اختلال شخصیت مرزی | نشانه ها، علل و درمان شخصیت

عنصر اصلی اختلال شخصیت مرزی بی‌ثباتی در روابط بین فردی است. فرقی نمی‌کند این تغییرات در روابط زناشویی و عاشقانه فرد باشد یا در روابط دوستانه و رسمی او، به هر حال فرد مبتلا به شخصیت مرزی با مشکلات زیادی در حفظ ارتباط موثر با دیگران مواجه می‌گردد. شاید این اختلال مانند بیماری‌های دیگر با ویروس شیوع پیدا نکند اما امروزه نشانه‌های شخصیت مرزی در بسیاری از نوجوانان و جوانان قابل ردیابی است؛ اما آیا واقعا همه آن ها دچار اختلال شخصیت مرزی هستند؟ قبل از هر چیز باید گفت تشخیص به عهده متخصص می‌باشد و بهتر است حتی با خواندن این مقاله برچسب بیماری به خود یا اطرافیان‌تان نزنید. از طرف دیگر اختلال شخصیت مرزی قابل درمان بوده و با قرار گرفتن در جلسات مشاوره روانشناسی می‌توان فرد را درمان کرد. در ادامه این مقاله نشانه‌ها و مختصری از علل و درمان شخصیت مرزی شرح داده شده است.

اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی یا Borderline با نشانه هایی مثل ترس از رها شدن، افکار خودکشی و آسیب به خود، عصبانیت زیاد، استرس شدید و افکار بدبینانه شناخته می شود. طبق آمار ابتلا به اختلال شخصیت مرزی در زنان بیشتر از مردان است، یکی از دلایل آن شاید تشخیص آسان تر شخصیت مرزی در زنان باشد. برای اطلاع بیشتر درباره ویژگی ها و نشانه های شخصیت مرزی کلیک کنید.

نشانه های اختلال شخصیت مرزی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مجموعه ای از ویژگی های بادوام دارند که معمولا از سن نوجوانی و جوانی با آن ها همراه بوده است. این ویژگی ها ایجاد ارتباط با شخصیت مرزی را برای اطرافیان دشوار می کند. از جمله ویژگی های عمومی این شخصیت به شرح زیر می باشند.

1. ترس از طرد شدن

شخصیت مرزی یک ترس بزرگ دارد که نکند زمانی عزیزان و دوستانشان آنها را تنها بگذارند. ترس از رها شدن همواره در شخصیت های مرزی وجود دارد. برای درک بهتر موضوع به مثال زیر توجه کنید.

فرض کنید که شما از دوران نوجوانی یک دوست صمیمی دارید که بعد از گذشت سالیان سال با او اکنون قطع رابطه کرده اید. قطعا این جدایی بسیار برای شما ناراحت کننده است و حتی برای مدتی طولانی فکرتان را مشغول کند. حال فکر کنید که دو ماه پیش با کسی دوست شده اید و حالا او دیگر نمی خواهد شما را بییند. این بار چقدر ناراحت می شوید؟

واکنش شخصیت مرزی به حالت دوم شبیه به واکنشی است که اغلب انسان ها نسبت به حالت اول نشان می دهند. طرد شدن از جانب دیگران، هر چقدر هم که آن شخص از شخصیت مرزی دور باشد باز هم بسیار ناراحت کننده بوده و به شدت اذیتشان می کند. حتی اگر دوستی سر قرارش دیر بیاید یا قرار خودش را لغو کند، باز هم ترس و وحشت شخصیت‌های مرزی را فرا می‌گیرد.

به همین دلیل زمانی که احساس کند طرد شده یا امکان طرد شدن وجود دارد، با استیصال و نگرانی تلاش می کند تا فرد مورد علاقه اش او را تنها نگذارد. برخی از شخصیت های مرزی هم نشینی با حیوانات، گیاهان، گل‌ها و اشیای بی جان را ترجیح می دهند؛ چرا که این چیزها ترک‌شان نکرده و دلیلی برای نگرانی ندارند.

