رمضان در قرآن کریم

ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن و به فرموده امام محمد باقر (ع) بهار قرآن است. در قرآن، مستقیماً به کسانی که ایمان آورده‌اند دستور داده شده که در این ماه روزه بگیرند. در قرآن کریم آیاتی است که به روزه اشاره می کند. ماه رمضان یکی از عزیزترین ماه های خداوند است که خداوند در قرآن به آن اشاره فرموده است. آسمونی در این بخش در مورد ماه رمضان در قرآن کریم صحبت می کند.

رمضان در قرآن کریم

یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ،

 ای اهل ایمان! روزه بر شما مقرّر شده ، همان گونه که بر پیشینیان شما مقرّر شد، تا پرهیزکار شوید. (سوره بقره آیه 183)

 أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ ۚ فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ عَلَیٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ ۚ وَعَلَی الَّذینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ ۖ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ ۚ وَأَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ ۖ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ

(در) روزهایی چند (روزه بگیرید)؛ پس هر که از شما بیمار یا در سفر باشد (به تعداد روزه‏های قضا شده) از روزهای دیگر (را روزه بگیرد)؛ و بر آنان که روزه گرفتن طاقت‏فرساست، طعام دادن به یک نیازمند (به جای هر روز) کفاره آن است . و هر که به خواست خودش افزون بر کفاره واجب، بر طعام نیازمند بیفزاید، برایش بهتر است و روزه گرفتن (هر چند دشوار باشد) اگر (فضیلت و ثوابش را) بدانید برای شما بهتر است. (سوره بقره آیه 184)

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذی أُنْزلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلنَّاس وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَیٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ ۖ وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَیٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ ۗ یُرِیدُ اللَّهُ بکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَیٰ مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده برای هدایت بشر و برای راهنمایی و امتیاز حق از باطل ، پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد، و هر که ناخوش یا در سفر باشد (به شماره آنچه روزه خورده است) از ماهای دیگر روزه دارد ، که خداوند برای شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته ، و خواسته تا اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را هدایت فرمود ، باشد که  از این نعمت بزرگ) سپاسگزار شوید .(سوره بقره آیه 185)

أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَیٰ نِسَائِکُمْ ۚهُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ وَعَفَا عَنْکُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ ۚ وَکُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّیٰ یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَد مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَی اللَّیْلِ ۚ وَلَا تُبَاشرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِد ۗتِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیَاتِهِ لِلنَّاس لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ،

برای شما در شبهای ماه رمضان مباشرت با زنان خود حلال شد، که آنها جامه عفاف شما و شما نیز لباس عفّت آنها هستید. و خدا دانست که شما (در کار مباشرت زنان به نافرمانی و اطاعت شهوت نفس) خود را به ورطه گناه می افکنید لذا از حکم حرمت درگذشت و گناه شما را بخشید، از اکنون (در شب رمضان) رواست که با زنهای خود (به حلا ) مباشرت کنید و از خدا آنچه مقدّر فرموده بخواهید. و بخورید و بیاشامید تا خط سفیدی روز از سیاهی شب در سپیده دم پدیدار گردد ، پس از آن روزه را به پایان برسانید تا اول شب. و با زنان هنگام اعتکاف در مساجد مباشرت نکنید. این احکام ، حدود دین خداست، زنهار در آن راه مخالفت مپویید! خداوند این گونه آیات خود را برای مردم بیان فرماید ، باشد که پرهیزکار شوند.  (سوره بقره آیه 187)

وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ ۚ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ ۖ وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَکُمْ حَتَّیٰ یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ ۚ فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ بهِ أَذًی مِنْ رَأْسهِ فَفِدْیَةٌ مِنْ صِیَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُکٍ ۚ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بالْعُمْرَةِ إِلَی الْحَجِّ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ ۚ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ ۗ تِلْکَ عَشَرَةٌ کَامِلَةٌ ۗ ذَٰلِکَ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِی الْمَسْجِد الْحَرَامِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقَاب،

 حج وعمره را برای خدا به پایان برید، و اگر (به علتی) شما را از انجام آن بازداشتند، آنچه را از قربانی برای شما میسر است (قربانی کنید و از احرام در آیید)؛ و سر خود را نتراشید تا قربانی به محلش برسد ؛ و از شما اگر کسی بیمار بود یا در سرش آسیب داشت (و ناچار بود سر بتراشد، جایز است سر بتراشد) و کفّاره ‏ای چون روزه، یا صدقه یا قربانی بر عهده اوست. و هنگامی که (از علل ممنوعیّت) در امان بودید، پس هر که با پایان بردن عمره تمتّع به سوی حج تمتّع رود ، آنچه از قربانی میسر است قربانی کند. و کسی که قربانی نیابد، سه روز روزه، در همان سفر حج و هفت روز روزه، هنگامی که بازگشتید بر عهده اوست؛ این ده روز کامل است (و قابل کم وزیاد شدن نیست). این وظیفه کسی است که خود و خانواده‏اش ساکن و مقیم منطقه مسجد الحرام نباشد. و از خدا پروا کنید و بدانید که خدا سخت کیفر است.  (سوره بقره آیه 196)

وَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً ۚ وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَیٰ أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ یَصَّدَّقُوا ۚ فَإِنْ کَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ وَإِنْ کَانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُمْ مِیثَاقٌ فَدیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَیٰ أَهْلِهِ وَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا

