
طب سنتی چیست ؟
نگاهی جامع به طب سنتی، از مفاهیم پایه تا روشهای درمانی
طب سنتی، به عنوان یکی از قدیمیترین و گستردهترین سیستمهای درمانی جهان، ریشه در باورها و تجربیات گذشتگان دارد. این طب بر اساس تعادل عناصر در بدن و استفاده از روشهای طبیعی مانند گیاهان دارویی، تغذیه و ماساژ استوار شده است. در طول تاریخ، طب سنتی در فرهنگها و تمدنهای مختلف نقش مهمی در حفظ سلامت و درمان بیماریها ایفا کرده است. در این مقاله، به بررسی مفاهیم پایه طب سنتی، طبقهبندی غذاها بر اساس مزاج، تأثیر غذا بر سلامتی و روشهای مختلف درمان در طب سنتی خواهیم پرداخت. با شناخت بهتر این طب باستانی، میتوانیم از دانش و تجربیات آن برای بهبود کیفیت زندگی خود بهرهمند شویم.
طب سنتی چیست؟
طب سنتی، سیستمی از دانش و روشهای درمانی است که ریشه در باورها و تجربیات گذشتگان دارد. این طب بر اساس تعادل عناصر و اخلاط اربعه (بلغم، صفرا، سودا و خون) در بدن انسان شکل گرفته است. پزشکان سنتی معتقدند که هر غذایی طبعی خاص (گرم یا سرد) دارد و مصرف آن میتواند بر مزاج فرد و سلامتیاش تأثیرگذار باشد. در طب سنتی ایران، دانشمندان بزرگ مانند ابن سینا و رازی اصول و مبانی این طب را تدوین کردهاند. آنها بر این باور بودند که با شناخت مزاج و مصرف غذاهای متناسب با آن، میتوان به سلامتی دست یافت و از بیماریها پیشگیری کرد.
طبقهبندی غذاها بر اساس مزاج در طب سنتی
در طب سنتی، غذاها بر اساس تأثیری که بر بدن میگذارند به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- غذاهای گرم: این غذاها طبع گرمی دارند و مصرف آنها باعث افزایش حرارت بدن میشود. نمونههایی از این غذاها عبارتند از: گردو، نارگیل، کاکائو، خرما، کنجد، گوشت شتر، گوشت کبوتر.
- غذاهای سرد: این غذاها طبع سردی دارند و مصرف آنها باعث کاهش حرارت بدن میشود. نمونههایی از این غذاها عبارتند از: هلو، هندوانه، خیار، توت فرنگی، جو، برنج، گوشت گاو، ماهی، مرغ.
- غذاهای معتدل: این غذاها طبعی متعادل دارند و نه گرم هستند و نه سرد. نمونههایی از این غذاها عبارتند از: شیر، ماست گوسفند، نان گندم، گوشت بره.
تأثیر غذا بر مزاج و سلامتی
مزاج هر فرد منحصر به فرد است و با توجه به آن، فرد باید غذاهای مناسب را انتخاب کند. مصرف بیش از حد غذاهای گرم یا سرد میتواند باعث ایجاد اختلال در تعادل مزاج و بروز بیماری شود.
- تأثیر غذاهای گرم: مصرف بیش از حد غذاهای گرم میتواند باعث افزایش فشار خون، التهاب، بیخوابی و مشکلات پوستی شود.
- تأثیر غذاهای سرد: مصرف بیش از حد غذاهای سرد میتواند باعث ضعف عمومی، بیحالی، کاهش میل جنسی و مشکلات گوارشی شود.
اهمیت اعتدال در تغذیه
برای حفظ سلامتی، بهتر است در مصرف غذاها اعتدال را رعایت کرد و از مصرف بیش از حد هر یک از آنها خودداری نمود. همچنین، با توجه به فصل و شرایط آب و هوایی نیز میتوان نوع و مقدار غذاهای مصرفی را تنظیم کرد.
روشهای مختلف درمان با طب سنتی
عدم هماهنگی بین مزاج و غذا - طبق اعتقاد طب سنتی ایران - موجب اختلال در اندامهای داخلی مثل قلب و ریه شده و شخص احساس بیماری مینماید. امروزه با پیشرفت پزشکیو کشف علت بیماریها، این عقاید سنتی کنار گذاشته شده و کمتر مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه به روشهای مختلف درمان با طب سنتی مانند گیاه درمانی ، ماساژ درمانی و … میپردازیم.