2- روابط بین فردی پر تنش

روابط بین فردی سخت ترین بخش زندگی برای شخصیت‌های مرزی است. فرقی ندارد این رابطه با مادر، دوست، پرستار یا یک رابطه عاشقانه باشد. شخصیت‌های مرزی دیدگاه صفر یا صدی به زندگی دارند. یک روز یک نفر بهترین دوستشان می شود؛ دوست دارند تمام وقتشان را با او بگذرانند. حتی در همان آشنایی اول، آن فرد را در بسیاری از مسائل زندگی شان سهیم می‌کنند. اما یک دفعه دیدگاهشان عوض می شود. همان دوست عزیز و انسان بی عیب در ذهنشان تبدیل به بدترین، پست‌ترین و بی ارزش‌ترین آدم دنیا می‌شود؛ چرا که آن فرد به اندازه کافی به او اهمیت نداده و آن قدر که باید در کنارش نبوده است.

3-بی ثبات بودن تصویر فرد از خودش

اگر از کسی بپرسید که چطور خودش را توصیف می کند؛ به فهرستی از ویژگی های شخصیتی یا شاید برخی از ارزش‌ها و قوانین اخلاقی که برایش خیلی مهم هستند اشاره کند. اگر همین سوال را چند ماه بعد از او بکنید، پاسخ‌هایی مشابه چند ماه پیش به شما می دهد.

اما این موضوع در مورد شخصیت های مرزی بسیار فرق دارد. اگر بعد از چند ماه از او این سوال را مجددا بپرسید خواهید دید که دنبال اهداف کاملا متفاوتی است.

4-رفتارهای خطرناک و تنش زا

بیشتر افرادی که اختلال شخصیت مرزی دارند، حوصله‌شان خیلی زود سر می رود و به انجام کارهای هیجانی علاقه زیادی دارند؛ همین امر سبب می شوند که رفتارهایی بدون فکر و خطرناک داشته باشند. از جمله این رفتارها می توان به مصرف مواد مخدر، روابط جنسی پر خطر، قمار و... اشاره داشت. البته تمام کسانی که مرزی هستند به دنبال کارهای پرخطر نمی روند. برخی از آنان ممکن است خریدهای گران یک دفعه‌ای انجام دهند یا بدون اینکه گرسنه باشند شروع به پرخوری کنند.

5-اقدام به خودزنی و خودکشی

شخصیت های مرزی ممکن است بارها و بارها برای خودکشی اقدام کنند. همانگونه که گفته شد تنها ماندن و ترک شدن برای آنان خیلی دردناک است، بنابراین زمانی که فکر کنند یکی از اطرافیانشان می خواهد او را ترک کند؛ از تهدید به خودکشی برای جلوگیری از طرد شدن استفاده می کنند. البته فراموش نکنید که این تهدید به این معنای پوچ بودن آن نیست؛ بر اساس آمار 10 درصد از خودکشی‌های مرزی‌ها موفقیت آمیز بوده است. بخصوص اگر شخصیت مرزی دارای افسردگی و اعتیاد باشد، با احتمال بیشتری اقدام به خودکشی می کند.

6- هیجان‌های بی‌ثبات

بی ثباتی هیجانی یکی از فاکتورهای مهم اختلال شخصیت مرزی است که در آنها تعارضی دائمی ایجاد می کند، اصطلاح «الاکلنگ هیجانی» نیز گویای همین خصوصیت آن هاست. این حالت های صفر و صدی همواره در تفسیرها و عادات رفتاری این افراد دیده می شود به طوری که مدیریت آن برایشان مشکل است.

شخصیت مرزی به هیجانات مختلف عادت نمی کند. برای مثال در صورت تجربه یک هیجان مانند غم، احساس می کند گویی برای اولین بار آن را تجربه می کند و نمی داند چطور با آن برخورد نماید. در بیشتر مواقع تجربه هایش از یک نوع خاص نیست، بلکه ترکیبی از هیجانات مثل غم، عصبانیت و نگرانی است. شخصیت مرزی ممکن است برای چندین روز یا چندین ساعت به طور مداوم افسرده، عصبانی یا مضطرب باقی بماند؛ اما بعد از آن، حالت های خوشحالی و حال خوب هم در راه نخواهد بود، بلکه به احتمال زیاد موج هیجانات جدیدی ایجاد می شود و یک دورۀ طوفانی جدیدی را تجربه خواهد کرد. اختلال دوقطبی و اختلالات اضطرابی دارای نشانه های مشابهی با اختلال شخصیت مرزی هستند که ممکن است با شخصیت مرزی اشتباه گرفته شود.

