- آسمونی
- مجله اینترنتی
- هنر
- هنرهای نمایشی
- هنر دوم، حرکات نمایشی و رقص
هنر دوم، حرکات نمایشی و رقص
«هنرهای نمایشی» برای اولین بار در سال 1711 در زبان انگلیسی برای مجموعهای از هنرهای دیداری متکی به بازیگر مورد استفاده قرار گرفت. همانطور که می دانید حرکات نمایشی و رقص هنر دوم محسوب می شود. آسمونی در این بخش در مورد حرکات نمایشی و رقص صحبت می کند.
انواع هنرهای نمایشی
- انواع رقص،
- موسیقیِ زنده،
- اپرا،
- تئاتر (زنده و عروسکی)،
- سینما،
- شعبدهبازی و تردستی،
- داستانگویی،
- نمایشهای سیرک (بندبازی، معرکه گیری، کار با حیوانات و نمایشهای پهلوانی)
- و سایر هنرهای مشابه
هنرمندانِ این نمایشها با عنوانهایی چون: هنرپیشه، کمدین، رقصنده، شعبدهبازان، نوازندگان و خوانندگان نام برده میشوند.
رقص
رقص معمولاً به حرکتهای انسان که برای بیان یک حالت انجام میگیرد گفته میشود. رقص میتواند در یک محیط اجرایی، روحانی یا اجتماعی اجرا شود.
به افرادی که به انجام رقص میپردازند رقصنده میگویند و به خود کنش رقص، رقصیدن یا رقص گفته میشود.
در فرهنگ معاصر ایرانی، رقاص لفظی است با بار منفی که به رقصندگان باشگاههای شبانه ازجمله رقص عریان عربی و رقص برهنهٔ غربی اطلاق میشود. بهکار بردن این لفظ برای کسانی که حرفهٔ آنان نوعی از انواع رقصهای هنری است ناپسند است.
-
انواع هنر رقص
- رقص باله،
- رقص فولکلر،
- رقص بالروم،
- رقص آیینی.
اپرا
اُپرا آمیزهای از موسیقی و تئاتر است تا حقیقت به تصویر کشیده شود. ازاینرو برای خلق آثار اپرایی باید در دو بخش موسیقی و نمایش آگاهی داشت تا بتوان پدیدهای درخور تحسین ایجاد کرد.
اپرا مجموعهای است از هنرهای مختلف: موسیقی، ادبیات، فن بازیگری، طراحی صحنه، دکور و کارگردانی. اپرا از ارزندهترین پدیدههای جهان موسیقی است. طی چندین قرن، اپرا با تحولات فراوان، همه گونه رویدادها و سبکهای موسیقی را تجربه کرد و به تکامل رسید.
-
آوازهای اپرا
- آریا (Aria) که قسمت اصلی اپراست و خواننده در آن با آرایشهای آوازی، قدرت و مهارتش را ابراز میدارد.
- گفتآواز (به فرانسوی: Recitatif) که نوعی از فن بیان و مکالمهٔ آوازی است و غالباً پیش از آریا قرار میگیرد. در اپرای ایتالیایی، گفتآواز رابط بین دو آریاست:
- گفتآواز خشک Recitatif Secco که آواز بدون ارکستر است و فقط با چند آکورد کوتاه همراهی میشود.
- گفتآواز همراهیشونده Recitatif accampagne که خواننده به همراهی ارکستر میخواند و بیشتر در اپراهای فرانسوی معمول است.
تئاتر
اگر عبارت «هرگاه A نقش B را برای C بازی کند یک نمایش شکل گرفتهاست» را برای تعریف نمایش بپذیریم وابستگی غیرقابل انکار هنرهای نمایشی به سه مقوله (بازیگر، نقش و تماشاگر) مشخص میشود. تئاتر در سادهترین تعریف شکلی از نمایش است که علاوه بر این سه عامل وابسته به عوامل دیگری چون «محل نمایش، متن نمایشی، زمان اجرا و فرایند تولید تا ارائه دارد» با این تعریف نمایشهای غیر داستانی در ردیف تئاترها قرار نمیگیرند.
تئاتر از کلمهٔ یونانی «تئاترون» بهمعنی تماشاخانه یا محل تماشا گرفته شدهاست و شامل انواع مختلفی است:
- نمایش زنده با بازیگر،
- نمایشهای عروسکی،
- پانتومیم،
- تئاتر تلویزیونی،
- اپرا،
- باله،
- نمایشهای موزیکال،
- نمایش رادیویی،
- نمایشهای آیینی (به شرط داشتن ساختار روایی)،
- شکلهای خاصی از نمایشهای سنتی ملل و اقوام (برای نمونه: نقالی، پردهخوانی، نمایشنامهخوانی، تخت حوضی، تعزیه در ایران).
تئاتر امروزه ازنظر ساختار و شکل ارائه گستردگی فراوانی یافته و شکلهای گاه بدیعی چون (تئاتر خیابانی، تئاتر محیطی، تئاتر مواجه، تئاتر پوچی و...) که برخی از آنها در شکل اجرا و تعدادی نیز در ساختار نمایشنامه دست به نوآوری زدهاند.
