صنعتی که سینمای کره به جا گذاشته و موج بین المللی که ایجاد کرده است پدیده موقتی نیست، بلکه یک بخش صنعتی پایدار می‌باشد.

پیش از ورود به بحث لازم است بعضی از اصطلاحات رایج را مرور کنیم:

هالیو(Hallyu)

« هالیو» یک اصطلاح غیر رسمی‌است و به معنای موج کره‌ای گفته می‌شود. این اصطلاح به صورت وسیع و گسترده برای توصیف صنعت سرگرمی‌ و فیلم کره‌ای است. این اصطلاح توسط چینی ها به سریال‌های درام کره‌ای داده شد. منظور از موج کره ای، گسترش اقبال به تولیدات رسانه‌ای و فرهنگ عامه پسند کره جنوبی است. این اقبال در نتیجه راهبرد دولتی- صنعتی طراحی شده، به منظور صدور تولیدات صنعت سرگرمی‌کره به بازار آسیایی و با هدف دست‌یابی به سود اقتصادی رخ داد. به عبارت دیگر، اقتصاد در گسترش این پدیده، نقش اساسی داشته است.

ویژگی مهم جریان فراملی و تراملی موج کره ای، مشارکت فعال دولت کره جنوبی در تاسیس و بهره برداری از صنایع خلاق به عنوان ابزار پیشرفت اقتصادی و سیاسی بوده است. دولت کره، این راهبرد را در اواخر دهه 1990 به کار گرفت و در این دوره، صنایع خلاق، به عنوان بخشی کلیدی برای رشداقتصاد کره جنوبی تعیین شد. از زمانی که هشتمین رییس جمهور کره جنوبی « کیم دائه جونگ» (1998-2003) خود را « رییس جمهور فرهنگ» نامید، بودجه بخش فرهنگ افزایش چشم گیری یافت. او تاکید کرد که کره باید انرژی ملت را صرف جهانی سازی فرهنگ این کشور کند؛ به نحوی که تجارت، سرمایه گذاری، گردشگری و مبادلات فرهنگی را گسترش دهد. (کیم، 1997: 188)

در پی این نقشه، یو این چون؛ وزیر پیشین فرهنگ، ورزش و گردشگری کره، توجه ویژه‌ای را به موج کره‌ای، نه به عنوان یک دارایی برای صدور صنعت، بلکه با هدف برندسازی از کره و فرهنگ کره‌ای معطوف کرد. (نیوزورلد، 2010).

این موج را می‌توان در طی سال‌های گذشته تقسیم کرد:

موج کره‌ای 1 ( هالیو 1)؛ امواج فرهنگی به سوی آسیا
شرکت های فرهنگی کره جنوبی، تولیدات فرهنگی خود را توسعه دادند و در دوره اول موج کره‌ای این تولیدات را بیشتر به کشورهای شرق و جنوب شرقی آسیا صادر کردند. تولیدات فرهنگی کره، نخست از طریق سریال‌های تلویزیونی در بازار چین رخنه کردند.
بعد از آن وارد بازار ژاپن و هنگ گنگ شدند. این سریال ها در این کشورها با استقبال زیادی مواجه شدند.
در این سالها بیشتر تولیدات فرهنگی کره در آسیا به ویژه ژاپن، تایوان و چین و هنگ کنگ مصرف می‌شد.

صنعت فیلم کره

صنعت فیلم کره از سال 2006 افت شدیدی کرد که دلیل اصلی آن، کاهش سهم نمایش از موافقت نامه تجارت آزاد با آمریکا بود.
موج کره‌ای 2 (هالیو 2)؛ نقش رسانه‌های اجتماعی در صنایع خلاق
از سال 2007 و با رشد رسانه‌های اجتماعی، پدیده موج کره‌ای ( هالیو)، تغییر چشم گیری یافت. کره جنوبی در این زمینه، نوآوری هایی را عرصه کرد؛ از جمله در زمینه شکبه‌های اجتماعی مانند شبکه اجتماعی سی ورلد) و گوشی های هوشمند ( مانند گلکسی سامسونگ) و نیز بازی آن لاین و... که آنها به اجزای مهم موج کره‌ای تبدیل شدند. رسانه‌های اجتماعی مستقر در غرب و گوشی‌های هوشمند نیز نقش‌های محوری در گسترش موسیقی پاپ و دیگر محصولات فرهنگی استفاده می‌کردند.
موج جدید کره بر رابطه بین فناوری های دیجیتال و کارکردهای آنها، مدرنیته فشرده کره و صنعتی شدن نرم، متمرکز شده است.
داستان موفقیت کره جنوبی هنوز برای اکثر کشورهای توسعه نیافته یک معجزه شناخته شده است به نحوی که به آن عنوان "معجزه رودخانه هان" داده شده است.
کیدرام (k-drama )
کی درام به درام‌های تلویزیونی گفته می‌شود که ساخته کره جنوبی هستند. غالبا در فرمت مینی سریال عرضه می‌شوند. معمولا بین 12- 16 و یا 24 قسمت هستند کیدراما نام صنعت فیلمسازی کره جنوبی است. کی دراما به همراه کی پاپ سبب گسترش موج کره‌ای در جهان شده‌اند.