هیچ مؤمنی را نسزد که مؤمنی را به قتل برساند، مگر آنکه این عمل از روی خطا و اشتباه اتفاق افتد. و کسی که مؤمنی را از روی خطا و اشتباه به قتل برساند، باید یک برده مؤمن آزاد کند، و خون‏بهایی به وارثان مقتول پرداخت نماید ؛ مگر آنکه آنان خون‏بها را ببخشند. و اگر مقتول از گروهی باشد که دشمن شمایند و خود او مؤمن است، فقط آزاد کردن یک برده مؤمن بر عهده قاتل است. و اگر مقتول مؤمن، از گروهی باشد که میان شما و آنان پیمانی برقرار است، باید قاتل خون‏بهایش را به وارثان او پرداخت کند، و نیز یک برده مؤمن آزاد نماید. و کسی که برده نیافت، باید دو ماه پیاپی روزه بگیرد . این حکم به سبب پذیرش توبه قاتل از سوی خداست؛ و خدا همواره دانا و حکیم است. (سوره نساء آیه 92 )

لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ باللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بمَا عَقَّدتُّمُ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَیْمَانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

خدا شما را به سوگندهای بیهوده‏تان مؤاخذه نمی‏کند ولی به سوگندهایی که از روی اراده می‏خورید و می‏شکنید شما را مؤاخذه می‏کند و کفاره‏اش خوراک دادن به ده بینواست از غذاهای متوسطی که به کسان خود می‏خورانید یا پوشانیدن آنان یا آزاد کردن بنده‏ای و کسی که هیچ یک از اینها را نیابد باید سه روز روزه بدارد این است کفاره سوگندهای شما وقتی که سوگند خوردید و سوگندهای خود را پاس دارید این گونه خداوند آیات خود را برای شما بیان می‏کند باشد که سپاسگزاری کنید. (سوره مائده آیه 89)

یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّیْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنکُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ هَدْیًا بَالِغَ الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاکِینَ أَو عَدْلُ ذَلِکَ صِیَامًا لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللّهُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ عَادَ فَیَنتَقِمُ اللّهُ مِنْهُ وَاللّهُ عَزیزٌ ذُو انْتِقَامٍ

ای کسانی که ایمان آورده‏اید در حالی که محرمید شکار را مکشید و هر کس از شما عمدا آن را بکشد باید نظیر آنچه کشته است از چهارپایان کفاره‏ای بدهد که نظیر بودن آن را دو تن عادل از میان شما تصدیق کنند و به صورت قربانی به کعبه برسد یا به کفاره آن مستمندان را خوراک بدهد یا معادلش روزه بگیرد تا سزای زشتکاری خود را بچشد خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو کرده است ولی هر کس تکرارکند  خدا از او انتقام می‏گیرد و خداوند توانا و صاحب‏انتقام است. (سوره مائده آیه 95)

فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابعَیْنِ مِن قَبْلِ أَن یَتَمَاسَّا فَمَن لَّمْ یَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ ستِّینَ مِسْکِینًا ذَلِکَ لِتُؤْمِنُوا باللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ

و هر که برده نیابد یعنی بر آزاد کردن برده توانایی ندارد باز باید پیش از جماع دو ماه پی در پی روزه بگیرد، و باز اگر نتواند باید شصت مسکین را طعام دهد. این حکم کفّاره برای آن است که شما به خدا و رسول او ایمان کامل آرید. و این احکام حدود الهی است و کافران را عذاب دردناک دوزخ مهیّاست. (سوره مجادله آیه 4)

فَکُلِی وَاشْرَبی وَقَرِّی عَیْنًا فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْمًا فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنسیًّا

و بخور و بنوش و دیده روشن دار پس اگر کسی از آدمیان را دیدی بگوی من برای [خدای] رحمان روزه نذر کرده‏ام و امروز مطلقا با انسانی سخن نخواهم گفت. (سوره مریم آیه 26 )

إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادقِینَ وَالصَّادقَاتِ وَالصَّابرِینَ وَالصَّابرَاتِ وَالْخَاشعِینَ وَالْخَاشعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِیمًا

مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان و مردان و زنان عبادت‏پیشه و مردان و زنان راستگو و مردان و زنان شکیبا و مردان و زنان فروتن و مردان و زنان صدقه‏دهنده و مردان و زنان روزه ‏دار و مردان و زنان پاکدامن و مردان و زنانی که خدا را فراوان یاد می‏کنند خدا برای [همه] آنان آمرزشی و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.  (سوره الاحزاب آیه 35 )

التَّائِبُونَ الْعَابدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدونَ الآمِرُونَ بالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنکَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُود اللّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ

آن مؤمنان همان توبه ‏کنندگان پرستندگان سپاسگزاران روزه داران رکوع‏کنندگان سجده‏کنندگان وادارندگان به کارهای پسندیده بازدارندگان از کارهای ناپسند و پاسداران مقررات خدایند و مؤمنان را بشارت ده.  (سوره توبه آیه 112)

عَسَی رَبُّهُ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبْدلَهُ أَزْوَاجًا خَیْرًا مِّنکُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَیِّبَاتٍ وَأَبْکَارًا

اگر پیامبر شما را طلاق گوید امید است پروردگارش همسرانی بهتر از شما مسلمان مؤمن فرمانبر توبه کار عابد روزه ‏دار بیوه و دوشیزه به او عوض دهد.  (سوره تحریم آیه 5 )