- آسمونی
- مجله اینترنتی
- فرهنگ و تاریخ
- تاریخ و تمدن
- هنری راولینسون و کتیبه بیستون
هنری راولینسون و کتیبه بیستون
برخلاف آنچه امروزه بسیاری تصور می کنند، اروپایی ها تنها به قصد غارت آثار تاریخی ایران به کشورمان نیامده بودند بلکه در دورانی که جهل عمومی سبب شده بود که کمتر ایرانی چیزی از تاریخ خود بداند، این اروپاییان بودند که آثار تاریخی ایران را کشف و هویت گمشده ایرانیان را به آنها نشان دادند یکی از مردانی که خدمات او به تاریخ ایران فراموش نشدنی و جاودانه است، هنری راولینسون می باشد.
ستون هنری راولینسون در فوریه 1835 (زمستان 1213 ش.) از طرف محمدشاه ماموریت یافت که در کرمانشاه به سربازان آموزشهای نظامی بدهد. راولینسون 34 ساله از هفت سال قبل که برای ماموریت به هند رفته بود، به یادگیری زبان هندوستانی و لهجهٔ مهاراتا پرداخت. پس از آن به تشویق سر جان ملکم شروع به آموختن فارسی کرد و با خواندن آثار مختلف و صحبت با محلی‌ها بر توانایی خود در زبان فارسی افزود.
راولینسون همراه با کشتی کلاید در روز 4 آبان 1212 بندر بمبئی را به سمت ایران ترک کرد. آنها در اوایل نوامبر به سواحل بوشهر رسیدند. راولینسون این لحظه را مهم‌ترین تحول در تمام زندگی اش خوانده است. او در مسیر بوشهر به شیراز برای اولین بار تخت جمشید را مشاهده و کتیبه های آن را از نزدیک دید. در ادامه سفر خود به سمت تهران به واسطه کنجکاوی و علاقه فراوان حتی لباس ایرانیان را پوشید و وارد حرم حضرت معصومه شد. او بعدها به منظور رمزگشایی از خطوط میخی وقت زیادی را در طاق بستان و بیستون گذراند. از آنجا که نیاز بود تمام خطوط به دقت رونویسی شوند، گاهی مجبور می شد به کمک طناب از ارفاعات بالا رفته و گاهی با طناب آویزان می شد و به صورت معلق در هوا و در برابر کتیبه از آنها نسخه برداری می کرد.
هرچند ماموریت های مختلف در افغانستان و عراق، کارهای او را نیمه تمام گذاشت اما دیدار با نیلز وسترگارد شرق شناس دانمارکی او را به رفتن به کرمانشاه و تکمیل رونویسی از کتیبهٔ بیستون تشویق کرد. از این رو سفر را با همراهی دو انگلیسی دیگر آغاز نمود. رونویسی از تمام کتیبه‌های فارسی بیستون در چند روز تکمیل شد و از آنجا که دسترسی به بخش بابلی سخت بود، آن را به زمان دیگری موکول کردند. در کل کار رونویسی یک هفته طول کشید. کمی بعد کتیبه های ساسانی پایکوی را کشف کرد.
راولینسون با رونوشت‌هایی که تهیه کرده بود سال 1845 را مشغول نگارش کتاب خاطرات کتیبهٔ خط میخی فارسی بیستون کرد. وی بیش از 400 خط میخی را رونویسی کرده بود و خاطراتش بیش از 541 صفحه شد.