تاریخچه کیدراما

در سال 1392 اولین دراما از شبکه kBS که در حال حاضر به یکی از بزرگترین شبکه‌های بین المللی کره تبدیل شده است پخش گردید. فیلم‌های اولیه به ژانرهای تاریخی ( ساگوگ) تعلق داشت. زمانی که تلویزیون‌های رنگی در سال 1980 در دسترس مردم قرار گرفت سطح توقع مردم کره از شبکه‌های تلویزیونی بیشتر شد و کیدراما به سمت جوانان و خواسته‌هایشان تمایل پیدا کرد.
با افزایش تمایل مردم به تماشای کیدراما نتفلیکس غول فیلمسازی تحت وب در کره مستقر شده و بیشتر فیلمهای کره‌ای تحت این شکبه به بازار بین المللی پخش می‌گردد.
وب تون: (webtoon)
وبت تون به داستان‌ های مصوری گفته می‌شود که به صورت دیجیتال در دسترس خوانندگان قرار می‌گیرد. «وب تون و مانهواها» تولید کره جنوبی هستند. فرق مانگا با وبتون در شیوه دسترسی به آنهاست. همانطور که قبل‌تر به آن اشاره شد، مانگاها یا به صورت هفتگی در مجلات ژاپنی و یا به صورت کتاب چاپ می‌شوند؛ در حالی که دسترسی به وبتون‌ها به صورت دیجیتال است.

صنعت فرهنگی

برای صنعت فرهنگی سه تعریف آورده شده است:
الف) صنعت فرهنگي به مجموعه‌اي از صنايع اطلاق مي‌شود كه محصولات آن‌ها درون مايه فرهنگي و معنوي دارند، و براي غني سازي حيات دروني و پالايش روح به كار مي‌روند.
ب) بر اساس تعريف يونسكو «صنايع فرهنگي به صنايعي گفته مي‌شود كه خروجي‌هاي خلاق و هنري ملموس و ناملموس توليد مي‌كنند كه داراي پتانسيل توليد، ثروت و ايجاد در آمد از طريق بهره برداري‌ از دارايي‌هاي فرهنگي و توليد خدمات و كالاهاي دانش بنيان هم سنتي و هم نو هستند» (ملكي فر و همكار،1385)
ج) از نگاه ديگر صنعت فرهنگي از طريق توليدات، ابزارها و فرايندهاي متنوع در عصر حاضر باعث اين شده است كه دانش و منابع فرهنگي يك جامعه به محصول تجاري و خدماتي تبديل شود (پژوهشنامه صنعت فرهنگي، 1386).
د) صنعت فرهنگي: كليه ابزار و واردات كالاها و توليداتي كه باعث تعميق و تقويت به تثبيت، تغيير، تهديد، تضعيف، پذيرش، تسري، و اشاعه يك يا چند عنصر فرهنگي شود به عنوان صنايع فرهنگي تلقي مي شود(محمدي،1389)
چایبول chaebol یا کارآفرینان کنگلومرا
اقتصاد کره جنوبی در تسلط چند شرکت خوشه‌ای بزرگ خانوادگی است که در زبان کره‌ای به آن چایبول گفته می‌شود.
در حقیقت این اصطلاح به شرکت های خوشه‌ای کره‌ای اطلاق می‌گردد که از نظر ساختار یک کورپوریشن چند ملیتی است که مالک چندین شرکت تابعه بین المللی می‌باشد. کنترل این شرکت ها از نظر عملیاتی در اختیار رییس هیئت مدیره شرکت مادر قرار دارد.
مشهورترین شرکت های چایبول عبارتند از: هیوندای، سامسونگ، ال جی، دوو، اس کی، دوسان، گروه کی تی، پوسکو، هواپیمایی کره و جی اس.

OST (original sound track)

OST یا موسیقی متن اصلی یک درام کره‌ای با درام واقعی همراه است. مردم یک آهنگ را می‌شناسند و آن را با درامی‌که از آن شنیده‌اند مرتبط می‌دانند و بالعکس. این موسیقی متن ها بسته به صحنه متفاوت است و با احساساتی که شخصیت ها به تصویر می‌کشند مطابقت دارد. برخی از ستارگان پاپ کره‌ای نیز در درام‌های K بازی کرده‌اند در حالی که OST را نیز خوانده‌اند.