شاهنامه‌خوانی سنتی ارزشمند و کهن در فرهنگ ایرانی است که شامل خواندن، روایت و گاهی اجرای بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی می‌شود. این سنت معمولاً با لحنی حماسی و آهنگین اجرا می‌شود و اغلب توسط نقالان، مداحان یا علاقه‌مندان به ادبیات حماسی انجام می‌گیرد.

ویژگی‌های شاهنامه‌خوانی

1. لحن و آوای خاص – با تکیه بر موسیقی سنتی ایرانی، شاهنامه‌خوانی معمولاً با لحنی پرشور و حماسی اجرا می‌شود.
2. اجرای نقالی – برخی از شاهنامه‌خوانان علاوه بر خواندن، حرکات نمایشی و گاهی طراحی صحنه انجام می‌دهند.
3. استفاده از ابزار موسیقی – گاهی برای تأثیرگذاری بیشتر، از سازهایی مانند دف، سه‌تار یا کمانچه استفاده می‌شود.
4. ادبیات کهن و زبان فاخر – شاهنامه‌خوانی به حفظ زبان و ادبیات کلاسیک فارسی کمک می‌کند.

جایگاه شاهنامه‌خوانی

• محافل ادبی و فرهنگی 🏛
• مراسم‌های سنتی و آیینی 🎶
• قهوه‌خانه‌ها و زورخانه‌ها 🏋️
• دانشگاه‌ها و مجامع علمی 📚

در اینجا بخشی از شاهنامه فردوسی را می خوانیم:

نبرد رستم و سهراب

چو آمد به برج اندرون بامداد
به سهراب بنمود گیتی نهان زاد

بدانست کآوازه‌ی رستمی‌ست
که چون او به گردون نباشد کسی‌ست

بزد دست بر سر، ز بالین بخاست
چو شیر ژیان آتش از دیده کاست

یکی جامه‌ی خسروی برکشید
کمر برمیان بست و خفتان درید

بیامد به میدان چو دریای ژرف
به جوش آمد از بیم او تخت و طرف

بزد نعره کای نامور رستما!
بروشن‌دلی، پهلوانِ هما

توضیح کوتاه
در این بخش، سهراب به میدان نبرد می‌آید و با رستم روبه‌رو می‌شود. لحظه‌ای پر از هیجان که از قدرت و شجاعت دو پهلوان بزرگ سخن می‌گوید.