در کشورهای مختلف بر اساس وضعیت سیاسی و جغرافیایی قوانین مختلفی برای سربازی وجود دارد. اما در ایران در شرایط خاصی مشمولین میتوانند از سربازی معاف شوند.
معافیت سربازی این روزها بسیار خبرساز شده است. عده ای قصد دارند سربازی خود را بخرند. اما برای یک سری افراد شرایط خاصی وجود دارد که می توانند بدون پرداخت پول، از خدمت سربازی بطور کامل معاف شوند. شرایط بسیار مختلفی وجود دارد. افرادی که دارای مصدومیت یا نارساییهای بدنی و یا برخی شرایط اجتماعی هستند از خدمت معاف میشوند. اساسا دو نوع معافیت وجود دارد: معافیت موقت و معافیت دائم. در ادامه مطلب آسمونی، درباره شرایط و انواع معافیت سربازی بیشتر صحبت می کنیم.
خدمت ضرورت سربازی برای تمام آقایان 18 تا 50 سال الزامی می باشد، بجز افرادی که دارای شرایط خاصی برای معافیت هستند. معافیت موقت شامل گواهی اشتغال به تحصیل، معافیت تحصیلی و بنیاد ملی نخبگان است. معافیت دائم نیز شامل موارد دیگریست که عبارتند از بخشودگی سنی (عفو رهبری)، متاهل بودن، معافیت پزشکی و داشتن 2 فرزند قبل از 30 سالگی.
سرفصل های این مطلب:
آقایانی که زیر 30 سال هستند و حداقل 2 فرزند دارند از خدمت سربازی معاف می شوند. این معافیت رایگان شامل افراد بالای 30 سال نمی شود. این قانون در زمستان سال 1400 تصویب شده و قبلاً وجود نداشته است. طرح معافیت سربازی برای متاهلین دارای حداقل 2 فرزند به منظور تشویق افراد به ازدواج زودتر و فرزندآوری ایجاد شده و نقشی موثر در جوان شدن جمعیت ایران خواهد داشت.
افرادی که دارای شرایطی خاص باشند، از طریق بنیاد ملی نخبگان میتوانند دوره سربازی را با طی دوره آموزشی و انجام یک پروژه به جای مابقی دوره، به اتمام برسانند. البته این معافیت به معنای نرفتن به سربازی نیست بلکه یک سری تسهیلات ویژه به نخبگان ارائه می شود تا طول دوره خدمت انها کوتاه تر شده و به انجام کارهای پژوهشی و تحقیقاتی بپردازند.
شرایط عمومی برای معافیت سربازی از طریق بنیاد ملی نخبگان در زیر فهرست شده است:
افرادی که رتبه های جهانی و کشوری دارند یا مخترعانی در سطح کشوری یا بین المللی هستند شامل این طرح می شوند.
معافیت تحصیلی جزو معافیتهای موقت است، به این معنی که دانشآموزان و دانشجویان تا زمانی که تحصیل میکنند از خدمت معاف هستند. اما پس از اتمام دوره تحصیلی باید برای خدمت سربازی اقدام کنند.
به طور کلی بررسی و پیگیری وضعیت مشمولان برای گرفتن معافیت تحصیلی، زمانی امکان پذیر خواهد بود که مشمول کد سخای خود را دریافت کرده باشد. کد سخا یک کد 5 رقمی است که مشمولین برای دریافت آن اول باید به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی مراجعه کرده و سپس از طریق سامانه سخا کد 5 رقمی سخا را دریافت کنند. با داشتن این کد مشمولین می توانند از طریق سامانه نظام وظیفه، وضعیت معافیت و سربازی خود را چک کنند.
استعلام معافیت های سربازی به جوانان از چند جهت آگاهی می بخشد. اول اینکه مشمولین می توانند وضعیت خود را بررسی کرده و از تاریخ اتمام سنوات تحصیلی خود با خبر شوند. از طرف دیگر مشمولین می توانند وضعیت معافیت و دریافت کارت خود را نیز در آن محاسبه کنند. جوانانی که در مقاطع مختلف از سنوات مجاز تحصیلی بهره می گیرند، اگر بخواهند در مقطع بعدی ادامه تحصیل دهند، باید حتما از وضعیت معافیت خود اطلاع داشته باشند.