1. تغذیه درمانی در طب سنتی: کلید سلامتی و درمان
تغذیه درمانی در طب سنتی، ریشه در باور به ارتباط تنگاتنگ بین غذا و سلامتی دارد. در این طب، غذا تنها یک ماده مغذی نیست، بلکه یک درمانگر قدرتمند است که میتواند بیماریها را بهبود بخشد یا از بروز آنها پیشگیری کند. بر اساس اصول طب سنتی، هر غذایی طبعی خاص (گرم، سرد، خشک یا تر) دارد و مصرف آن باید متناسب با مزاج فرد باشد. با شناخت مزاج خود و انتخاب غذاهای مناسب، میتوان به تعادل در بدن دست یافت و از بسیاری از بیماریها پیشگیری کرد. تغذیه درمانی در طب سنتی بر این باور است که غذاها نه تنها به بدن انرژی میرسانند، بلکه بر روح و روان نیز تاثیرگذارند و میتوانند به بهبود خلقوخو و کاهش استرس کمک کنند.
در این روش درمانی، پزشک طب سنتی با توجه به علائم و تشخیص مزاج فرد، برنامه غذایی خاصی را تجویز میکند. این برنامه غذایی ممکن است شامل محدود کردن برخی غذاها، افزایش مصرف غذاهای خاص و استفاده از گیاهان دارویی باشد. تغذیه درمانی در طب سنتی، رویکردی جامع و طبیعی برای درمان بیماریها است که در کنار سایر روشهای درمانی مانند حجامت و فصد، میتواند به بهبود سلامت افراد کمک کند.
2. گیاه درمانی (Phytotherapy)
درمان بیماریهای مختلف جسمی و روحی به وسیله گیاهان را “گیاه درمانی” میگویند. یکی از روشهای قدیمی جهان، طب گیاهی است. خداوند حکیم درمان همه بیماریها و دردها را در طبیعت قرار داده است. «طبیعت خادم طبیعت است».
3. ماساژ درمانی (Massage therapy)
درمان بیماریهای عضلانی، اسکلتی، گوارشی، سردردها، رفع استرس و افسردگی، بهبودی جریان خون و افزایش اکسیژن رسانی به بافتها و بهبودی دهها بیماری دیگر از خواص ماساژ درمانی است.
بعضی ماساژهای درمانی عبارتند از:
- ایروودا
- یومیهو
- تای ماساژ
- ماساژهای آرام بخش و ماساژهای زیبایی
4. شیاتسو (Shiatsu)
فشردن نقاط حیاتی بدن برای سلامتی، توسط انگشتان دست را “شیاتسو” میگویند.یک تکنیک سالم و مؤثر که بیشتر پیشگیری کننده است و به عنوان شکلی از فیزیوتراپی برای بیماریهای خاص مورداستفاده قرار میگیرد. بیماران انرژی و نیروی ذخیره شده خود را ازاین طریق بدست میآورند و افرادی را که از استرس، تنش، افسردگی و یا بی خوابی رنج میبرند، میتوان با این روش درمان کرد.
5. حجامت (Cupping)
در زبان فارسی حجامت به معنی مداوا تعریف شده و یک روش خون گیری است که برای پیشگیری از بیماریها و درمان بعضی بیماریها انجام میگیرد. حجامت خشک بدون تیغ و خونگیری است و حجامت تر همراه خونگیری است. مردم بر اساس توصیه رسول اکرم (ص)که میفرمایند: «بهترین عید، دوره حجامت است»، عید خون میگرفتند. حجامت در پیشگیری و درمان بیماریهایی چون آسم، اعتیاد به مواد مخدر، نارسایی هضم غذا، سردردهای میگرنی و اعصاب، چربی خون، غلظت خون و بیماریهای پوستی کاربرد دارد.
6. بادکش درمانی (Dry cupping)
بادکش درمانی، ایجاد مکش در نقاط مختلف بدن به منظور انبساط عروقی بدن و انحراف مواد از نقطه خاص است که حجامت خشک نیز مینامند. انجام بادکش و چرخاندن لیوان روی بدن افراد فلج شده ناشی از سکته مغزی و قلبی، باعث بهبودی میشود. در بعضی بیماران انجام بادکش با ترکیبی از روغنهای مخصوص باید صورت گیرد.