ریچارد فورمن، پیتر بروک، یرژی گروتوفسکی، خوان آکالایتیس، رابرت ویلسون، الیزابت لکامپت، پیتر سلارز، ژوزف اسووبودا، آندره سربن، آرین منوشکین و مارتا کلارک از جمله کارگردانهایی هستند که تئاتر را به گوناگونی شیوهها و سیستمهای ارتباطی آن تجربه کردهاند.
سیرک
رومیان اولین کسانی بودند که واژهٔ سیرک را بهکار بردند در آن زمان به محوطهٔ وسیعی که محل نمایشهای مهیجی همچون اسب دوانی، آکروبات، مسابقه ارابه رانی و کشتی بود سیرک گفته میشد. نوع جدید سیرک از سالهای 1700 میلادی آغاز به کار کردهاست و در آن از شعبده باز، دلقک، آکروبات باز و همه نوع حیوان رام شده و حتی شیر و خرس هم استفاده میشود.
تاریخچه هنرهای نمایشی در غرب
-
دوره کلاسیک
در اوایل قرن 6 قبل از میلاد اولین حرکتهای رسمی برای ایجاد سنتهای نمایشی کلاسیک در یونان آغاز شد. نمایشهای تراژدی و شادینامه که ریشه در آئینهای مذهبی یونان باستان داشتند شکل گرفت و با وجود نویسندگان بزرگی چون سوفوکل، اوریپید، آریستوفان و... به سرعت پیشرفت کرد. این سنت بعدها توسط رومیها ادامه یافت و شکل کپی برداری شدهای از نمایشها در روم همزمان باسایر نمایشهای سرگرمکننده دیگر چون «گلادیاتور بازی» و «مبارزات خونین پهلوانی» پیشرفت کرد. همزمان شکل جدیدی از نمایش پانتومیم در روم بوجود آمد که نوعی از تئاتر بی کلام بود. با ظهور دین مسیحیت و رشد قدرت و نفوذ کلیساها برای مدتی هرگونه فعالیت نمایشی ممنوع و حرام دانسته شد. اما حرکت هنر نمایش هرگز بطور کامل متوقف نشد و اینبار در قالب نمایشهای کارناوالی با موضوع «زندگی و آلام مسیح و حواریون» ونیز شکل جدیدی از نمایشهای اخلاقی در فاصله قرون 9 تا 14 پدید آمد.
-
دوره رنسانس
رنسانس در سالهای 1300 از ایتالیا آغاز شد و در عرض سه قرن در سراسر اروپا انتشار یافت. به ندرت در دورهای چنین کوتاه از نظر تاریخی، رخدادهای متعددی به وقوع میپیوندد. حال آنکه این قرنها سرشار از تغییرات اساسی و فعالیتهای بزرگ است. جهان امروزی نتیجهٔ همین فعالیت هاست، زیرا رنسانس پایههای اقتصادی، سیاسی، هنری و علمی تمدنهای کنونی غرب را بنا نهاد.
دانش و هنر پیشرفتهای عظیمی در ایتالیای سدهٔ پانزدهم و شانزدهم بوجود آوردند. این احیای فرهنگی به رُنِسانس (یعنی نوزایش) مشهور شدهاست. دانشمندان، سرایندگان و فیلسوفانی ظهور کردند که با الهام از میراث اصیل روم و یونان با دیدگانی تازهتر به جهان مینگریستند. نقاشها به مطالعهٔ کالبد انسان پرداختند و اعضای بدن انسان را به شیوهٔ واقعگرایانهای نقاشی میکردند. فرمانروایان ساختمانها و کارهای بزرگ هنری را سفارش دادند. این عقاید تازه بزودی در سراسر اروپا گسترش یافت.
در تاریخ هنر معمولاً دوران رنسانس را به این مراحل، بخش میکنند:
- آغازین (حدود 1300 - حدود 1420)
- پیشین (حدود 1420- حدود 1500)
- پسین یا اوج (حدود 1500 - حدود 1527)
در این دوران شکلهای جدیدی از هنرهای نمایشی مانند کمدیادلارته و باله که گونهای رقص نمایشی بود بهوجود آمدند. اولین بالماسکههاو نمایشهای بداهه در قرن 16 در انگلیس با ظهور بزرگان عرصه نمایش چون شکسپیر، بن جانسن، کریستوفر مارلو پدید آمدند که ترکیبی بودند از حرکات نمایشی، رقص همراه با موسیقی که هنرمندان آن با پوشیدن لباسهای عجیب که بطور استادانهای طراحی شده بودند به هنرنمایی میپرداختند.
تئاتر کودک ونوجوان در ایران و تشکیل گروههای نمایشی و اجرا در مدارس و مهد کودکها کارگاه تئاتر کودک (بومرنگ) از پیش رویان تئاتر کودک ونوجوان در ایران با تولید نمایشهای موزیکال ازسال 1384 و اجرای آنها در آمفیتئاترهای ایران بخش خصوصی در تئاتر را توسعه داده و تولیداتش از پرمخاطبترین تاترهای کودک و نوجوان بوده است.