1394/11/8

به گزارش آسمونی خداوند مهربان در آیات متعدد در سوره های قرآن خویشتن را با صفت رحم و شفقت و مهربانی یاد کرده و خود را به بندگانش با این اوصاف جمیله معرفی نموده است. (المعجم المفهرس ماده رحم از باب نمونه: سوره اعراف (7)، آیه 156 و آیه 151 و سوره یوسف (12)، آیه 64 و آیه 92)
 
 و هنگامی که مسلمانان حقیقی و پیروان واقعی آئین مقدس اسلام را در کتاب آسمانی خود توصیف و تمجید می کند، درباره آن می فرماید: مومنین به همدیگر رئوف (فتح (48)، آیه 29، و سوره حدید (57)، آیه 27 و بلد (90)، آیه 17) و مهربان و به یکدیگر دلسوز و غمخوار هستند .
 
مرحوم علامه مجلسی(ره) در کتاب بحارالانوار بابی راجع به این موضوع و مطلبی به نام "التراحم و التعاطف و التودد" منعقد نموده است.(بحار، ج 74، ص 390)
 

خود را بنده خدا بدانیم:
به هم رحم کنید تا خدای متعال به شما رحم کند. کسانی که دستشان باز است، دست تعدّی به سمت منافع و مصالح دیگران دراز نکنند. کسانی که زرنگی و هوش و امکانات و قدرت و مسئولیت و توانایی های گوناگون فردی و اجتماعی دارند، از این توانایی ها در راه تعدّی به دیگران استفاده نکنند.
 خود را بنده خدا بدانیم؛ در مقابل بقیه بندگان خدا، خود را موظّف به همراهی، احسان، نیکی و رعایت انصاف بدانیم؛ آن‏ گاه باران رحمت و فضل خدا بر سر ما خواهد بارید؛ ما را شستشو خواهد داد و برکات خود را بر ما نازل خواهد کرد.
 البته این وظیفه همه است؛ ولی کسانی که در جامعه تمکّن و قدرت و مقام و ثروت و نفوذ کلمه‏ای در میان مردم دارند، بیش از دیگران در مقابل این بار سنگین - بار خودسازی و محدود کردن قوای خود از تجاوز به دیگران - مسئولند.(بیانات آیت الله خامنه ای)
 
 موفقیت در پرتو دلسوزی:
ما اگر صفحات تاریخ پیشینیان و گذشتگان را ورق بزنیم و حالات آنان را تجزیه و تحلیل نموده و کاملا بررسی کنیم ، خواهیم دید که اکثریت موفقیت و کامیابی آنان در پیشرفت اهداف مقدسه و عامل نفوذ افکار پاک تربیتی آن بزرگواران در روحیه مردم جهان از همین راه بوده است و به وسیله شفقت و مهربانی، پله های تعالی و ترقی را پیموده اند و به درجه نهائی رسیده اند.

چنانچه از فضیل بن عثمان منقول است که گفت: از حضرت صادق (علیه السلام ) شنیدم فرمود: هر که واجد نرم خوئی و ملایمت بوده و با مردم خوش رفتاری نماید، هر هدفی که داشته باشد، می تواند فراهم کرده و به دست آورد. کافی، ج 2، ص 120)
 
چنانچه خداوند متعال درباره خاتم پیامبران (صلی الله علیه و آله) می فرماید: اگر تندخوی و بی رحم و سنگدل بودی، از اطراف و پیرامونت متفرق و پراکنده می شدند. (آل عمران (3)، آیه 159)
 
علامت تقوا:
صفت مزبور را رهبران دینی نشانه تقوا و پرهیزگاری معرفی نموده اند چنانچه حضرت باقر (علیه السلام ) از پدر بزرگوارش امیرالمومنین علی (علیه السلام ) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: برای متقین و پرهیزگاران و دینداران علائم و آثاری است که به وسیله آنها معلوم و شناخته می شوند. و حضرت پس از شمردن چند نشانه یکی را هم دلسوزی و غمخواری ضعفا و ناتوانان و بیچارگان نام برد. (بحار، ج 70، ص 282، حدیث 2)  
 
 اعمال سنگدلان توقیف می شود:

از بعضی اخبار معلوم می شود کسانی که با مخلوقات و بندگان خدا رئوف و مهربان نیستند و در مواقع گرفتاری و مصائب از وضع رقت بار و اسف انگیز آنان ناراحت نمی شوند و به داد و فریادشان نمی رسند، خداوند عبادات و اعمالشان را قبول ننموده و نمی پذیرد و به فرشتگان و حافظین اعمال دستور می دهد که اعمالشان را به طرف خودشان برگردانید.
 
 چنانچه در خبر معاذ از پیامبر خدا به این مطلب تصریح شده است و در آخر آن خبر است که: فرشتگان و حافظین اعمال کارهای نیک و شایسته انسان را با طمطراق و شأن و شوکت مخصوص به آسمان ششم می رسانند و دربان و نگهبان آسمان مزبور دستور می دهد توقف کنید زیرا من مأمور رحمت و شفقتم . پس از رسیدگی و ارزیابی، امر می کند آن را به صورت صاحبش بزنید تا چشمانش کور و نابینا گردد زیرا صاحب آن رحم ندارد و اگر بنده و عبد پروردگار به چیز دنیوی و یا اخروی دچار و گرفتار می گشت دلش برای او نسوخته بلکه او را سرزنش و مسخره می کرد و من موظف و مکلفم که نگذارم عمل او از من بالاتر برود. (انوار نعمانیه ، ج 2، ص 210 و بحار، ج 70، ص 247، حدیث 20)
 
 و از این جهت است که نرم خویی و خوش رفتاری را بهترین و با فضیلت ترین اعمال و کردار بشر معرفی نموده اند و سخت گیری و درشتی و تندخویی را معادل شرک و کفر ذکر کرده اند.
 
 خدا در قیامت به این افراد رحم می ‌کند:

از پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) نقل شده که فرمودند: "هر کس به مسلمانان رحم نکند، خداوند به وی رحم نمی کند." (نهج الفصاحه، ص745 ، ح2885 )
 
 همان حضرت (صلی الله و علیه وآله) فرمودند: "جز این نیست خداوند از میان بندگانش به رحم کنندگان رحم می کند." (همان)
 
 از پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) نقل شده که فرمودند: "مَثل مومنین در رحم آوردن به یکدیگر و دوستی کردن و پیوستن به همدیگر مانند یک جسدند چون عضوی از آن به درد آید سایر اعضاء در بیدار ماندن و تب داری با آن همدردی می کنند." (نهج الفصاحه، ص745)
 
از امیرالمومنین (علیه السلام) نقل شده که فرمودند: "رساترین چیزی که رحمت حق به وسیله آن کشیده می شود آن است که برای همه مردم مهربانی را در دل داشته باشی." (سفینه البحار)
 
 و در بعضی از روایات امیرالمومنین (علیه السلام) از پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) نقل کرده اند که آن بزرگوار فرمودند: "خداوند به مخلوقات و بندگان خویش شفیق و مهربان است و کسانی که دلشان برای آنان می سوزد مورد توجه خدا قرار گرفته و ایشان را دوست می دارد." (بحار الانوار)
 
در آثار رحم کردن در اخبار و روایات وارد شده است: "به آنکه نرم خوئی و خوش رفتاری با بندگان خدا داده شده است، خیر و سعادت و خوشبختی هر دو جهان به او عطا شده است و هر که از این خوی نیکو و خصلت پسندیده محروم شده از خیر نیکبختی هر دو گیتی بی نصیب و بی بهره گردیده است.