معرفی سوره الفجر

فجر

فجر یعنی شکافتن و صبح را از آن فجر گويند كه شب را ميشكافد.

مفهوم کلی سوره

معادباورى ؛

قانون آزمايش و واكنش مردم ؛

سرگذشت عبرت آموز اقوام پيشين ؛

مراتب نفس انسان .

اسامی سوره

فجر

علت نام‌گذاری

«سوره فجر»؛ نام اين سوره «فجر» (به سپيده دم) است كه از آيۀ اول اين سوره گرفته شده است.

تعداد آیات

سوره فجر سی آیه دارد.

تعداد کلمات

سوره فجر صدوسی‌ونه کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)

تعداد حروف

سوره فجر پانصدونودوهفت حرف دارد.[ (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه ها

محورهاى اساسى سوره فجر مسئلۀ معاد، امتحان مردم در دنيا و يادآورى سرنوشت عبرت آموز اقوام پيشين است.

محتوا و موضوعات

سوره فجر همانند بسيارى ديگر از سوره هايى كه در مكه نازل شده داراى آياتى كوتاه، تكان دهنده، پرطنين، و توأم به انذارهاى فراوان است.

در بخش اول اين سوره به سوگندهاى متعددى برخورد مى كنيم كه در نوع خود بي‌سابقه است، و اين قسم‌ها مقدمه اى است براى تهديد جباران به عذاب الهى.

در بخش ديگرى از اين سوره اشاره اى به بعضى از اقوام طغيانگر پيشين مانند قوم عاد و ثمود و فرعون و انتقام شديد خداوند از آنان كرده است، تا قدرت‌هاى ديگر حساب خود را برسند.

در سومين بخش اين سوره به تناسب بخشهاى گذشته اشاره مختصرى به امتحان و آزمايش انسان دارد، و كوتاهى او را كه در اعمال خير به باد انتقاد مى گيرد.

در آخرين بخش اين سوره به سراغ مساله معاد و سرنوشت مجرمان و كافران، و همچنين پاداش عظيم مؤمنانى كه صاحب نفوس مطمئنه هستند مى رود.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابى‌بن‌كعب از پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله روايت نموده كه آن حضرت فرمود: «كسى كه سوره فجر را در ده شب اوّل ماه ذى‌الحجّه بخواند خداوند او را بيامرزد و كسى كه در ساير روزها بخواند براى او در روز قيامت نورى باشد.

داودبن‌فرقد از امام صادق عليه‌السلام روايت نموده كه فرمود: «سوره و الفجر را در نماز واجب و مستحب خود بخوانيد، زيرا آن سوره حسين‌بن‌على عليه‌السلام است».

محل نزول

سوره فجر در مكه بر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است.

زمان نزول

تاريخ نزول سوره فجر در ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره ليل نازل شده است.

فضای نزول

با توجه به مکی بودن سوره فجر ظاهرا تعلق بیش از حد مشرکان مکه به دنیا و طغیان آنها در برابر آیات الهی باعث نزول این سوره گردیده است. سوره فجر در فضایی نازل شده است که مشرکان نعمت‌ها و ثروت‌هایی را که در اختیار داشتند دلیل برکرامتشان نزد خدا می‌دانستند و افراد فقیر را حقیر و خوار در درگاه الهی می‌دانستند. خداوند متعال در این سوره ضمن هشدار به مشرکان صاحب ثروت و اینکه هر آن در معرض امتحان الهی هستند سرنوشت پیشینیان را مایه عبرت وعالم آخرت را جایگاهی برای حساب‌کشی آنها معرفی می‌نماید.

ترتیب در مصحف

سوره فجر هشتادونهمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.

ترتیب بر اساس نزول

سوره فجر دهمين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره ليل نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)

ارتباط با سوره قبلی

خداوند سبحان سوره غاشیه را به اين پايان داد كه برگشت، و حساب مردم به سوى خدا و با خداست، سپس سوره فجر را با تأكيد بر اين معنى شروع كرد .

ویژگی

سوره فجر از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند. 

روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

سوره فجر سوره امام حسین عليه‌السلام است.