7. زالو درمانی (Leech therapy)
زالو درمانی یکی از روشهای خون گیری طبی محسوب میشود که به لحاظ نحوه خون گیری و ماده هیرودین که توسط زالو به بدن وارد میکند، در طب سنتی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هر زالویی اثر درمانی ندارد. در بزاق زالو ماده ضد انعقادی وجود دارد که موجب رقیق شدن خون، بازشدن عروق تنگ و در نتیجه موجب افزایش خون رسانی و اکسیژن رسانی موضع یا عضو میگردد. اکنون زالو درمانی در بیماریهایی چون تنگی عروق قلب، پیوند پوست و تقویت سیستم ایمنی کاربرد دارد.
8. فصدکردن یا رگ زدن (Fasd)
یکی از روشهای خون گیری در طب سنتی است. این عمل باعث دفع بسیاری از سموم بدن به خصوص در مواقع غلبه سودا شده و مواد زائدی که در خون رسوب و افزایش پیدا میکند را نیز دفع میکند. فصد در واقع همان رگ زدن است، ولی بایستی توسط افراد ماهر و متخصص صورت گیرد.
کاربردهای مهم فصد عبارتند از:
- کمردرد ناشی از سیاتیک
- هموروئید
- پاکسازی طبایع غالب
- بیماریهای گوارشی و… .
9. آب درمانی یا آبزنها (Hydrotherapy)
یکی از روشهای طب سنتی است که همراه با اسانسهای گیاهی یا بدون آنها، کاربرد زیادی برای بهبود رعیشه، ضایعات پوستی، دردهای مفاصل، سیاتیک، نشاط و تقویت بدن، تقویت عضلات و اصلاح منافذ بدن، گرم کردن و افزایش رطوبت بدن دارد.
10. طب سوزنی (Acupuncture)
طب سوزنی بر این باور است که انرژی در بدن به صورت کانالهایی جریان دارد. با فرو کردن سوزنهای بسیار نازک در نقاط خاصی از بدن که به این کانالها متصل هستند، جریان انرژی تنظیم شده و تعادل در بدن برقرار میشود. این عمل میتواند به تسکین درد، بهبود عملکرد اندامها و درمان بسیاری از بیماریها کمک کند.
طب سوزنی به عنوان یک روش درمانی مکمل، در کنار درمانهای پزشکی رایج، مورد استفاده قرار میگیرد. البته، مانند هر روش درمانی دیگری، طب سوزنی نیز دارای محدودیتها و عوارض جانبی است و باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که طب سوزنی میتواند در درمان برخی از بیماریها مانند سردردهای میگرنی، دردهای مزمن، و مشکلات گوارشی موثر باشد. با این حال، مکانیسم دقیق عملکرد طب سوزنی هنوز به طور کامل شناخته نشده است و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.
جمع بندی
طب سنتی، با رویکردی جامع و طبیعی، به درمان بیماریها و حفظ سلامتی میپردازد. این طب بر اساس تعادل عناصر در بدن و استفاده از روشهای طبیعی مانند تغذیه، گیاه درمانی و ماساژ استوار شده است. با شناخت مزاج و مصرف غذاهای مناسب، میتوان به تعادل در بدن دست یافت و از بسیاری از بیماریها پیشگیری کرد. اگرچه طب سنتی و طب مدرن هر دو دارای مزایا و محدودیتهای خود هستند، اما میتوانند مکمل یکدیگر باشند. با این حال، برای تشخیص و درمان بیماریهای جدی، همیشه باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. در نهایت، میتوان گفت که طب سنتی با ارائه راهکارهای طبیعی و جامع، میتواند به عنوان یک مکمل موثر در کنار روشهای درمانی مدرن مورد استفاده قرار گیرد.
سلام. خواص بسیاری از گیاهان دارویی رو شنیدم ولی در بعضی موارد عملکرد نداشتن چرااااا؟
باسلام لطفا روش درمان زود انزالی را به روش طب سنتی ارائه دهید با تشکر
با تشکر مایل به استفاده از این روش هستم.