ملاک های تشخیصی اختلال شخصیت مرزی

در ادامه ملاک هایی که روانشناسان برای تشخیص استفاده می کنند، آورده شده است. برای تشخیص وجود حداقل پنج مورد زیر لازم می باشد. از آن جا که شخصیت پارانوئید ویژگی های مشابهی با این اختلال دارد، برای اطلاع از نشانه های شخصیت پارانوئید کلیک کنید.

1. تلاش های شتاب زده برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی (رفتار خودکشی گرا یا جرح خویشتن را که در ملاک 5 ارائه شده است، منظور نکنید).

2. بی ثبات و شدید بودن روابط فردی به صورت الگویی که مشخصه اش تناوب میان دو قطب، آرمانی نمایی و بی ارزش نمایی است.

3. اختلال و اشکال در هویت؛ بی ثباتی واضح و دائم خودانگاره یا احساس فرد در مورد خودش.

4. تکانشی بودن لااقل در دو حوزه از حوزه هایی که بالقوه به فرد صدمه می زنند؛ مثلاً خرج کردن پول، روابط جنسی، سوء مصرف مواد، رانندگی بی پروا، پرخوری (توجه: رفتار خودکشی گرا یا جرح خویشتن را که در ملاک 5 ارائه شده است منظور نکنید).

5. رفتار، ژست ها یا تهدیدهای خودکشی گرا یا رفتار جرح خویشتن مکرر

6. بی ثباتی در حالت عاطفی به صورت واکنش پذیری آشکار خلق (مثل ملال، تحریک پذیری یا اضطراب شدید و حمله ای که چند ساعتی طول بکشد).

7. احساسات پوچی مزمن.

8. نامتناسب و شدید بودن خشم یا دشواری در تسلط بر خشم (مثلاً تندخو شدن های پیاپی، خشمگین بودن دائمی، نزاع کردن های مکرر).

9. بروز افکار بدگمانانه (پارانویید) یا علایم شدید تجزیه ای به صورت گذرا در مواقع فشار روانی

?یک راه مطمئن تشخیص اختلال شخصیت مرزی گرفتن تست mmpi از فرد است.

علل ایجاد اختلال شخصیت مرزی

عوامل ژنتیکی، مغزی و علل اکتسابی یا تجارب ناخوش در دوران کودکی از علل بروز اختلال شخصیت مرزی می باشند. اما نقش تجارب دوران کودکی خصوصا سه سال اول عمر بسیار مهم است. بی ثباتی مادر به دلائل مختلف، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی ایمن در دوران کودکی، درگیری بین والدین، تنبیه کودک و بی توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و... از دیگر علل این اختلال شخصیت می باشد.

درمان اختلال شخصیت مرزی

چندین روش موثر برای درمان وجود دارد که در اینجا به سه روش عمده اشاره کرده ایم: 1- دارو درمانی: دارو درمانی شامل داروهای ثابت کننده خلق و خو، داروهای ضدجنون و ضد افسردگی که تنها برای کنترل علائم افسردگی و اختلالات هم آیند با اختلال شخصیت‌های مرزی تجویز می شود. 2- مشاوره روانشناسی و روان درمانی: روش های مختلف مشاوره روانشناسی (روان درمانی و درمانی جدید به نام رفتاردرمانی دیالکتیکی) می تواند برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مفید باشد و بیماری آنها را کنترل کند. 3- درمان گروهی: درمان های گروهی نیز می تواند باعث شود افراد رفتارهای خوب را جایگزین رفتارهای بد کنند و به همسالان و دیگر بیماران نیز این کار را یاد دهند.

شما می توانید برای شروع درمان و اطلاع از بهترین روش های درمانی با دریافت مشاوره تلفنی اقدام کنید.

برای دریافت مشاوره روانشناسی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.