- آسمونی
- مجله اینترنتی
- فیلم و سینما
- دانستنی سینما
- ماهيت نظريه هاى تازه در جهان رسانه (قسمت دوم)
ماهيت نظريه هاى تازه در جهان رسانه (قسمت دوم)
جهارشنبه ٢ اسفند ١٤٠٢
محمد حسين صفرى
تئوری کِشت
یکی از قوی ترین و بانفوذترین تئوری ها در مورد تأثیر رسانه ها می باشد که بر اساس تحقیقات و بررسی های جورج گربنر شکل گرفته است . به زعم او تلویزیون تخم نحوه نگرش خاصی به جهان را در ذهن مخاطبان می کارد و تماشای مستمر تلویزیون در دراز مدت می تواند بر باورهای مردم و رفتار آنها تأثیر بگذارد . به نظر او تماشای زیاد تلویزیون آدم ها را شبیه هم می کند و آنها را وا می دارد تا واکنش های مشابهی به رخدادهای ملی و بین المللی از خود نشان دهند ؛ یعنی آدمها و گروههای مختلف را یکسان می سازد.
رسانه و خشونت
عامه مردم معتقدند مشاهده برنامه های خشن تلویزیونی و فیلم های سینمایی خشن یکی از عوامل بروز خشونت در جامعه است . در بررسی این تأثیر باید تعیین شود چه نوع تأثیری از چه چیزی و بر چه کسی مدّ نظر است . برخی محققان فمینیست و پورنوگرافی را با موضوع خشونت علیه زنان در هم می آمیزند و این فیلم ها را از دلایل تجاوز های جنسی علیه زنان می دانند . تردیدی نیست که گهگاهی همگرایی تجاوز و خشونت در رسانه ها اتفاق می افتد ؛ ولی هیچ دلیلی ندارد که باور کنیم رفتار جنسی و رفتار خشن یکسان هستند . البته اگر الگوی انگیزه – واکنش را بپذیریم رفتارهای متفاوت را مشابه هم خواهیم دید . باید توجه داشت خشونت در رسانه ها عمدتاً کانون توجه خود را بر نوجوانان و جوانان قرار می دهد.
جهانی شدن ( دهکده جهانی )
از دهه 1980 به این سو با رشد عظیم و باورنکردنی رسانه ها در سطح جهان روبرو بوده ایم . برخی معتقدند رسانه ها با شکستن مرزها و فاصله ها میان مردم و کشورها در حال خلق یک خانواده جهانی اند که در آن اختلاف نظرها جای خود را به چیزی می دهد که همه به طور مشترک دارند و از آن استفاده می کنند . مارشال مک لوهان برای توصیف چنین پدیده ای عبارت دهکده جهانی را باب کرد . از نظر مک لوهان هر چه اطلاعات بیشتری در دسترس مردم باشد ، این امر در نهایت به همکاری و مشارکت و درک بیشتر و بهتر منتهی خواهد شد . کشورهای غربی بویژه آمریکا بر این دهکده جهانی تسلط دارند ، سیلان اطلاعات و سرگرمی را تحت کنترل گرفته اند . رشد عظیم رسانه های جهانی ، رشد موزون و یک دستی ندارد . سلطه غرب بر دهکده جهانی جای بحث و تردید ندارد؛ اما پی آمدهای نفوذ آن محل بحث و مناظره است.
جهانی شدن بحث رایج دهه 1990 و اوایل دهه 2000 بوده . جهانی شدن بر این نکته تأکید دارد که فعالیت های اقتصادی و ارزش های سیاسی و فرهنگی دیگر محدود به جغرافیای خاص نیست . توضیحی که هواداران جهانی شدن در مورد ظهور یک فرهنگ یا آگاهی جهانی ارائه می دهند با توضیح هواداران تئوری امپریالیسم رسانه ای تفاوت دارد.
این عده معتقدند که بر خلاف نظر هواداران امپریالیسم رسانه ای که اعتقاد دارند یک پروژه خاص با هدف و شیوه ای مخصوص در کار است تا در نهایت امپریالیسم سلطه فرهنگی خود را بر جهان اعمال کند . چنین پروژه و هدف خاص وجود خارجی ندارد ؛ اما ثمره تمام فعالیت های فرهنگی و اقتصادی امروز جهان بی آنکه هدفش تثبیت امپریالیسم رسانه ای و فرهنگی باشد در نهایت به این امر ختم می شود.
هواداران امپریالیسم رسانه ای با دید منفی به جهانی شدن نگریسته و معتقدند تکنولوژی های جدید شکاف بین ملل فقیر و ثروتمند جامعه را افزایش می دهد.
جامعه اطلاعاتی
تکنولوژی های جدید پیام آور انفجار اطلاعاتی و طلیعه دار بروز یک جامعه اطلاعاتی بوده اند . در گذشته تکنولوژی رسانه ای و وسایل ارتباط جمعی محدود و معدود بوده اند و قواعد سیاسی و اقتصادی خود را داشتند ؛ ولی امروزه دسترسی به این تکنولوژی ها به مراتب آسان تر شده و میزان فراگیری آن در جهان نیز رشد چشم گیری داشته است . مثلاً شیلر معتقد است انفجار اطلاعات به نفع تقویت شرکت های سرمایه داری است و نابرابری های موجود در جامعه را تقویت و محکم می کند. در عین حال بیل گیتس و دانیل بل هم نظریاتی در این باب دارند که بعضاً متناقض است.
تئوری ژانر
قالب شکل دهنده محتوا است و مطالعه این قالب ها که معادل فرانسوی و جا افتاده آن ژانر است ، به یک عنصر اصلی مطالـعات رسانه های معاصر بدل شده است . تجزیه و تحلیل ژانر در ادبیـات سابقه بسی طولانی دارد. ارسطو فیلسوف یونانی آثار نمایشی زمان خود را به شرح ذیل تقسیم می کند:
تراژدی – کمدی – نمایشی – تغزل . و از این طریق به ارزیابی بازی بازیگران می پردازد. دسته بندی او مبنای استاندارد ارزش گذاری هنر در اروپا شد. و چیزی مشابه همین دسته بندی در دهه 1960 در مورد سینما به کار رفت.
تجزیه و تحلیل مبتنی بر ژانر معمولاً در سینما بکار گرفته می شود ؛ اما به نحو روزافزونی در سایر رسانه ها هم به کار گرفته شده است .
