ماهيت نظريه هاى تازه در جهان رسانه (قسمت چهارم)

شنبه ۵ اسفند ۱۴۰۲
محمد حسین صفری

مورگان (1997) مثالی برای این نوع سیستم های بیان کرده است : توده ای از پرندگان – خفاش ها ویا ماهی ها که بر اساس 3 قانون حرکت بدون تصادم – حفظ حرکت ، در جوار یکدیگر – دور نشدن خیلی زیاد از یکدیگر ، حرکت می کنند . این الگو یک الگوی کامپیوتری است که نشانگر یک توده دینامیک یا یک سیستم آشوبناک است که جزئیات حرکات آنها غیر قابل پیش بینی ؛ ولی در کلیت از یک نظم برخوردار است .

پیشرفت الگوهای هواشناسی - واکنش های پیچیده شیمیایی – اجتماع موریانه ها – پرواز پر سرو صدای حشرات از نمونه های سیستم های آشوب ناک است که جزئیات حرکات آنها غیرقابل پیش بینی؛ ولی در کلیت از یک نظم برخوردار است . پیشرفت الگوهای هواشناسی – واکنش های پیچیده شیمیایی – اجتماع موریانه ها – پرواز پر سر و صدای حشرات از نمونه های سیستم آشوب ناک است .

4 ویژگی مشترک در سیستم های آشوب ناک عبارتند از :

1. اثر پروانه ای
2. سازگاری پویا
3. خودشباهتی
4. جاذبه های عجیب

حال باید با مدیریت در سیستم های آشوب ناک با توجه به مواردی فوق در زمینه فعالیت های رسانه ای اندیشید که در آن کارگزاری رسانه ای چگونه باید عمل کنند تا سیستم را در کنترل خود در آورند .
 
تقسیم بندی نظریه های مربوط به ارتباطات جمعی : ( غلامرضا آذری )

نظریه جبرگرایی فن آورانه : ( هربرت مارشال مک لوهان )

بر اساس این نظریه خلاقیت و ابداعات مهم در فناوری اطلاعات و ارتباطات در سه مرحله به لحاظ تاریخی رخ داده است :

دوران ارتباطات شفاهی ( چهره به چهره ) یا کهکشان شفاهی

دوران عصر چاپ یا کهکشان گوتنبرگ

دوران عصر مبتنی بر تمدن الکترونیکی که با شعار معروف مک لوهان ( رسانه همان پیام است ). شناخته می شود . از نظر مک لوهان جبرگرایی فن آورانه فقط یک نام نیست ؛ زیرا این عنوان می تواند برجسته ترین مشخصه سه دوره ارتباطی نظریه او باشد . از طرفی مک لوهان در تبیین سه دوره به سه عصر که می رسد ، سخن از رسانه سرد در مقابل رسانه گرم می گوید . به باور او رادیو وسیله ارتباطی گرم و سینما وسیله ارتباطی سرد است و ... سنت روایت این نظریه : اجتماعی فرهنگی است .

فیلم های مربوطه برای درک بهتر این نظریه : خارجی : خطر از دو سو – ماتریکس 3و2و1- رسانه بی مخاطب نمایش ترومن .
فیلم های ایرانی : قتل آنلاین ( مسعود آب پرور )- مرثیه گمشده ( خسرو سینایی ) – مزاحم ( سیروس الوند )

نظریه نشانه شناسی : ( رولان بارت )

بر اساس این نظریه فرهنگ ( کتبی ، شفاهی و تصویری و...) مجموعه ای از نشانه ها است . به طوری که نشانه هایی قابل مشاهده در یک فرهنگ موقعیت اجتماعی افراد را تعیین می کند و حتی ماهیت آن را تفسیر می کند . به اعتقاد بارت اسطوره سازی به عنوان یک حوزه عینی در پی آن است که نشانه هایی را که معنا دارد ، برگزینند و آنها را مبتنی بر توصیف های تاریخی از نو ارائه دهند . بنابراین در این بخش تحلیل است که نشانه های صریح را نخست می شناسد و سپس نشانه های ضمنی – سنت روایت این نظریه نشانه شناسانه است .
فیلم های مربوطه به درک بهتر نظریه : همشهری کیم – روح – کاندیدای منچوری .

نظریه مطالعات فرهنگی : ( استوارت هال )

بر اساس این نظریه کارکرد رسانه های جمعی برای حفظ ایدئولوژی و جهان بینی کسانی است که با تفکر و مسلکی مشخص قدرت را در دست داشته اند . به این ترتیب رسانه های درکنترل ، به طور جمعی فراهم کننده گفتارها و پندارهای مهم روز هستند . به طوری که تفسیرهای رویدادهای رسانه ای را به نحوی بازنما یابنده بیان کنند .( (Representativeمنتقدان این حوزه از نظر هال بایستی علاوه بر تفسیر فرهنگ در خود فرهنگ تغییر ایجاد کنند . با این حال افرادی که با رسانه ها سرو کار دارند و به نوعی از عضویت رسانه ای برخوردارند ، ظرفیت مخالفت با تأثیرات هژمونیک ( سلطه طلبانه ) را نیز دارند . سنت روایت این نظریه ، انتقادی است . این نظریه رویکردی است که منشأ آن فعالیت های مکتب مطالعات فرهنگی بیرمنگام را پوشش می دهد .

فیلم هایی برای درک بهتر این نظریه : خارجی : نزدیکی خطرناک – سنگ را بجنبان – بامبوزل .
ایرانی: گبه ( محسن مخملباف )- کلوزآپ ( زنده یاد استاد عباس کیارستمی* ) – لیلا( زنده یاد داریوش مهرجویی).
*نگارنده از شاگردان کارگاه فیلمسازی استاد عباس کیارستمی بوده اند.

نظریه انتقادی :( آدرنو ، هورکهایمر )

بر اساس این نظریه رسانه ها به لحاظ پیام شناسی و محتوای موادی که عرضه می دارند به نقد و ارزیابی گذارده می شوند . این نظریه بیان می دارد که رسانه ها چونان ابزاری در دست طبقه حاکم جامعه قرار دارد و مبتنی بر یک ایئولوژی خاص به مخاطبان شان ارائه خدمت می کنند . اصل خاستگاه این نظریه از نظر تاریخی به فعالیت های مکتب فرانکفورت بر می گرددکه نخستین بار در سال 1923 در موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه فرانکفورت در آلمان بنیان گذاری شد .