ماهيت نظريه هاى تازه در جهان رسانه (قسمت پنجم)

سه شنبه ٨ اسفند ١٤٠٢
محمد حسين صفرى

بعدها این مکتب با اندیشه های بزرگانی چون اریک فروم ، هربرت مارکوزه و لنولو ونتال و.. مورد بررسی قرار گرفت و در باب نقد رسانه ها رشد و توسعه یافت . به طور کلی آموزه انتقادی در سه شکل : 1) نقد جامعه 2) نقد رسانه 3) نقد آراء و نظریه های فرهنگی محتوایی ارتباطات معنی می شود . سنت روایت این نظریه انتقادی ، اجتماعی – فرهنگی است .
فیلم هایی برای درک بهتر نظریه : خارجی : فارنهایت 455- عصر جدید – شورش در کشتی بونتی – دانتون .
ایرانی : شیفته – آشوب – اعدامی مجموعه های تفسیر های مستند سینمایی و تفسیرهای مستند سینمایی و تلویزیونی در نقد رسانه ها .

نظریه کاشت : ( جورج گربند )

تلویزیون در عصر جدید به یک راوی اجتماعی بدل شده است که قصه گویی و روایت سازی عصاره محتوای جذابیت آن است . از این نظر بینندگان ، مخاطبان و تماشاگران تلویزیونی به شکل لجوجانه و سرسخت خشونت های باز تولید شده تلویزیون را به دقت می بینند و باوری افراطی در یک دنیای هراس آور و دهشت آلود را در ذهن و وجود خود می کارند .

به این ترتیب جریان غالب و شدت و ضعف ، دو فرآیند ارتباطی هستند که از پرتوی از توده مردم یکسان و یک دست و هماهنگ بی تفاوت در برابر تصویر بار می آیند . در این زمینه باید نیم رخ خشونت انعکاس یافته ها را طوری تفسیر کرد که هر گاه با آن مواجهه می شویم در می یابیم که رسانه خشونت یا داستان پرخاش جویانه را به ارمغان می آورد . سنت روایت این نظریه اجتماعی فرهنگی – اجتماعی روان شناختی است .

فیلم های مربوطه برای درک بهتر این نظریه : خارجی : دنیای دیوانه دیوانه دیوانه – حضور – جاسوس دوجانبه – اولین خون .

فیلم های ایرانی : تقاطع ( ابوالحسن داوودی)– خط قرمز ( مسعود کیمیایی)– اعتراض( مسعود کیمیایی)

نظریه برجسته سازی : ( مکسول مک کامبز و دونالد شاو)

بر اساس این نظریه رسانه ها به ما می گویند :
1) در باره چه چیزی فکر می کنید ؟
2) چگونه در باره آن می اندیشید ؟
نخستین فراگرد معنی برجسته سازی اهمیت موضوع ها و مطالب خبری است که چگونه توسط رسانه ها به مخاطبان انتقال می باید . و دومین فراگرد برجسته سازی در اصطلاح قاب بندی Framing محتوای رسانه است . به این معنا که تصاویر قدرت دارند تا بر ذهن ما مواد و موضوعات مورد نظرشان را انتقال دهند. مک کامبز و شاو بر اساس نظر سنجی و تحقیقات بسیار در چند دوره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این نظر مهم رسانه ای را عرضه کردند . سنت روایت این نظریه اجتماعی روان شناختی است .
فیلم های مربوطه به درک بهتر این نظریه : فارنهایت 11/9- ترور – شبکه
فیلم های ایرانی : تشریفات ( فخیم زاده ) – کیف انگلیسی (ضیاء الدین دری)

نظریه های مارپیچ سکوت:

الیزابت نوئل نئومان ( 1980 و 1973) نظریه تأثیرگذار در مورد نقش ارتباطات جمعی درشکل گیری افکار عمومی وضع کرد . برای نئومان ، افکار عمومی از تعامل بین افراد و محیط اجتماعی شان نشأت می گیرد . وی اثرات رسانه ها بر افکار عمومی را قوی و قدرتمند می داند . به دلیل سه ویژگی رسانه های جمعی ( تراکم – همه جایی بودن و همصدایی) در ایجاد اثرهای قوی بر افکار عمومی با هم ترکیب می شوند . ( سوربن و تانکارد1381) . عامل دیگر یعنی مارپیچ سکوت به معنی اینکه در خصوص یک موضوع مناقشه انگیز افراد درباره توزیع افکار عمومی حدس هایی می زنند .

آنها سعی می کنند دریابند که در اکثریت هستند یا اقلیت و سپس می کوشند تا بدانند افکار عمومی در جهت موافقت با آنهاست یا خیر. به عقیده نئومان اگر آنها دریابند که در اقلیت هستند یا تغییر افکار عمومی در جهت فاصله گرفتن از آنهاست ، ترجیح می دهند سکوت اختیار کنند . هرچند اقلیت سکوت بیشتری داشته باشند . مردم احساس می کنند که دیدگاه خاص و متفاوت ارائه نشده است و لذا مارپیچ سکوت تشدید می شود . بدین ترتیب به دلیل ترس از انزوا بر ضد قضاوت ها و ارزیابی های خود عمل می کنند .
رسانه های جمعی به سه روش بر مارپیچ سکوت اثر می گذارند :

1. رسانه ها تصورات افراد را راجع به این که چه عقایدی مسلط است ، شکل می دهند .
2. رسانه ها تصورات مربوط به عقاید رو به افزایش را شکل می دهند .
3. رسانه ها تصوراتی را شکل می دهند راجع به این که شخص چه عقیده ای را می تواند در افکار عمومی ابراز کند . بدون اینکه منزوی شود .

نظریه شکاف آگاهی

این نظریه اولین بار توسط تیکنور ، دونوهو بیان شده است .

بدین ترتیب که : به موازات افزایش انتشار اطلاعات در جامعه توسط رسانه های جمعی ، آن بخش هایی از جامعه که دارای پایگاه اقتصادی اجتماعی بالاتر هستند ، در مقایسه با بخش های دارای پایگاههای اقتصادی و اجتماعی پایین تر تمایل بیشتری به دریافت اطلاعات در کوتاهترین زمان دارند ، لذا شکاف آگاهی بین این دو بخش به جای کاهش ، افزایش می یابد .