اگر سنوات مجاز آنان تمام شود و تمدید نیز نشود، در غیر این صورت مشمول ممکن است وارد غیبت غیر موجه شده و دیگر قادر به ادامه تحصیل نخواهد بود.
طبق قانون «هر فرد ذکوری که 50 سال تمام داشته باشد برابر قانون از اعزام به خدمت سربازی معاف است و شناسنامه فرد به منزله کارت پایان خدمت محسوب میشود.» ضوابط و مقررات معافیت بخشودگی سنی برای افرادی از سال 54 به قبل متولد شده اند بسیار ضروری است. آنها میتوانند با مراجعه به پلیس +10 به وضعیت مشمولیت خود رسیدگی کنند و معاف شوند. این افراد با انجام اقدامات لازم برای معافیت سربازی در نهایت قادر به دریافت کارت پایان خدمت خواهند بود.
این پنج گروه نام برده در صورتی میتوانند از معافیت های سربازی عفو رهبری بهره مند شوند. که شرط سنی گفته شده در هر گروه را رعایت کنند. هر گونه تغییر در سن شناسنامه ای فرد پیگرد قانونی داشته و نظام وظیفه عمومی کشور این تغییرات را محاسبه نخواهد کرد.
توجه:
الف) در صورتیکه مشمول در خارج از کشور تحصیل کرده باشد ارزشیابی آن توسط وکیل و یا مشمول واز طریق وزارت علوم تحقیقات و فن آوری و یا وزارت بهداشت و درمان الزامی است.
ب) چنانچه مشمول سابقه فرار از خدمت دارد ارائه گواهی تسویه حساب از یگان خدمتی و یا مختومه شدن پرونده فرار از سازمان قضائی نیروهای مسلح الزامی است.
برای افرادی که دارای برادر بوده و اعزام آن ها نزدیک به هم هست سازمان نظام وظیفه قوانینی در نظر گرفته است . این افراد می توانند برای معافیت اقدام کرده و مدارک خود را به یکی از نزدیک ترین دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی تحویل داده و درخواست خود را ثبت نمایند.
یکی از مهم ترین شرایط این است که برادر در حال خدمت سربازی فراری نبوده و وارد غیبت نشده باشد. داشتن برادر نیز از مهم ترین و اصلی ترین شروط برای استفاده از این نوع معافیت موقت می باشد.
دارندگان این نوع معافیت از آموزش، رزم مقدماتی ویا به طور کامل معاف هستند.ایرانیان مشمول خارج از ایران هم میتوانند با حضور در نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج از این کشور در خواست معافیت پزشکی بدهند.
قانون ایران مشمولان خدمت وظیفه عمومی را از نظر وضع مزاجی، استعداد جسمی و روانی به چهار دسته تقسیم کرده است:
ماده 29: مشمولان مبتلا به بیماریهای عمومی شامل انواع بندهای زیر هستند:
ماده 36: مشمولان مبتلا به بیماریهای استخوانها (اسکلت) با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا میباشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
الف) در اشکال شدید و ناتوان کننده: معاف دائم.
(1) انحرافات جانبی مادرزادی و اکتسابی ستون فقرات (اسکولیوز) بیش از 30 درجه: معاف دائم.
(2) جبران نشده و یا منجر به تغییر شکل قفسه صدری شده باشد معاف دائم.
(3) کیفوز شدید بیش از 70%: معاف دائم.
ب) در اشکال خفیف (انحرافات جانبی مادرزادی و اکتسابی ستون فقرات کمتر از 20 درجه): معاف از رزم.
تبصره: در موارد مشکوک زیر بیهوشی اندازه گیری شود.
توجه: در مورد انگشتان به صورت زیر عمل شود که هر انگشت کامل یک و هر بند یک سوم محسوب شود یعنی اگر بند اول چهار انگشت قطع شده باشد بیش از یک انگشت محسوب و معاف دائم میشود.
تبصره: چنانچه یک انگشت قطع شده و انگشت دیگر همان دست بیش از 50٪ عملکرد خود را از دست داده باشد، معاف دائم.
مشمولان مبتلا به بیماریهای شکم و دستگاه گوارش و رشته جراحی عمومی با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا میباشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهندنمود.
ماده 38: مشمولان مبتلا به بیماریهای خون با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا میباشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود